Quito

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

San Francisco de Quito é a capital da República do Ecuador e da provincia ecuatoriana de Pichincha, e a cabeceira do cantón homónimo.

Cunha poboación de 1.399.378 (datos do 24 de novembro do 2001), de acordo ao VI Censo de Poboación e V de Vivenda (o último censo) do Instituto Nacional de Estatística e Censos, Quito é a segunda cidade máis poboada do país, despois de Guaiaquil, con 1.985.379. A alta taxa de inmigración rural aumentou notabelmente a súa poboación nos últimos anos.

Alguns lingüistas especulan que o seu nome significa, en tsafiqui, lingua da etnia Tsáchila ou Indios Colorados, centro (Quitsa) do mundo (To).

Índice 1 Localización xeográfica 2 Economía da cidade 3 Política 3.1 División política da cidade 3.2 Alcaldes 4 Poboación da cidade 5 Historia 6 Ensino superior 7 Equipos profesionais de fútbol da primeira división ecuatoriana 8 Enlaces externos

[editar] Localización xeográfica

A cidade de Quito encóntrase nas abas orientais do estratovolcán activo Pichincha, que está na Cordilleira Occidental dos Andes setentrionais de Ecuador. A Praza da Independencia no centro de Quito está situada a 2.850 m de altitude sobre o nivel do mar.

A cidade está no centro da provincia de Pichincha, no suroeste do foxo do río Guayllabamba. O foxo do Guayllabamba está rodeada por varios volcáns altos das cordilleiras Occidental e Central (tamén chamada Real). Os volcáns da Cordilleira Occidental que bordean o foxo inclúen, de norte a sur, o Pululahua, o Casitagua, o Pichincha, o Atacazo, o Corazón e o Illiniza. Os da Cordilleira Central inclúen o Cusinurcu, Cayambe, Saraurcu, Pambamarca, Filocorrales, Antisana, Sincholagua e Cotopaxi. Entre as dúas cordilleiras hai varios volcáns como o Moxanda, Ilalou, Pasochoa e Rumiñahui.

A cidade ten o segundo centro histórico máis grande de América, despois do existente na Habana en Cuba, e o máis grande de Sudamérica. Os centros históricos de Cracovia en Polonia e de Quito foron os primeiros sitios en ser declarados Patrimonios Culturais pola UNESCO o 18 de setembro de 1978. Quito é sé arcebispal.

O aeroporto internacional da cidade chámase ‘‘Aeroporto Internacional Mariscal Sucre’‘ en honra a Antonio José de Sucre, un mariscal da Gran Colombia.

Dentro dos atractivos turísticos está a lomba de El Panecillo, onde se encontra unha estatua da Virxe de Quito inaugurada o 28 de marzo de 1976. Un atractivo turístico novo do Municipio de Quito é un teleférico, chamado ‘‘Telefériqo’‘ (con ‘‘q’‘ de ‘‘Quito’‘), que permite subir os visitantes a 4200 metros sobre o nivel do mar a Cruz Loma, que é unha lomba no leste do Pichincha, que se caracteriza por ter un ecosistema de páramo andino. Fora da cidade, ao norte, na parroquia San Antonio do cantón Quito, existe un monumento para a liña ecuatorial, xunto cunha serie de locais comerciais chamada Cidade Metade do Mundo e administrada polo Consello Provincial de Pichincha.

[editar] Economía da cidade

(2001)

• taxa de desemprego: 8.9%
• taxa de subemprego: 43.8% [1]
• ingreso mensual medio: 317 USD [2]

[editar] Política

[editar] División política da cidade

Actualmente, Quito está dividida en 19 parroquias urbanas, que se usan como divisións durante eleccións.

1. Alfaro
2. Benalcázar
3. Chaupicruz
4. Chillogallo
5. Cotocollao
6. La Floresta
7. González Suárez
8. Guápulo
9. La Libertad
10. La Magdalena
11. O Salvador
12. San Blas
13. San Marcos
14. San Roque
15. San Sebastián
16. Santa Bárbara
17. Santa Prisca
18. A Vicentina
19. Villa Flora

[editar] Alcaldes

Alcaldes de Quito (táboa incompleta)

Desde	Alcalde
1970	Sixto Durán Ballén
1978	Álvaro Pérez
1983	Gustavo Herdoíza
1987	Rodrigo Paz
1992	Jamil Mahuad
1998	Roque Sevilla
2000	Paco Moncayo

[editar] Poboación da cidade

Fonte: Instituto Nacional de Estatística e Censos (Ecuador)

Censo nacional	Cidade (soamente parroquias urbanas)		Poboación do cantón (= "Distrito Metropolitano" desde 1993)
	Poboación	Fogares (vivendas)
1950	209.932		319.221
1962	354.746		510.286
1974	599.828		782.651
1982	866.472		1.116.035
1990-11-25	1.100.847		1.409.845
2001-11-24	1.399.378	419.845	1.839.853

[editar] Historia

(datas en formato YYYY-MM-DD do padrón ISO 8601)

• 1º milenio a.C.: Nómades indíxenas empezan a vivir na zona. Os Kitu-Kara poboaron o que é hoxe cidade de Quito en diferentes etapas.
• 1534-12-06: Fundación da cidade por un grupo de 205 conquistadores españois dirixidos por Sebastián de Benalcázar
• 1545-01-08: Fundación da Diocese de San Francisco de Quito polo papa Alessandro Farnese (Pablo III)
• 1563-08-29: Fúndase a Real Audiencia de Quito.
• 1586-03-18: Fundación da Universidade Central do Ecuador
• 1809-08-10: "Primeiro Grito de Independencia" de Quito
• 1822-05-24: Batalla do Pichincha
• 1824-06-25: Fúndase a provincia de Pichincha, con Quito como capital.
• 1830-05-13: Créase o estado de Ecuador, con Quito como capital, ao separarse da Gran Colombia.
• 1869-08-27: Fundación da Escola Politécnica Nacional
• 1932-08-29 a 09-01: Guerra dos Catro Días
• 1940-04: É inaugurada Radio Quito, estación de radio do diario O Comercio
• 1949-02-12: Radio Quito transmite unha versión falada en español da novela de 1898 The War of the Worlds ([[A Guerra dos Mundos]]) de H. G. Wells. Os oíntes malinterpretan a novela como unha nova de invasión extraterrestre e, tras darse conta do malentendido, incendian o edificio do diario El Comercio, onde estaba a estación de Radio Quito. No incendio morren seis persoas.
• 1960-08-06: Inaugúrase o Aeroporto Internacional Mariscal Sucre.
• 1976-03-28: Na lomba de El Panecillo, o décimo primeiro arcebispo de Quito, Pablo Muñoz Vega, inaugura a Virxe do Panecillo, unha estatua deseñada polo español Agustín de la Herrán Matorras e feita de bronce.
• 1978-09-18: Os centros históricos de Cracovia e Quito son os primeiros Patrimonios Culturais da Humanidade declarados pola UNESCO.
• 1987-03-05: Sismo de aproximadamente 7 na escala sismolóxica de Richter, con epicentro a aproximadamente 80 km de Quito, causa danos en edificios da cidade.
• 1993-12-27: Promúlgase Lei de Réxime para o Distrito Metropolitano de Quito que declara o Cantón Quito como "Distrito Metropolitano de Quito".
• 1995-12-17: O Municipio de Quito inaugura a primeira liña de trolebúses de Quito co nome de El Trole.
• 2005-04-20: Golpe de estado contra o goberno de Lucio Gutiérrez.
• 2005-07-02: O Municipio de Quito inaugura a liña de teleféricos para Cruz Loma co nome de Telefériqo (derivado de teleférico + Quito).

[editar] Ensino superior

A cidade e os seus arredores contan con varias universidades de pre e posgrao.

Fonte das datas de creación: Consello Nacional de Educación Superior.

Fundación	Universidade
1586-03-18	Universidade Central do Ecuador	UCE
1869-08-27	Escola Politécnica Nacional	EPN
1946-11-04	Pontificia Universidade Católica do Ecuador	PUCE
1977-12-20	Escola Politécnica do Exército	ESPE
1986-02-18	Universidade Tecnolóxica Equinoccial	UTE
1994-08-05	Universidade Politécnica Salesiana do Ecuador (Quito)	UPSQ
1995-10-25	Universidade San Francisco de Quito	USFQ
1995-11-29	Universidade das Américas (Quito)	UDLA
1997-08-20	Universidade Tecnolóxica América	UNITA
1998-08-10	Universidade Cooperativa de Colombia do Ecuador (Quito)	UCCE
1999-07-17	Universidade Autónoma de Quito	UNAQ
2004-05-20	Universidade dos Hemisferios

[editar] Equipos profesionais de fútbol da primeira división ecuatoriana

Os seguintes equipos de fútbol da primeira división ecuatoriana ("Serie A") xogan ou xogaron en Quito como sede:

Equipo	Maior avance en Copa Libertadores		Estadio	Parroquia	Cantón
Sociedade Deportiva Aucas	Non se clasificou		Estadio de Chillogallo	Chillogallo	Quito
Sociedade Deportivo Quito	Oitavos de final	1989	Estadio Olímpico Atahualpa	Benalcázar	Quito
Club Deportivo O Nacional	Semifinal	1985	Estadio Olímpico Atahualpa	Benalcázar	Quito
Liga Deportiva Universitaria (Quito)	Semifinal	1976	Estadio Olímpico Atahualpa	Benalcázar	Quito
			A Casa Branca	Cotocollao	Quito
Club Deportivo ESPOLI	Oitavos de final	1996	Estadio Olímpico Atahualpa	Benalcázar	Quito
			Estadio Olímpico de Ibarra	O Sagrario	Ibarra
			Estadio Miguel Albornoz	Cayambe	Cayambe
			Estadio Gilberto Roda Bedoya	Cayambe	Cayambe

Véxase tamén: Copa Libertadores de América#Lista de campións (campións, subcampións e semifinalistas)

[editar] Enlaces externos

Gobierno de Quito, sitio oficial do unicipìo do Distrito Metropolitano de Quito

Telefériqo, sitio oficial do "Telefériqo"

Guía turística de Quito, guía turística da cidade

Colegio Sebastián de Benalcázar, sitio oficial do "Colexio Municipal Experimental Bilingüe Internacional SEBASTIÁN DE BENALCÁZAR", institución insigne de educación que forma parte do cabldo quiteño

Quito, "Quito, Ecuador"