ترویج علم

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

در متن این مقاله یا بخش از هیچ منبعی نام برده نشده‌است. شما می‌توانید با افزودن منابع بر طبق شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید.

به فعالیت‌هایی که به منظور آموزش علوم به مردم عادی، تقویت باور و اعتماد عمومی به علم، و همگانی کردن علم انجام می‌شود، ترویج علم می‌گویند.

[ویرایش] مقاله

تولید علم امروزه تبدیل به یکی از عرصه‌های رقابت بین المللی شده است و جوامع تلاش می‌کنند تا مرتبه خود را در این رقابت ارتقاء بخشند. یافته‌های علمی هر حوزه برای آن‌که بتوانند مورد ارزیابی و نقد اصحاب آن حوزه قرار گیرند، باید به زبانی که در مقیاس جهانی از پویایی علمی لازم برخوردار باشد عرضه گردد تا اهل تخصص در سراسر دنیا از آن آگاه شوند. این ضرورت سبب شده است که تولیدات علمی کشورها از جمله کشورهای جنوب به زبانی عرضه شود که الزاما زبان بومی آن کشورها نیست. در نتیجه چنین تولیداتی در لایه‌های بالای علمی و تخصصی جوامع حاصل می‌گردد و تلاش می‌شود که در بسترهای شناخته شده بین المللی، از جمله مجلات معتبر جهانی، درج گردد. مجموعه این مولفه‌ها سبب شده است که تبادل اطلاعات علمی در لایه‌های فراتر جامعه صورت گیرد و لایه‌های فروتر جامعه از این میان نصیبی نبرند. تولید علم در چنین دایره‌ای، منجر به نوعی آریستوکراسی علمی شده است که در آن، قلیلی از اعضای جامعه بی‌اعتنا به اکثر مردم سرگرم داد و ستدهای علمی اند و این اکثریت نیز دلمشغول روزمرگی‌های خویش است. این در حالی است که همان اکثریت هزینه آرامش و زندگی بی‌دغدغه همان اقلیت را فراهم می‌کنند تا با فراغ بال به ارتقاء اندیشه‌های علمی خویش بپردازند. دموکراسی علمی از سوی دیگر ایجاب می‌کند که مردم نیز در نتایج و یافته‌های علمی سهیم باشند. یعنی بتوانند از نتایج فعالیت‌های علمی به زبان قابل درک خود آگاه شوند. این انتقال یافته‌های علمی از لایه‌های بالای جامعه به لایه‌های پایین‌تر جامعه وظیفه ترویج علم است. فرایند ترویج علم فرایند دموکراتیزه کردن علم است که ممکن است الزاما توسط تولیدکنندگان علم صورت نگیرد و شاید مصلحت آن باشد که توسط آنان صورت نگیرد. زیرا ترویج علم مهارت‌هایی را می‌طلبد که الزاما با مهارت‌های تولید علم یکسان نیست. مهارت ترویج علم مهارتی دوگانه است: هم با زبان، مفاهیم، و مسایل علمی آشنا بود و هم بتوان آن مفاهیم را به زبانی قابل درک همگان بیان کرد. مروجان علم از یک سو می‌بایست به دانشی کم و بیش همسنگ دانش مولدان علم مجهز باشند و از سوی دیگر بتوانند آن را برای لایه‌های پایین‌تر جامعه قابل درک سازند، و این مجموعه ویژگی‌ها به راحتی در هر کس جمع نمی‌شود، به همین دلیل تعداد کسانی که از چنین توانمندی دوگانه‌ای برخوردار باشند چندان زیاد نیست. مروجان علم، در واقع، کارگزاران دموکراسی علمی جوامعند. با تلاش آنان علم از «صفه» های مولدان علم به «صحن» ادراک عموم راه می‌یابد. تامین حقوق اجتماعی مردم برای دانستن بر عهده ترویج علم است، و به همین دلیل در امتداد تولید علم است؛ یعنی آن‌چه را مولدان پدید می‌آورند، مروجان علم به بطن جامعه نفوذ می‌دهند.