شورای بازنگری در شیوهٔ نگارش و خط فارسی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شورای بازنگری در شیوه‌ی نگارش و خط فارسی، نام مجمعی از نویسندگان و صاحب‌نظران مسایل زبان فارسی است که در دهه هفتاد برای بازنگری به شیوهٔ نگارش خط فارسی نشست‌هایی را تشکیل می‌دادند.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] پیشینه
در مرداد ۱۳۷۱ در شمارهٔ ۷۲ مجلهٔ آدینه مقاله‌ای منتشر شد با نام «فراخوان به فارسی‌نویسان و پیش‌نهاد به تاجیکان» این فراخوان را ایرج کابلی انجام داده بود و در آن به تفصیل ضمن تشریح نارسایی‌ها و مشکلات موجود در شیوهٔ نگارش خط فارسی توصیه کرده بود شورایی برای رسیدگی و حل این مشکلات تشکیل شود. در همین شمارهٔ مجلهٔ آدینه مقالهٔ دیگری توسط محمد صنعتی با عنوان «دشواری‌های زبان فارسی با کامپیوتر» نیز منتشر شده بود. در ۳۱ مرداد ۱۳۷۱ نخستین نشست شورای بازنگری در شیوه‌ی نگارش و خط فارسی تشکیل شد[1] و ماه بعد در شهریور ۱۳۷۱ در بخش خبرهای مجلهٔ آدینه خبر «اولین نشست اصلاح رسم‌الخط» آمده است طبق این خبر شرکت کنندگان در این نشست عبارت بودند از: کریم امامی، محمدرضا باطنی، ایرج کابلی، علی‌محمد حق‌شناس، احمد شاملو، کاظم کردوانی و دبیر تحریریه آدینه(فرج سرکوهی) در همین خبر آمده است: «آدینه از آقایان محمدرضا شفیعی کدکنی، هوشنگ گلشیری، محمد صنعتی و... نیز درخواست کرده است تا در جلسه‌های این جمع شرکت کنند.»[2]
از آن پس اخبار و مصوبات شورا در مجلهٔ آدینه منتشر می‌شد[3] و شیوه نگارش آدینه نیز مطابق این تصمیمات تغییر می‌کرد. کاظم کردوانی به عنوان دبیر این شورا در آبان ۱۳۷۲ گزارشی از فعالیت یک ساله شورا ارائه داد و در آن تاکید شده است که شورا قصد تغییر خط فارسی یا چپ‌نویس کردن آن را ندارد در این گزارش آمده است: «اساسی‌ترین هدف بازنگری در شیوهٔ نگارش خط فارسی دست یافتن به شیوه‌ای است که به کمک آزمون‌های عملی خواندن و نوشتن فارسی را آسان‌تر کند.» [4]
در مهرماه ۱۳۷۴ اولین شماره‌یِ «نامهیِ فرهنگستان» فصل نامهیِ فرهنگستانِ زبان و ادبِ فارسی، به سردبیریِ احمد سمیعی (گیلانی) منشر شد. در گزارش مجله‌ی آدینه از انتشار این فصل نامه آمده است:«در این شماره مفالات ارزنده‌ای در بابِ زبان و ادبِ پارسی به چاپ رسیده است اما شاید مهم‌ترین ویژه‌گی این نشریه، رسم الخط آن باشد که برمبنایِ پیش‌نهادهایِ «کمیسیونِ شیوه‌یِ املایی‌یِ فرهنگستانِ زبان و ادبِ فارسی» شکل گرفته است و با این توضیح که «شیوه‌یِ املایی‌یِ این شماره‌یِ فصل‌نامه مصوبِ فرهنگستان زبان و ادبِ فارسی تلقی نشود... خوش‌بختانه مصوبات «کمیسیونِ شیوه‌یِ املایی‌ِ فرهنگستانِ زبان و ادبِ فارسی» - که در رسم‌الخطِ نامهیِ فرهنگستان به کار رفته شده است – از جمله بی‌فاصله‌نویسی و لزومِ نوشتن‌ِ کسره‌یِ اضافه، همان است که در مقاله‌یِ فراخوان به فارسی نویسان نوشته‌یِ ایرج کابلی (آدینه‌یِ ۷۲ مرداد ۱۳۷۱) و مصوباتِ شورایِ بازنگری آمده‌است.» [5]
[ویرایش] نتایج
پس از انتشار مصوبات شورا مجلهٔ آدینه و بعضی از نویسندگان و مترجمین آثار خود را با شیوهٔ نگارش پیشنهادی این شورا یا شیوهٔ نزدیک به آن منتشر کردنند. احمد شاملو مجموعه آثار خود را به همت نیاز یعقوب‌شاهی با شیوهٔ نگارش جدید ویراستاری کرد و رمان دن آرام نیز با کمک هنگامه شهریاری با این شیوه منتشر شد. پس از درگذشت شاملو آیدا سرکیسیان آثار وی را با شیوهٔ نگارشی مورد علاقهٔ شاملو منتشر می‌کند.
[ویرایش] سرانجام
با مرگ هوشنگ گلشیری و احمد شاملو و کریم امامی و با تعطیلی مجله آدینه و متواری شدن کاظم کردوانی بعد از ماجرای کنفرانس برلین شورا عملا تعطیل شد و نتوانست مصوبات خود را پی‌گیری کند و نواقص احتمالی آن را برطرف کند. ایرج کابلی با انتشار کتاب درست‌نویسی‌ی خط فارسی و ایجاد وب‌گاه Linguism سعی در ادامهٔ راه شورا و کار نیمه تمام آن دارد.
[ویرایش] اعضا
فهرست افراد شرکت‌کننده در شورای بازنگری در شیوه‌ی نگارش و خط فارسی
- کریم امامی
- محمدرضا باطنی
- علی‌محمد حق‌شناس
- احمد شاملو
- محمد صنعتی
- مصطفی عاصی
- ایرج کابلی
- کاظم کردوانی
- هوشنگ گلشیری
- فرج سرکوهی[6]
- محمدرضا شفیعی کدکنی،فقط نشست دوم[7]
- مسعود خیام، مدعو در نشست چهارم و پنجم
[ویرایش] پانویس
- ^ ، کاظم کردوانی
- ^ ، مجلهٔ آدینه ۷۳-۷۴ ، شهریو ۱۳۷۱، صفحه ۴
- ^ ، مجلهٔ آدینه ۷۳-۷۴، صفحه ۴؛ شمارهٔ ۷۵، صفحه ۴۵؛ شمارهٔ ۷۷، صفحه ۵۷؛ شماره ۷۷-۷۸، صفحه ۶؛ شمارهٔ ۸۱-۸۰، صفحه ۷۱؛ شمارهٔ ۸۲، صفحه ۵؛ شمارهٔ ۸۵-۸۴، صفحه ۷۲-۷۳؛ شمارهٔ ۸۹، صفحه ۵؛ شمارهٔ ۱۰۵، صفحه ۱۱؛ شمارهٔ ۱۰۶، صفحه ۷؛
- ^ ، آدینه‌یِ شماره‌یِ ۱۰۴، مردادماه ۱۳۷۵، صفحه‌ی‌ِ ۵۹
- ^ ، به عنوان دبیر تحریریه آدینه
- ^ ، آدینه شمارهٔ ۷۵، صفحه ۴۵، نام شفیعی کدکنی آمده است اما در وب‌گاه شورايِ بازنگرى در شیوهيِ نگارشِ خطِ فارسى موضوع حضور ایشان تکذیب شده است.
[ویرایش] منابع
- کابلی، ایرج. «فراخوان به فارسی‌نویسان و پیش‌نهاد به تاجیکان». آدینهتیرماه ۱۳۷۱، هفتم ۷۲۴۹.
- کردوانی، کاظم. «گزارش یک ساله شورای بازنگری در شیوه نگارش خط فارسی». آدینهآبان ۱۳۷۲، هشتم ۸۵-۸۴۷۲.
- «شورای اصلاح رسم‌الخط نشست ۹». آدینهتیرماه۱۳۷۲، هشتم ۸۲۵.
- «۳ اصل مهم (مصوبه شورای بازنگری نگارش خط فارسی)». آدینهآبان‌ماه۱۳۷۲، هشتم ۸۴-۸۵۷۳.
