Liefs
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Norbiks. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel woe meugelik 't Norbiks aan te hawte.
't Liefs is de klingste Finoegrische taal, d'r talengroep oeë och 't Fins, 't Estisch of 't Hongaars bie hure. Same mit 't Fins, Estisch, Ingrisch, Karelisch, Wepsisch en Wotisch huurt 't Liefs tut 't Oost-Zieëfins. 't Liefs vilt oet-een in twieë variaante:
- 't Lieflaand Liefs
- 't Koerlaand Liefs.
't Lieflaand Liefs is oetgesjtorve en van 't Koerlaand Liefs haat 't nog 10 tut 15 L1- of modertaalsjpraekers.
[bewirk] Historie
- In de 10de ieëw wert 't Liefs v'r 't ursj geneumd in d'r aod-Russische Kroniek va Nestor
- De ursjte opgesjraeve waoërd sjtamme oet d'r 13de ieëw in d'r Kroniek va Hendrik va Letlaand, maga magamas (slaop vör ieëwig).
- In d'r 11de ieëw plundere de ridders van de Duutsje Orde de Liefse durpe in Lieflaand en de Lieve vluchte nao 't weste, nao de Koerlandische kus.
- In 1770 tekent d'r Duutsjer A.L. Schlözer gesjpraoëke taal van evangelische pastors op in Gesammelte Nachrichten der Liven in Livland und Kurland.
- In 1861 gaeve de taalwetensjappers A.J. Sjögrens en J.F. Wiedemann 't waerk Livische Grammatik nebst Sprachproben oet.
- De belangstilling vör diz kling taal nimt daomit 'ne hoeëge vluch en in 1863 wert 't Evangelie va Matteüs vertaald.
- An 't begin van d'r twintigste ieëuw wert och hie 'n organisatie opgerich um de taal en de cultuur te behaowe: 't Liefs Genootschap. Ze gaeve 'n tiedsjrif oet: De Lief. In 1924 versjiengt d'r ursjte dichbundel mit Liefse gedichte.
- In 1940 valle de Baltische sjtate onder Sowjet-Unie. In dae tied werre alle Liefse cultuuruitinge verbaoje. De vissjersdurpe werre mit sjtacheldraod aafgezat, zoedat de sjpraeëkers van 't Liefs neet mie mit aander koese communicere. Dis opgedronge assimilatie van de Koerland Lieve an de Lets-Russische kultuur how zie hoeëgtepeunt rond 1970. Väöl Lieve verhuusde nao Zjwede en Duutsjlaand en de uvvergeblaeëve neet-geassimileerde Lieve waoërte gemarginaliseerd.
- Nao de insjtorting van 't Sowjetimperium is Liefs oonderwies op kling sjaal opgesjtart. De driejkleur van de Lieve is greun-wit-blauw en 't volksleed heesj Mien vaderlaand, mien gebaoërtelaand.
't Liefs haat nog ummer de belangsjtilling van de taalwetensjappers mae umdat de taal bekaans ging modertaalsjpraekers mie haat nimt me aan dat 't Liefs geet oetsjterve.
