Λειτουργικό σύστημα
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Λειτουργικό Σύστημα (ΛΣ) είναι το λογισμικό συστήματος υπεύθυνο για τον άμεσο έλεγχο και την διαχείριση του υλικού του υπολογιστή και τις βασικές λειτουργίες του συστήματος. Παράλληλα, παρέχει ένα θεμέλιο, ένα επίπεδο λογικής διασύνδεσης, διαμέσου του οποίου οι εφαρμογές αντιλαμβάνονται και βλέπουν το υλικό του υπολογιστή.
Λειτουργικό Σύστημα Δικτύου είναι ένας τύπος λειτουργικού συστήματος για διασυνδεδεμένους υπολογιστές.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Εισαγωγή
Οι αρχικοί υπολογιστές στερούνταν λειτουργικού συστήματος (δες Ιστορία των λειτουργικών συστημάτων). Ένας ανθρώπινος χειριστής (operator) φόρτωνε τα προγράμματα στη μνήμη και τα έτρεχε. Εξού και το όνομα των πρώτων προγραμμάτων που αντικατέστησαν αυτές τις ανθρώπινες ενέργειες (Operating Systems).
Σήμερα ο όρος συνήθως αναφέρεται στο σύνολο του λογισμικού που αρχικά διαθέτει ένας υπολογιστής πριν αρχίσουμε να του εγκαθιστούμε εφαρμογές.
Μέσω του αφηρημένου στρώματος διασύνδεσης που προσφέρει το ΛΣ, μπορούν οι εφαρμογές να χρησιμοποιούν την μνήμη, τον επεξεργαστή, το σύστημα αρχείων και τις περιφερειακές συσκευές. Δηλαδή το ΛΣ δημιουργεί ένα εικονικό περιβάλλον μέσα στο οποίο τρέχουν οι εφαρμογές. Αυτό το περιβάλλον αποτελείται από πόρους όπως εσωτερική / εξωτερική μνήμη, περιφερειακά, επεξεργαστική ισχύς, τους οποίους πόρους διαχειρίζεται προνομιακά το ΛΣ και μέσω συγκεκριμένων πολιτικών που υλοποιεί, τους μοιράζει στα προγράμματα με τέτοιο τρόπο που να διασφαλίζει την εύρυθμη και ασφαλή εκτέλεση των προγραμμάτων ξεχωριστά αλλά και όλου του υπολογιστικού συστήματος. Οι εφαρμογές μέσα από την συγκεκριμένη τυποποιημένη διασύνδεση προγραμματισμού που τους προσφέρει το ΛΣ διαμορφώνουν, αυστηρά συμμορφούμενα με αυτήν, αιτήματα για να αποκτήσουν πόρους προκειμένου να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους.
Δες επίσης: POSIX
Το ΛΣ είναι το πρώτο στρώμα του λογισμικού που φορτώνει στην μνήμη του ο υπολογιστής όταν ξεκινάει. Το λογισμικό που φορτώνει έπειτα βασίζεται στο ΛΣ για την παροχή μερικών βασικών υπηρεσιών.
[Επεξεργασία] Πυρήνας
Έχει καθιερωθεί να χρησιμοποιούμε τον όρο Πυρήνας για να αναφερόμαστε στα πιό βασικά μέρη ενός ΛΣ τα οποία αλληλεπιδρούν στενά με το υλικό. Ενώ μέρη του ΛΣ που δεν ανήκουν στον πυρήνα μπορούν να θεωρηθούν π.χ. η διασύνδεση με τον χρήστη, τα πρωτόκολλα επικοινωνίας ανάμεσα στις εφαρμογές, τα πρωτόκολλα διαχείρισης περιόδων εργασιών χρηστών, τα πρωτόκολλα δικτύου κτλ. Μια ενδιαφέρουσα ανάλυση σχετικά με την διαφορά ΛΣ και πυρήνα μπορεί να βρεθεί εδώ Linux and GNU. Πάντως δεν υπάρχει γενική συναίνεση σχετικά με το θέμα αυτό στην κοινότητα της επιστήμης των υπολογιστών.
[Επεξεργασία] Σημερινά λειτουργικά συστήματα
Στις μέρες μας, μέσα 2005, τα λειτουργικά συστήματα που γνωρίζουν την μεγαλύτερη εξάπλωση στους υπολογιστές γενικής χρήσης (συμπεριλαμβανομένων των προσωπικών υπολογιστών) έχουν διαμορφωθεί σε δύο μεγάλες οικογένειες: Αυτή των Unix-συμβατών και την οικογένεια των Microsoft Windows. Οι μεγάλοι υπολογιστές και τα ενσωματωμένα συστήματα χρησιμοποιούν μια ποικιλία από διάφορα άλλα λειτουργικά συστήματα πολλά από τα οποία δεν έχουν άμεση συγγένεια με τα Windows ή με το Unix.
Τα Unix-συμβατά Λειτουργικά Συστήματα αποτελούν μια πολυποίκιλη ομάδα, με πολλές κύριες υποκατηγορίες συμπεριλαμβανομένων των System V, BSD, και GNU/Linux. To εμπορικό σήμα Unix χρησιμοποιείται από πολλά ΛΣ που έχουν πολλά κοινά με το αρχικό Unix. Τα Unix Λ.Σ. τρέχουν σε μια μεγάλη γκάμα από αρχιτεκτονικές υπολογιστών. Χρησιμοποιούνται πολύ σαν συστήματα εξυπηρετητές στις επιχειρήσεις και σε σταθμούς εργασίας σε ακαδημαϊκούς και μηχανολογικούς χώρους εργασίας.
Παραλλαγές του Unix που διακινούνται σαν Ελεύθερο λογισμικό, όπως το GNU/Linux και BSD αυξάνουν σε δημοφιλία στον χώρο των σταθμών εργασίας και των προσωπικών υπολογιστών. Παραλλαγές που διακινούνται με κλειστές άδειες χρήσης όπως το HP-UX της Hewlett-Packard και το AIX της IBM έχουν σχεδιαστεί να τρέχουν μόνο στο υλικό των συγκεκριμένων εταιρειών ενώ άλλες παραλλαγές μπορούν να τρέξουν και σε προσωπικούς υπολογιστές. Το Solaris της Sun (που άλλαξε άδεια χρήσης σε λογισμικό ανοιχτού κώδικα υπό την CDDL άδεια) είναι ένα τέτοιο πολύμορφο αλλά αληθινό Unix και μπορεί να τρέχει στους σταθμούς εργασίας της Sun αλλά και στον μικρότερο υπολογιστή x86 αρχιτεκτονικής. Το ΛΣ Mac OS X της Apple είναι μια παραλλαγή του BSD, και έχει αντικαταστήσει τα προηγούμενα (όχι-unix) MacOS ΛΣ της Apple σε μια μικρή αλλά αφοσιωμένη αγορά, έχοντας γίνει ένα πολύ δημοφιλές Unix.
Η οικογένεια των Microsoft Windows ΛΣ ξεκίνησε σαν ένα επίπεδο γραφικής διασύνδεσης πάνω από το παλιότερο MS-DOS περιβάλλον για τους IBM PC. Οι σύγχρονες εκδόσεις των Windows βασίζονται στον καινούργιο Windows NT πυρήνα που πρωτοδιαμορφώθηκε στο OS/2, με πιό πρόσφατη έκδοση εν έτει 2005 τα Windows XP. Τα Windows τρέχουν πάνω σε 32- και 64-bit Intel και AMD υπολογιστές, αν και προηγούμενες εκδόσεις έτρεχαν και σε DEC Alpha, MIPS και PowerPC αρχιτεκτονικές (και υπήρξε και προσπάθεια να το κάνουν να τρέχει και σε SPARC αρχιτεκτονική). Σήμερα, τα Windows είναι το δημοφιλέστερο ΛΣ προσωπικών υπολογιστών απολαμβάνοντας ένα σχεδόν μονοπώλιο του 90% του παγκόσμιου μεριδίου αγοράς των προσωπικών υπολογιστών. Επίσης χρησιμοποιείται ευρέως και στους εξυπηρετητές υποστηρίζοντας εφαρμογές όπως Web εξυπηρετητές και εξυπηρετητές βάσεων δεδομένων.
Τα ΛΣ μεγάλων υπολογιστών, όπως της IBM z/OS και ενσωματωμένων ΛΣ όπως QNX, eCos, Symbian και Palm OS, είναι συνήθως άσχετα με το Unix και τα Windows. Τα ΛΣ Windows CE, Windows NT Embedded 4.0 και Windows XP Embedded σχετίζονται με τα Windows.
Παλιότερα ΛΣ που ακόμα χρησιμοποιούνται σε κλειστές αγορές περιλαμβάνουν το παρόμοιο με τα Windows OS/2 της IBM, το VMS της Hewlett-Packard (πρώην DEC), το Mac OS, το όχι-Unix προηγούμενο του Mac OS της Apple X και το AmigaOS, το πρώτο με γραφική διασύνδεση χρήστη ΛΣ με αναπτυγμένες δυνατότητες πολυμέσων που έγινε διαθέσιμο στο κοινό.
Η έρευνα και η ανάπτυξη νέων ειδών ΛΣ συνεχίζεται και αποτελεί ένα ενεργό πεδίο της επιστήμης των υπολογιστών.
