تریاک
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
تریاک عصاره در هوا خشک شده گل خشخاش است که با تیغ کشیدن به دور کاسبرگ این گل به دست می آید. واژه تریاک با ریخت تریاق به عربی هم راه یافته است.این واژه در زبان فارسی معنای پادزهر را می‌‌رساند. این واژه به گونه theriac وارد زبان های اروپایی نیز شده است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] خواص درمانی
تریاک از ترکیبات مختلفی تشکیل می شود که عملکرد همگی آن ها در بدن همانند کار هورمون های ضد درد ( اندورفین ها ) است که از طریق تاثیر بر سلسله اعصاب مرکزی موجب تخفیف احساس درد در بدن می شوند، برای سایر استفاده‌های پزشکی تریاک و مشتقات ان می توان از کنترل کردن سرفه ، اسهال وعلائم سرماخوردگی و درمان افسردگی نام برد. سرخوشی و نشئگی که توسط این مواد ایجاد می شود همواره موجب سوء مصرف این دارو از زمان پی بردن بشر به اثرات این ماده بوده است.
[ویرایش] تاریخچه
کشت خشخاش نخستین بار 3400 سال پیش از میلاد در جنوب بین النهرین صورت گرفت. سومریها آن را گیاه لذت می نامیدند، هنر کشت خشخاش بعدها به آسوریان و سپس به بابلیها منتقل شد و از آن حا به مصر راه یافت. در قرن 13قبل از میلاد دوران طلایی تریاک با کشت گسترده آن در تبس پایتخت مصر آغاز شد، بازرگانان تریاک را از مصر به کارتاژ، یونان واروپا می بردند. پس از آن کشت خشخاش در قبرس پیشرفت قابل ملاحظه ای داشت و تریاک که یکی از مهمترین داروهای یونان در آن هنگام شمرده می شد ازطریق حمله اسکندر به ایران و هند راه یافت. تریاک در قرن چهارم میلادی به چین هم رسید، اما فقط پس از پایان قرون وسطی و آغاز سفرهای دریایی دولت های اروپایی بود که آنان تجارت پرسود تریاک را دریافتند.
[ویرایش] منبع شبه‌افیونی‌ها
برخی از مواد شبه‌افیونی مانند مرفین و کدئین به طور طبیعی در تریاک موجودند. مواد شبه‌افیونی دیگر مانند هروئین با اضافه کردن مواد شیمیایی دیگر به مرفین ساخته می‌شوند البته امروزه بسیاری دار وهای شبه‌افیونی از تریاک استخراج نمی‌شوند بلکه به طور مصنوعی ساخته می‌شوند. از جمله داروهای شبه‌افیونی که شرکت‌های دارویی آنها را می‌‌سازند می‌توان به اوکسی‌کدون، مپریدین، هیدروکودون و هیدرومرفین اشاره کرد.
[ویرایش] شکل ظاهری
داروهای شبه‌افیونی با استفاده پزشکی به اشکال گوناگون، قرص، کپسول، شربت، محلول و شیاف وجود دارند. تریاک ماده‌ای صمغ مانند است که از تخمدان گل گیاه خشخاش به دست می‌آید و معمولاً به صورت تکه‌ها یا گرد قهوه‌ای تیره عرضه می‌شود و معمولاً تدخین یا خورده می‌شود. هروئین به صورت گردی سفید یا مایل به خرمایی ارائه می‌شود.
[ویرایش] استفاده‌ها
پزشکان و دندانپزشکان شبه‌افیونی‌ها را برای تسکین دادن دردهای حاد یا مزمن ناشی از بیماری، جراحی یا جراحت‌ها تجویز می‌کنند. داروهای شبه‌افیونی همچنین برای تخفیف دادن سرفه متوسط تا شدید و اسهال نیز به کار می‌‌روند. شبه‌افیونی‌هایی مانند متادون و بوپرونورفین برای معالجه اعتیاد به شبه‌افیونی‌های دیگر مانند هروئین کاربرد دارند. افراد همچنین برای نشئه شدن و ایجاد سرخوشی به سوءمصرف شبه‌افیونی‌ها می‌‌پردازند. گرچه در این مورد معمولاً توجه به داروهای غیرقانونی مثل هروئین معطوف می‌شود، اما برخی از داروهای شبه‌افیونی قانونی تجویز شده توسط پزشکان کدئین، هیدرو مورفون، اکسی کدون، مرفین و... نیز مورد سوءمصرف قرار می‌‌گیرند. یک علامت هشدار دهنده در این مورد تجدید مکرر نسخه این داروها است. افرادی که این داده‌ها را مورد سوءمصرف قرار می‌‌دهند ممکن است به پزشکان مختلف مراجعه کنند و از هر یک از آنها نسخه این داروها را بگیرند. این داروها همچنین از دارو خانه‌ها نیز دزدیده شده و در خیابان به فروش می‌‌رسند، خود شاغلان حرف پزشکی هم که به این داروها دسترسی دارند در خطر سوءمصرف این داروها قرار دارند و ممکن است به آنها وابسته شوند.
[ویرایش] احساس‌های پدیدآمده
نحوه اثر مواد شبه‌افیونی به چند عامل بستگی دارد: - مقدار مصرف - توالی بین موارد مصرف و مدت کلی مصرف - شیوه مصرف، خوراکی یا تزریقی - خلق و خوی، انتظارات و محیط زندگی - سن فرد مصرف کننده - وجود بیماری جسمی یا روانی قبلی - مصرف الکل و سایر داروها اعم از داروهای تجویز شده توسط پزشک، داروهای بدون نیاز به نسخه، داروهای گیاهی و داروهای غیرقانونی. مقادیر کم مواد شبه‌افیونی احساس درد و پاسخ عاطفی به درد را مهار می‌کند. این مواد همچنین نشئگی و خواب آلودگی، آرمیدگی عضلانی، اشکال در تمرکز، تنگ شدن مردمک ها، اندکی کاهش یافتن در سرعت تنفس، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و تعریق به وجود می‌‌آورند. با مقادیر بالاتر مصرف این مواد این آثار شدیدتر می‌شوند و مدت بیشتری به طول می‌‌انجامد. سرعت و شدت آثار مواد شبه‌افیونی بستگی به چگونگی مصرف دارو دارد. هنگامی که این مواد به طور خوراکی مصرف می‌شوند، این آثار به تدریج ظاهر می‌شوند و معمولاً پس از ده تا بیست دقیقه احساس می‌شود هنگامی این مواد به صورت تزریق داخل وریدی مصرف می‌شوند، آثار با بیشترین شدت و در طول یک دقیقه احساس می‌شوند. • این احساسات چه مدت به طول می‌‌انجامد هنگامی که شبه‌افیونی‌ها برای تخفیف دادن درد خورده می‌شوند، طول مدت اثر آنها تا حدی بر حسب نوع مصرف شده متفاوت است، گرچه به طور کلی یک دوز واحد بسیاری از این مواد می‌تواند برای چهار تا پنج ساعت درد را تسکین دهد.
[ویرایش] خطرات
شبه‌افیونی‌ها در صورتی که بدون نظارت پزشک مصرف شوند خطرناکند. همه مواد شبه‌افیونی به خصوص هروئین هنگامی در مقادیر زیاد مصرف شوند یا هنگامی به همراه سایر داروهای مهار کننده مغز مانند الکل یا داروهای بنزودیا زپینی مانند دیازپام مصرف شوند ممکن است باعث مرگ فرد شوند. علت این است که مواد شبه‌افیونی فعالیت بخشی از مغز که عهده دار کنترل کردن تنفس است را مهار می‌کنند و در مقادیر زیاد ممکن است باعث قطع تنفس و مرگ شوند. علائم مسمومیت با مقادیر زیاد این مواد شامل کندشدن تنفس، کبودی پوست و بالاخره اغما است. مرگ معمولاً به علت قطع تنفس رخ می‌‌دهد. این افراد را اگر به موقع به بیمارستان رسانند، می‌توان با داروهایی مانند نالوکسان که آثار مواد شبه‌افیونی از جمله آثار آنها در مهار کردن تنفس را برطرف می‌کنند، معالجه کرد.افرادی که به دنبال آثار نشئه زای مواد شبه‌افیونی هستند، ممکن است با توجه به بی اثر شدن تدریجی این مواد برای رسیدن به حالت نشئگی مداوماً مقدار مصرف خود را افزایش دهند. با افزایش میزان مصرف، فرد در معرض خطر مسمومیت و داروزدگی (Overdose) قرار می‌گیرد. اگر افرادی که به علت مصرف دراز مدت دچار تحمل نسبت به این مواد شده اند، مدتی مصرف این مواد را قطع کنند و سپس همان مقداری که پیش از قطع مصرف می‌‌کرده اند، را دوباره آغاز کنند، خطر مسمومیت اوردوز شدن زیاد است. برخی افراد برای افزایش شدت اثر نشئه آور مواد شبه‌افیونی را تزریق می‌کنند. تزریق این مواد در موارد غیر پزشکی خطر بالای سرایت عفونت و بیماری‌ها به علت سرنگ‌های آلوده، استفاده مشترک از سرنگ و ناخالصی‌های موجود در مواد را ایجاد می‌کند. میزان شیوع ایدز و هپاتیت به خصوص در میان مصرف کنندگان تزریقی این مواد بالا است. مواد مخدر خیابانی تقریباً هیچ گاه خالص نیستند و قرص‌ها و کپسول‌های دارویی، هنگامی که برای تزریق رقیق می‌شوند، حاوی موادی هستند که می‌توانند به طور دائم به وریدها یا اندام صدمه بزنند، استفاده از شبه‌افیونی‌های کوتاه اثر مانند هروئین حین بارداری می‌تواند باعث زایمان زودرس، وزن کم هنگام زایمان، بروز علائم ترک در نوزاد و مرگ نوزاد شود. زنان بارداری که به شبه‌افیونی‌ها معتادند با متادون، یک شبه‌افیونی طولانی اثر، مورد درمان قرار می‌‌گیرند تا از به وجود آمدن علائم ترک جلوگیری شود.
[ویرایش] اعتیاد
شبه‌افیونی‌ها می‌توانند اعتیاد ایجاد کنند. هنگامی که مواد شبه‌افیونی به طور گاهگاهی تحت نظارت پزشک مصرف شوند، خطر اعتیاد و خوگیری ناچیز است اما افرادی که به طور منظم به خاطر آثار لذت بخش این مواد را مورد مصرف قرار می‌‌دهند، به زودی نسبت به این آثار دچار سنگین‌شدن عمل (Tolerance) می‌شوند (به این معنا که با همان مقدار قبلی مصرفشان نشئه نمی‌شوند) این افراد برای رسیدن به همان شدت اثر مجبورند مقدار بیشتری از دارو را مصرف کنند. مصرف مزمن یا سوءمصرف شبه‌افیونی‌ها می‌تواند به وابستگی جسمی و روانی منجر شود. افراد هنگامی «وابستگی روانی» به یک دارو یا ماده پیدا می‌کنند که آن ماده یا دارو به محور افکار، احساسات و فعالیت‌های آنها بدل می‌شود به طوری که نیاز به مصرف آن دارو به صورت یک اجبار یا میل شدید در می‌آید. در «وابستگی جسمی»، بدن به حضور دارو عادت می‌کند و در صورت کاهش یا قطع مصرف دارو علائم ترک بروز می‌کند. فردی که وابستگی جسمی دارو به شبه‌افیونی‌ها دارد حدود شش تا ۱۲ ساعت پس از آخرین مصرف یک شبه‌افیونی کوتاه اثر مانند هروئین و یک تا سه روز پس از آخرین مصرف یک شبه‌افیونی طولانی اثر مانند متادون دچار علائم ترک خواهد شد. علائم ترک در شبه‌افیونی‌های کوتاه اثر شدید است و به سرعت به سراغ فرد می‌آید، در شبه‌افیونی‌های طولانی اثر این علائم تدریجی تر بروز می‌کند و شدت کمتری هم دارد. علائم ترک شامل ناآرامی، خمیازه کشیدن، اشک‌ریزش، اسهال، دردهای قولنجی شکم، دانه دانه شدن پوست و آبریزش بینی است. این علائم با میل شدید به دارو و جست وجو برای پیدا کردن آن است. این علائم معمولاً پس از یک هفته فروکش می‌کند، گرچه برخی علائم مانند اضطراب، بی خوابی و میل شدید برای ماده مخدر ممکن است برای مدتی طولانی ادامه پیدا کند. علائم ترک مواد شبه‌افیونی، برخلاف علائم ترک الکل، ندرتاً حیات فرد را به خطر می‌‌اندازد. • آثار درازمدت مصرف شبه‌افیونی‌ها چیست مصرف دراز مدت شبه‌افیونی‌ها می‌تواند باعث ناپایداری خلقی، تنگ شدن مردمک‌ها (اختلال در دید شبانه)، یبوست، کاهش میل جنسی و بی نظمی‌های قاعدگی شود. اعتیاد به مواد شبه‌افیونی می‌تواند به آثار مخرب درازمدت اجتماعی، مالی و عاطفی منجر شود.
[ویرایش] منبع
وب‌گاه آی کتاب (برداشت آزاد)
