Jóhannes úr Kötlum

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Jóhannes sem ungur maður. Að neðan hefur hann skrifað:
'Stutt er dvöl í heimi hér. -
Sjaldan markverð mannsins saga.
- Margur alla sína daga
er að leita - að sjálfum sér

Jóhannes Bjarni Jónasson úr Kötlum var fæddur að Goddastöðum í Dölum 4. nóvember 1899 og lést í Reykjavík 27. apríl 1972. Jóhannes kvæntist 24. júní 1930, Hróðnýju Einarsdóttur, fædd 12. maí 1908. Börn þeirra: Svanur (1929), Inga Dóra (1940) og Þóra (1948). Jóhannes stundaði nám við lýðskólann í Hjarðarholti 1914 - 1916. Tók kennarapróf 1921 og var kennari frá 1917 til 1932. Hann stundaði síðan eingöngu ritstörf, fyrst í Reykjavík, síðan í Hveragerði, en aftur í Reykjavík frá 1959 og til æviloka. Hann var formaður Félags byltingarsinnaðra rithöfunda 1935 til 1938. Dvaldist sumurin 1939 og 1940 á Kili sem eftirlitsmaður sauðfjársjúkdómanefndar. Jóhannes var alþingismaður Reykvíkinga 1941. Þá var hann umsjónarmaður við Skagfjörðsskála Ferðafélags Íslands í Þórsmörk á sumrum 1955 til 1962. Jóhannes úr Kötlum var eitt helsta skáld sinnar samtíðar og mjög afkastamikill höfundur. Eftir hann liggja 20 ljóðabækur, 5 skáldsögur, hann þýddi fjölda bóka, ritaði greinar í blöð og tímarit og flutti erindi um stjórnmál og menningarmál. Fyrsta ljóðabók hans kom út 1926 og nefndist Bí, bí og blaka og sú síðasta Ný og nið kom út 1970. Ljóð hans eru mjög fjölbreytt að efni og formi, allt frá barnaljóðum, baráttuljóðum og ættjarðarljóðum í hefðbundnum stíl til módernisma. Náttúran á sterk ítök í ljóðum hans og er oft nátengd tilfinningum og lífsviðhorfum Jóhannesar. Hann var alls staðar þátttakandi, hafði ríka réttlætiskennd og var einarður í skoðunum. Jóhannes úr Kötlum hlaut 2. verðlaun fyrir hátíðarljóð sín á Alþingishátíðinni 1930 og 1. verðlaun fyrir Lýðveldishátíðarljóð sitt 1944. Þá hlaut hann Silfurhestinn, bókmenntaverðlaun gagnrýnenda dagblaðanna 1971 fyrir bókina Ný og nið, en sú bók var sama ár tilnefnd til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs, en Jóhannes lést áður en verðlaununum var úthlutað. Jóhannes úr Kötlum var heiðursfélagi Rithöfundafélags Íslands.

[breyta] Helstu verk Jóhannesar

[breyta] Ljóðabækur

Bí bí og blaka – útg. 1926 – Reykjavík; Prentsmiðjan Acta
Álftirnar kvaka – útg. 1929 - Reykjavík; Prentsmiðjan Acta
Ég læt sem ég sofi – útg. 1932 - Reykjavík; Prentsmiðjan Acta
Jólin koma – útg. 1932 - Reykjavík; Þórhallur Bjarnarson
Ömmusögur - 1933 – Reykjavík; Þórhallur Bjarnarson
Samt mun ég vaka – útg. 1935 - Reykjavík – Heimskringla
Hrímhvíta móðir - útg. 1937 - Reykjavík – Heimskringla
Hart er í heimi - útg. 1939 - Reykjavík – Heimskringla
Eilífðar smáblóm - útg. 1940 - Reykjavík – Heimskringla
Bakkabræður - 1941 – Reykjavík; Þórhallur Bjarnarson
Sól tér sortna - útg. 1945 - Reykjavík – Heimskringla
Ljóðið um labbakút - 1946 – Reykjavík; Þórhallur Bjarnarson
Ljóðasafn I-II - útg. 1949 - Reykjavík – Heimskringla
Hlið hins himneska friðar – útg. 1953 – Reykjavík; Jóhannes úr Kötlum
Sjödægra – útg. 1955 – Reykjavík; Mál og menning
Vísur Ingu Dóru – útg. 1959 – Reykjavík
Óljóð - útg. 1962 - Reykjavík – Heimskringla
Tregaslagur - útg. 1966 - Reykjavík – Heimskringla
Mannssonurinn - útg. 1966 - Reykjavík – Heimskringla
Ný og nið - útg. 1970 - Reykjavík – Heimskringla
Ljóðasafn I-VIII – útg. 1972 – 1976 - Reykjavík – Heimskringla
Ljóðasafn IX - útg. 1984 – Reykjavík; Mál og menning
Saga af Suðurnesjum - útg. 1987 – Reykjavík; Mál og menning
Úrval kvæða og ritgerða - útg. 1992 – Reykjavík; Mál og menning
Segja vil ég sögu af sveinunum þeim – útg. 1998 – Akureyri; Jólagarðurinn

[breyta] Ljóðaþýðingar

Annarlegar tungur (Anonymus) - 1948 Anonymus: Reykjavík – Heimskringla

[breyta] Skáldsögur

Og björgin klofnuðu – útg. 1934 – Akureyri; Þorsteinn M. Jónsson
Fuglinn segir (smásögur fyrir börn) útg. 1938 – Reykjavík; Heimskringla
Verndarenglarnir – útg. 1943 – Reykjavík; Heimskringla
Dauðsmannsey – útg. 1949 – Reykjavík; Heimskringla
Siglingin mikla – útg. 1950 – Reykjavík; Heimskringla
Frelsisálfan – útg. 1951 – Reykjavík; Heimskringla

[breyta] Þýðingar

Kak I eftir Vilhjálm Stefánsson og W. Irving – Þýðing unnin með Sigurði Thorlacius – útg. 1934 – Akureyri; Þorsteinn M. Jónsson
Kak II eftir Vilhjálm Stefánsson og W. Irving – Þýðing unnin með Sigurði Thorlacius – útg. 1935 – Akureyri; Þorsteinn M. Jónsson
Mamma litla I – útg. 1935 – Akureyri; Þorsteinn M. Jónsson
Mamma litla II - útg. 1936 – Akureyri; Þorsteinn M. Jónsson
Himalajaförin eftir H. Queling – útg. 1938 - Akureyri; Þorsteinn M. Jónsson
Salamöndrustríðið eftir K. Capek – útg. 1946 – Reykjavík; Mál og menning
Fimm synir eftir Howard Fast – útg. 1954 – Reykjavík; Mál og menning
Saga af sönnum manni eftir B.Polevoj – útg. 1955 - Reykjavík; Mál og menning
Vegurinn til lífsins I eftir A. S. Makarenko – útg. 1957 - Reykjavík; Mál og menning
Vegurinn til lífsins II eftir A. S. Makarenko – útg. 1958 - Reykjavík; Mál og menning
Frú Lúna í snörunni eftir Agnar Mykle – útg. 1958 – Reykjavík; Bláfellsútgáfan