قزل‌اوزن
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
قِزِل‌اوزَن یکی از طولانی‌ترین رودخانه‌های ایران است که از کوه‌های کردستان سرچشمه می‌گیرد و پس از پیوستن به شاهرود به دریای خزر می‌ریزد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] نام
«قزل اوزن» نامی است ترکی و از دو جزء «قزل» به معنای «سرخ» یا «طلا»، و «اوزن» به معنای «شناور» تشکیل شده است. معنای دقیق آن روشن نیست و گمان زده شده است که به معنای «رودی که در آن طلا شناور است»، یا «رودی که به رنگ سرخ شناور است» و حتی «رودی که در آن ماهی قزل آلا شناور است» گفته شده است.
نام تاریخی این رود در منابع یونان باستان آماردوس (به نام قوم آمارد) بوده است. در منابع اسلامی آن را نهرالابیض (=سپیدرود) خوانده‌اند و در سده‌های میانه تمام این رود به نام سپیدرود یا سفیدرود معروف بود ولی بعدها فقط به بخشی از آن که از منجیل تا دریای خزر فراردارد سفیدرود می‌گفتند. فرهنگستان ایران نام سفیدرود را برای تمام این رود مقرر کرد ولی اکنون از سرچشمه تا منجیل به آن قزل اوزن می‌گویند.
[ویرایش] مسیر
این رودخانه از ارتفاعات چهل‌چشمه استان کردستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از منطقه گروس و جذب روخانههای متعدد وارد جلگه خمسه شده و رودخانه‌های زنجان‌رود و ابهرچای را ضمیمه خود ساخته و به مسیر خود ادامه داده و در حدود پلدختر وارد تنگه کوهستانی قافلانکوه شده و از کنار این کوهستان گذشته و نرسیده بشهر میانه رودخانه‌های قرانقور، آیدوغموش و هشترود را که بالاخره به میانه‌رود میپیوندند و از غرب بشرق جریان دارند ضمیمه خود ساخته و در این محل در عرض جغرافیائی ۳۷ درجه و ۲۶ دقیقه عرض شمالی و ۴۷ درجه و ۵۱ دقیقه طول شرقی بمسیر خود ادامه داده و تقریباً در برابر «میانه» بسوی مشرق قوسی زده و از کنار ارتفاعات ماسوله جاریست.
قزل‌اوزن در جنوب استان گیلان در درون آب دریاچه سد سفیدرود به رودخانه بزرگ شاهرود پیوسته و تشکیل رودخانه‌ای به نام سفیدرود می‌دهد.
[ویرایش] شهرهای مسیر قزل‌اوزن
[ویرایش] منبع
- مصاحب، غلامحسین، دائرةالمعارف فارسی
- برخی اطلاعات برپایه: چهره ایران، راهنمای سیاحتی و مسافرتی، سازمان جغرافیائی و کارتوگرافی گیتاشناسی، تهران ۱۳۷۴خ.
