وزن یشت‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

بررسی وزن یُشت‌ها

مجموعة یُشت‌ها جزء گنجینة اشعار ایران باستان به شمار می‌رود. ریشه‌یابیِ ویژگیِ فنی شعر ایرانیِ این دوره مستلزم بررسی همه جانبة اشعار بازماندة گاهاتی/ یُشتی است. یُشت‌ها عمدتاً از مصراع‌های 8 هجایی و گاه 10 یا 12 هجایی تشکیل شده است. در این مقاله، نخست نظریة گلدنر دربارة وزن اشعار کهن یُشت‌ها مطرح می‌شود، آن گاه نظریة هنینگ مبنی بر وزن ضربی/ تکیه ایِ اشعار یشتی، فارسی میانه و پارتی بررسی و نقد می‌شود. سپس، ضمن بررسی جدیدترین آرای ایران شناسان – به ویژه نظرگاه ژیلبر لازار – دربارة ویژگیِ وزنیِ یشت ها، به یک دیدگاه کلی و فراگیر در موضوع مطرح شده دست خواهیم یافت. دیدگاه تازه‌ای که نویسنده مطرح می‌کند، مبتنی بر عدم تساوی اجباریِ مصراع‌ها در سرودهای یُشتی است.

بررسی و تحلیل وزن هجاییِ یُشت‌ها نشان می‌‌دهد که‌کم بسامدترین مصراع ها، 5 هجایی و 11 هجایی و پْربسامدترین مصراع‌ها 8 هجایی است. اما نتیجة این بررسی نشان می‌‌دهد که حتی با وجود اثبات بسامد واقعیِ اشعار 8 هجایی، چه در اشعار ودایی، چه در اشعار یُشتی نمی‌توان آن را به یک اصل کلی و محتوم برای همة سرودهای 21 یُشتِ بازماندة اوستای متأخر تعمیم داد. بررسی فنی اوزان یُشت‌ها اصل الزام مصراع‌های 8 هجاییِ اشعار هنر ایرانی را مورد تردید قرار می‌‌دهد و دیدگاه عدم تساویِ اجباریِ مصراع‌ها و هجابندی‌های شعر اوستای متأخر را مطرح می‌‌نماید.