Gallecia

De Wikipedia, le encyclopedia libere

Gallecia es un comunitate autonome espaniol (Galiza in galleco), site al nord-west del Peninsula Iberic. Como territorio, ben que non con le limites administrative actual, Gallecia existe desde le Imperio Romano e usque al seculo XII le regno galleco includeva le nord del actual Portugal. De facto, le adjectivo "galleco" es ancora applicate al habitantes del nord de Portugal, appellate per alicun historiadores "Gallecia portuguese". Le Gallecia actual limita geograficamente al nord con le mar Cantabric, al sud con Portugal, al west con le oceano Atlantic e al est con le Principato de Asturias e con Leon (provincias de Zamora e Leon). In Gallecia pon include etiam le insulas Cies, le insula de Ons, Cortegada, Arousa, le insulas Sisargas e le de Sálvora e Vionta. Le citate capital de Gallecia es Santiago de Compostela e le population del pais attingeva 2.730.337 in 2001. Gallecia se divide in quatro provincias (A Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra) e le citates le plus grande es Vigo e A Coruña. Secundo su statuto de autonomia, adoptate in 1981, Gallecia se defini como nationalitate historic, termino recognoscite con le de region in le constitution espaniola de 1978. Assi, como Catalonia e le Pais Basc, Gallecia possede lingua e cultura proprie. Su particularitate cultural e historica la defini como un nation integrate in le Regno de Espania. Le governamento autonome galleco ha tunc large competentias e es eligite per le Parlamento de Gallecia.

[modificar] Le linguas de Gallecia

Le communitate autonome de Gallecia ha duo linguas official: le galleco e le castiliano. Officialmente, le galleco es un lingua autonome del portuguese, sed iste es largemente comprehensibile per le majoria del gallecos. Typologicamente, galleco e portuguese es multo proxime e illos face parte del mesmo gruppo linguistic intra le familia del linguas romanic. Ergo le galleco es, como le castiliano e le portuguese, un lingua indoeuropee provenente del latino. Plus de 70% del population in Gallecia ha le galleco como lingua materne, al minus 60% la parla habitualmente e plus de 90% la comprehende. Quamquam, minus de 40% del population sape scriber in galleco. Illo es debite al prohibition de scriber iste lingua durante le dictatura del General Franco (inter 1936 e 1975). In consequentia, multe gallecos ancora es analphabete hodie in lor proprie lingua. Mesmo post le fin del dictatura e del prohibitiones, le uso public e formal del gallego non ha essite satis incoragiate per le successive governamentos gallecos. Tamen, le galleco es le lingua habitual del administration galleca, del parlamento e del universitate. Il ha un catena de television in gallego e differente radios e jonales usa iste lingua. Le apprentissage del galleco es obligatori in le establimentos educative. Ultra illo, al minus duo disciplinas debe esser inseniate in iste lingua in le scholas primari. Malgrado tote illo, le numero de parlatores de galleco no cessa de diminuer. Le galleco se parla in tote le Communitate Autonome de Gallecia, sed anque in territorios vicin del occidente del Principato de Asturias (region Navia-Eo) e del Communitate Autonome de Castilia-Leon (regiones del Bierzo e del Portelas in le provincias de Leon e Zamora). In le Communitate Autonoma de Extremadura, il ha un inclave de lingua galleca in le Valle del Xálima (nord-west del provincia de Cáceres).