Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions Hók-ciŭ-uâ ĭng-ông hiê-tūng - Wikipedia

Hók-ciŭ-uâ ĭng-ông hiê-tūng

Lài-nguòng: Wikipedia

Mŭk-liŏh

[Siŭ-gāi] Ing Ông

Áng «Chék Lìng báik-ing» gà̤ dēng gié cái, Hók-ciu uâ du-liāng ô 33 bih ông-mō̤ 15 bih siang-mō̤, 7 bih sing-diêu. Ging-dáng Hók-ciu uâ gì ing-ông tā̤ hiê duâi tā̤ siông gâe̤ng «Chék Lìng báik-ing» sioh iông. Dáng ging-dáng Hók-ciu uâ ô ông-mō̤ sùi sing-diêu huák seng „se̤ng-ông-huá“ gâe̤ng „kui-ông-huá“ gì hiêng-chiông. Siang-mō̤ huák seng „pé-ing-huá“ dēng hiêng-chiông, cuòi du sê «Chék Lìng Báik-ing» gà̤ dēng mò̤ cái ô gĭ. Lêng nguòi, Hók-ciu uâ kēu-ngṳ̄ gó ô siong dong hó-cak gì sing-diêu biéng huá gie cák.

[Siŭ-gāi] Siang-diêu/Sing-diêu

Hók-ciu uâ ô 7 bih siang-diêu, áng «Chék Lìng báik-ing» gà̤-dēng gé cái, cī 7 bih siang-diêu gì miàng sê „Siông Bìng“, „Siông Siang“, „Siông Ké̤ṳ“, „Shiông Ik“, „Hâ Bìng“, „Hâ Ké̤ṳ“, „Hâ Ik“. Gū Háng-ngṳ̄ gì „Siông Siông“ gâe̤ng „Siông Hâ“ gah Hók-ciu uâ diē sié ī ging hak biáng có̤ sioh bih „Siông Siang“ gŏ̤ lāu.

Â-dā̤ cī tiong dù sāi Ngô-dô bieu-ing huák biēu sê chók chék bih siang-diêu gì diêu-dih. Siang-diêu gah Háng-ngṳ̄ hók-gái diē sié gì dó̤i éng miàng ching siā dioh có̤i muōi hī sioh dih diē sié. Siang-diêu diêu dih áng Hók-ciu kiong ùi cūng.

Siang-diêu miàng ching Dù hìng Só cê
Siông bìng ˥˥ 55 陰平
Siông siang ˧˧ 33 陰上/陽上
Siông ké̤ṳ ˨˩˦ 214 陰去
Siông ik ˨˦ 24 陰入
Hâ bìng ˥˧ 53 陽平
Hâ ké̤ṳ ˨˦˨ 242 陽去
Hâ ik ˥ 5 陽入


[Siŭ-gāi] Siang-mō̤

Hók-ciu uâ ô 15 bih siang-mō̤, cêu sê bàng siòng gōng gì „15 Ing hiê tūng“. Áng huák ing buó ôi lì buong gì uâ, cī 15 siang-mō̤ â̤ buong có̤ „Hò̤-lè̤ng cū“, „Chói-puòi cū“, „Ngā-kī ék cū“ gâe̤ng „Ngā-kī nê cū“ cī sé cū.

Hók-ciu Uâ Siang-mō̤ Tā̤ Hiê Biēu
Cū biék Mò̤-ké ing Ô-ké ing Pé ing Gì-ta
 Hò̤-lè̤ng cū    k     kʰ     ŋ     ʔ       h / ɸ
 Chói-puòi cū    p     pʰ     m     β  
 Ngā-kī 1 cū    ts / tɕ     tsʰ / tɕʰ     ɳ     ʝ       z
 Ngā-kī 2 cū    t     tʰ     n     l     s / ɕ / θ / f  


1) Lioh sáih huong gák diē-sié gì siang-mō̤ nâ chók hiêng gah kēu ngṳ̄ ing-biéng sì hâiu.

2) Siang-mō̤ /β/, /ʝ/ gâe̤ng /z/ sê cok-ing/de̤k siang-mō̤.

3) Siang-mō̤ /s/ gah Hók-chiang kiong diē sié te̤k có̤ /θ/. O̤h „siang“ te̤k /θiaŋ/.

4) Siang-mō̤ /s/ ô nè̤ng â̤ ciong i te̤k có̤ /f/.

O̤h „mò̤ chiok mò̤ sê̤ṳ“ te̤k /mo tɕʰyo mo føy/.

5) Ô gì hok-ciā giéng gáe̤k Hók-ciu uâ siang-mō̤ /h/ gâe̤ng sá̤-ông /i/, /y/ song-ping gì sì hâiu te̤k có̤ /x/.

6) Siang-mō̤ gâe̤ng /h/ gâe̤ng /u/ ông song-ping sì hâiu, Lò̤-nguòng kiong te̤k có̤ /ɸ/.

O̤h „Hū muòng“ /ɸu muoŋ/.

7) Siang-mō̤ /ts/, /tsʰ/, /s/ gah sá̤-ông /i/, /y/ (gâe̤ng cī lâng bih sá̤-ông gah sèng-lāu gì se̤ng-ông-mō̤) sèng-lāu sì hâiu niōng huá, te̤k có̤ /tɕ/, /tɕʰ/, /ɕ/. Cī sang bih siang-mō̤ gah ông-mō̤ /ɛ/ sèng-sāu sì, ô nè̤ng iâ te̤k có̤ niōng ing.

O̤h „mò̤ chiok mò̤ sê̤ṳ“ te̤k /mo tɕʰyo mo føy/.

8) Gah Diòng-lo̤h gâe̤ng gì uâ dài dong, mò̤ /n/ cī bih siang-mō̤, sū iū /n/ siang-mō̤ gì cê du biáng gáu /l/ siang diē sié gŏ̤ lāu.

O̤h: Lêng = Nêng /lɛiŋ/.

9) Hók-ciu gì dṳng nièng nè̤ng gâe̤ng hâiu-sang-giāng gah gōng uâ sì-hâiu ī ging mò̤ buong /l/ gâe̤ng /n/ lāu (dong iòng, ô gì ging guó buói-hóng â̤ buong chók cī lâng bih siang-mō̤). Iòng-dong-diè sê /l/ siang gì cê biáng gáu /n/ siang diē sié.

O̤h Lêng = Nêng = /nɛiŋ/.


Hók-ciu uâ siang-mō̤ gah «Cék Lìng Báik-ing» gà̤ dēng gì siang-mō̤ cê:

Sing-mō̤ cê  柳  邊  求  氣  低
Guók-cié ing-biēu  l  p  k  kʰ  t
Sing-mō̤ cê  波  他  曾  日  時
Guók-cié ing-biēu  pʰ  tʰ  ts  n  s
Sing-mō̤ cê  鶯  蒙  語  出  喜
Guók-cié ing-biēu  ʔ  m  ŋ  tsʰ  h
Sing-mō̤ cê  打  掌  與  君  知
Guók-cié ing-biēu Cī ngô cê sū biēu-sê gì siang-mō̤ gah gà̤-dēng ī ging chók hiêng gŏ̤ lāu

[Siŭ-gāi] Ông-mō̤

Hók-ciu uâ gì dang ông-mō̤ ô 11 bih, dṳ̀ /i/, /y/, /u/ nguôi, du ô kui māu dó̤i lik

[Siŭ-gāi] Dang Se̤ng Ông-mō̤

Dang Ông-mō̤ Biēu
Lôi Hìng Ông-mō̤
Māu lôi  a   e   ø   i   y   u   o 
Kui lôi  ɑ   ɛ / æ   œ   ɔ 

1) Ô gì hok-ciā giéng gáe̤k /e/ gì kui-ông éng dong sê /æ/


Se̤ng-ông ô 31 bih, duâi buó hông iâ ô kui gâe̤ng māu gì dó̤i lik

Se̤ng Ông-mō̤ Biēu
 loi  Ông-mō̤
 Mau   ai   au   eu 
 Kui   ɑi   au   ɛi   ɛu 
 Mau   ia   ie   ieu   iu 
 Kui   iɑ   iɛ   iɛu 
 Mau   øy   yo   ya 
 Kui   ɔy   yɔ 
 Mau   ua   uai   uo   uoi   ui 
 Kui   uɑ   uɑi   uɔ   uɔi   oi 
 Mau  ou   iau 
 Kui 


1) Chék Lìng báik-ing diē sié mò̤ /iau/ ông. Cī bih ông-mō̤ â̤ sáung Hók-ciu uâ gì ciáng-sék ông-mō̤, gah hok-suk gái gó ô ceng-lâung, sioh meng do̤ só hok-ciā giéng gáe̤k i ng sê, sioh meng gah cê-diēng gâe̤ng hok-suk lâung ùng diē sié bô gâe̤ng gui gáu ông-mō̤ tā̤ hiê diē sié.

2) Ông-mō̤ /ya/ gah ging dáng Hók-ciu uâ diē sié ī ging tō̤ mâ̤ dioh lāu, áng «Tái-sṳ̄ Lìng Pék-sang Cê-ngiê Biêng-lāng» gé cái, cī bih (Hṳa Ông) ông-buô gì cê nâ ô 4 bih. Cī 3 cê gah ging dáng Hók-ciu kiong diē sié cìng kuóng sê ciong uâng gĭ, 1 cê gui gáu /ai/ ông (cṳā > cāi), 1 cê gui gáu /ie/ ông (hṳa > hie), 1 cê gui gáu /ɛ/ ông (hṳa > ha̤)

3) Ku-chèng kiong ciong /yo/ te̤k có̤ /yø/. Ciong uâng te̤k huák gah Hók-ciu kiong iâ kāi sṳ̄ liù hèng, te̤k biek gah hâiu-sang-giāng dài dong.

4) Ông-mō̤ /uoi/ gâe̤ng /ui/ (bau guák cī lâng bih gì kui-ông) gah duâi buô hông dê kṳ ī ging hah biáng có̤ sioh bih ông, nâ ô Ku-chèng kiong gâe̤ng Bìng-tàng gâe̤ng gì Hók-chiang kiong mò̤ huák seng hah biáng.

5) Ông-mō̤ /iu/ gâe̤ng /ieu/ (bau guák i gì kui-ông) gah duâi buô hông dê kṳ ī ging hah biáng có̤ sioh bih ông, nâ ô Ku-chèng kiong gâe̤ng Bìng-tàng gâe̤ng gì Hók-chiang kiong mò̤ huák seng hah biáng.

6) Ông-mō̤ /ieu/ gâe̤ng /iɛu/ gah Ku-chèng kiong diē-sié te̤k có̤ /iəu/ he̤k /iau/.


[Siŭ-gāi] Pé-ing Ông-mō̤

Pé-ing Ông-mō̤ Biēu
 loi  Ông-mō̤
 Mau   aŋ   eiŋ    
 Kui   ɑŋ   ɑiŋ 
 Mau   iŋ   iaŋ   ieŋ 
 Kui   ɛiŋ   iɑŋ   iɛŋ 
 Mau   yŋ   øyŋ   yoŋ 
 Kui      ɔyŋ   yɔŋ 
 Mau   uŋ   uaŋ   uoŋ  
 Kui   ouŋ   uɑŋ   uɔŋ  
 Mau  m̩ / n̩ / ŋ̍ 
 Kui   ɔuŋ 

1) Hók-ciu uâ nâ ô sioh bih siang-huá ông /ŋ̍/. Dáng sê /ŋ̍/ gah kēu ngṳ̄ ing-biéng dài-dong sêu âiu-sāu siang-mō̤ gì īng-hiōng huák seng biéng huá, gó sāng seng lâng bih sing gì siang-huá-ông /m̩/ gâe̤ng /n̩/.

ng sê /ŋ̍ sei/ >> /n̩ nei/
ng biáng /ŋ̍ piɑŋ/ >> /m̩ miɑŋ/

2) Hók-ciu uâ diē-sié te̤k siang-huá-ông /ŋ̍/ gì cê nâ ô lâng bih, bêng ciā du sê hâ-ké̤ṳ siang. Sioh bih sê pēu-dêng-sṳ̀ „n̂g“, sioh bih sê „sāi, bóng“ gì „n̂g“. Tàu-tàu bih „n̂g“ gah kēu ngṳ̄ dài dong do̤ só te̤k có̤ „ing“, dâ̤ nê bih gah kēu ngṳ̄ dài dong te̤k có̤ „ung“.

Ng sāi giang /ŋ̍ sai kiaŋ/ >> /iŋ nai kiaŋ/
Ô ng-ng mŏ̤ /ou ŋ̍ ŋ̍ mo/ >> /u ʔuŋ ʔuŋ mo/

3) Ông-mō̤ /ɑiŋ/ gah Hók-chiang kiong te̤k có̤ /æŋ/, ông gì nè̤ng gô â̤ gah /æ/ âiu-sāu gah iā king-siang gì /i/, te̤k có̤ /æiŋ/. Áng ciong uâng huák diēng, Hók-chiang uâ diē-sié gì /æŋ/ dì-cā iâ â̤ biéng gâe̤ng Hók-ciu kiong sioh iông, cà̤ te̤k có̤ /ɑiŋ/.

4) Ông-mō̤ /øyŋ/ gah Hók-chiang kiong te̤k có̤ /œŋ/, ông gì nè̤ng gô â̤ gah /œ/ âiu-sāu gah iā king-siang gì /y/, te̤k có̤ /œyŋ/. Áng ciong uâng huák diēng, Hók-chiang uâ diē-sié gì /œŋ/ dì-cā iâ â̤ biéng gâe̤ng Hók-ciu kiong sioh iông, cà̤ te̤k có̤ /øyŋ/.

[Siŭ-gāi] Ông-muōi

Ông-muōi Biēu
 loi  Ông-mō̤
 Mau   akˀ   eikˀ   okˀ 
 Kui   ɑkˀ   ɑikˀ   ɔkˀ 
 Mau   ikˀ   iakˀ   iekˀ 
 Kui   ɛikˀ   iɑkˀ   iɛkˀ 
 Mau   ykˀ   øykˀ   yokˀ 
 Kui      ɔykˀ   yɔkˀ 
 Mau   ukˀ   uakˀ   uokˀ  
 Kui   oukˀ   uɑkˀ   uɔkˀ  
 Mau  œkˀ    
 Kui   ɔukˀ 



Ông-muōi Biēu
 loi  Ông-mō̤
 Mau   aˀ   iaˀ   uaˀ  
 Kui   ɑˀ   iɑˀ   uɑˀ 
 Mau   oˀ   uoˀ   yoˀ  
 Kui   ɔˀ   uɔˀ   yɔˀ  

[Siŭ-gāi] Ing-biéng Hiêng Chiông

Hók-ciu uâ ô iā hung-hó gì ing-ông biéng huá hiêng chiông. Câi-i sê biéng-huá hìng-sék gó sê biéng huá huóng-ùi gah Háng-ngṳ̄ ngṳ̄-ngiòng diē-sié du sê cing dok-chók gì.

Hók-ciu uâ gì ing-ông biéng huá ng sê buōng-lā̤ cêu ô gĭ, áng ciéu hok-ciā ngièng-géu, cī pie biéng huá giāng-giang sê téng Ching-dièu âiu-gi huák seng gì, bêng-ciā gah Sek-ék pieng piék gì sang kṳ gó mò̤ ô ciong-uâng hiêng chiông.

Hók-ciu uâ gì Ing-ông biéng huá ô 3 lôi, siang-mō̤, ông-mō̤, siang-diêu. Gah cī 3 lôi diē sié, siang-mō̤ biéng huá dék ô gie-cáik dék gāng dang, siang-diêu biéng huá dék hô-cak.


[Siŭ-gāi] Siang-mō̤

Hók-ciu uâ siang mō̤ biéng huá sê 3 lôi ing-ông biéng-huá dài dong dék gāng dang gĭ. Biéng huá gie cáik áng siang-mō̤ gì huák ing buó-ôi buong có̤ „hò̤-lè̤ng“, „chói-puòi“, „ngā-kī 1“, „ngā-kī 2“ 4 cū, gieng-dṳk cū gái áng sèng-sāu cê gì ông-muōi buōng có̤ „ke̤ng ông-muōi“, „pé ông-muōi“, „sék ông-muōi“ 3 cṳ̄ng

[Siŭ-gāi] Hò̤-lè̤ng Cṳ̄

Hò̤-le̤ng cū gì siang-mō̤ ô /k/, /kʰ/, /h/, /ŋ/ gâe̤ng /ʔ/ 5 bih.

Cê gì siang mō̤ sê hò̤-lè̤ng cū siang-mō̤ /k/, /kʰ/, /h/,chiā cê gah ke̤ng ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, cī sang bih siang mō̤ biéng có̤ /ʔ/.

gá-cṳ gĭ  /kɑ tɕy ki/  > /ka ʝy ʔi/
ngā-kī  /ŋa i/ > /ŋa ʔi/ (> /ŋai/)
sé hông  /sɛi houŋ/ > /si ʔouŋ/


Cê gì siang mō̤ sê hò̤-lè̤ng cū, chiā cê gah pé ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, siang mō̤ biéng có̤ /ŋ/.

kēng giāng  /kʰeiŋ kiaŋ/ > /kʰeing ŋiaŋ/
gang-ké-tiáng  /kaŋ ɛi tʰiɑŋ/ > /kaŋ ŋi liɑŋ/
sang hông  /saŋ houŋ/ > /saŋ ŋouŋ/
huang ák  /huaŋ ʔɑkˀ/ > /huaŋ ŋɑkˀ/

Cê gì siang mō̤ sê hò̤-lè̤ng cū, chiā cê gah sék ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, siang mō̤ mò̤ biéng huá.


[Siŭ-gāi] Chói-puòi Cū

Hò̤-le̤ng cū gì siang-mō̤ ô /p/, /pʰ/ gâe̤ng /m/ 3 bih.

Cê gì siang mō̤ sê chói-puòi cū siang-mō̤ /p/, /pʰ/,chiā cê gah ke̤ng ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, cī 2 bih siang mō̤ biéng có̤ de̤k ông-mō̤ /β/.

cī-bong  /tɕi pouŋ/  > /tɕi βouŋ/
chói-puòī  /tsʰoi uoi/ > /tsʰui βuoi/


Cê gì siang mō̤ sê chói-puòi cū, chiā cê gah pé ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, siang mō̤ biéng có̤ /m/.

bēng bàng  /peiŋ paŋ/ > /peing maŋ/
nìng-po̤  /niŋ o/ > /niŋ mo/


Cê gì siang mō̤ sê chói-puòi cū, chiā cê gah sék ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, siang mō̤ mò̤ biéng huá.

[Siŭ-gāi] Ngāi 1 Cū

Hò̤-le̤ng cū gì siang-mō̤ nâ ô /ts/, /tsʰ/ 2 bih siang-mō̤.

Cê gì siang mō̤ sê hò̤-lè̤ng cū siang-mō̤ /ts/, /tsʰ/, chiā cê gah ke̤ng ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, ô lâng cṳ̄ng biéng huá. Siang-mō̤ /ts/, /tsʰ/ gâe̤ng /i/, /y/ (he̤k ī /i/, /y/ có̤ buáng mō̤-ing, o̤h /ia/, /yokˀ/) siong ping sèng-hâiu, /ts/, /tsʰ/ biéng có̤ de̤k siang-mō̤ /ʝ/. Gì-ṳ̀ cìng-huóng biéng có̤ de̤k siang-mō̤ /z/

gá-cṳ  /kɑ y/  > /ka ʝy/
ké-chia  /kʰɛi tɕʰia/ > /kʰi ʝia/ (> /ki ja/)
cū-cung  /tsu tsuŋ/  > /tsu zuŋ/
chék-chék  /tsʰɛikˀ tsʰɛikˀ/  > /tsʰi zɛikˀ/

[Siŭ-gāi] Ngāi 2 Cū

[Siŭ-gāi] Ông-mō̤

[Siŭ-gāi] Siang-diêu

[Siŭ-gāi] Nô̤i Buô Cha Biék

Hók-ciu uâ nô̤i buô cha biék bī gáu duâi, dáng cī cha biék duâi buó hông gah ing ông siông, dong dê nè̤ng hó̤ „kiong“. Áng kiong lì buong gì uâ, Hók-ciu uâ â̤ buong có̤ „Hók-ciu kiong“, „Hók-chiang kiong“, „Ku-chèng kiong“.

[Siŭ-gāi] Hók-ciu kiong

Mìng ge̤ng làu-mih sū gōng gì Hók-ciu uâ gi buōng sṳk cī cṳ̄ng kiong. Dê-lī huong ùi bau guák Hók-ciu chê, Mìng-âiu gáing dṳng nàng buông, Lièng-gong gâing, Diòng-lo̤h gâing, gâe̤ng Īng-tái gâing de̤ng buông. Hók-ciu ing ôi sê sēng-du sū-câi, lik sṳ̄ ī lài nè̤ng du nêng ôi cī nē̤ gì kiong sê bieu cūng gĭ. Gâe̤ng «Chék Lìng báik-ing» siong pàng, Hók-ciu kiong ing-ông tā̤-hiê huák seng lāu ciong uâng gì biéng huá

1 „Chiu“ -ông gâe̤ng „Sieu“ -ông hak biáng có̤ sioh bih ông --/ieu/
(Hók-)ciu = (lak-)cieu = /tsieu/
2 „Hui“ -ông gâe̤ng „Buoi“ -ông hak biáng có̤ sioh bih ông --/uoi/
puòi(-à̤) = pùi(-tàng) = /pʰuoi/
3 Sing-mō̤ gah cê dài dong sèng hâiu huák seng sing-mō̤ luôi-huá he̤k pé-ing-huá
di sék /ti sekˀ/ --> /di leʔ/
Bang-báik /paŋ pɑikˀ/ --> /paŋ mɑiʔ/
4 Ông-mō̤ gâe̤ng ing-ik lièng lâng bih ké̤ṳ-sing-dêu pping te̤k sì hâiu, biéng có̤ kui ông he̤k se̤ng-ông.

[Siŭ-gāi] Hók-chiang kiong

Hók-chiang kiong ciō iéu gah Hók-chiang gâe̤ng Bìng-tàng lâng bih dê huong sāi. Hók-chiang kiong gì ông-mō̤ tā̤ hiê gâe̤ng ông-cṳ «Chék Lìng báik-ing» gà̤-dēng gé cái gì ông-mō̤ tā̤ hiê siong cha mâ̤ kó̤ huông. Dáng hiêng sì câi gì Hók-chiang hâiu-sang-ngiāng gōng gì Hók-chiang uâ, iâ ī ging „Chiu“ „Sieu“ hak biáng, „Buoi“ „Hui“ mò̤ buong lāu.

[Siŭ-gāi] Gae̤ng Hók-chiu Kiong gì Cha Biék

SING-DIÊU CHA BIÉK
Hók-ciu kiong gâe̤ng Hók-chiang kiong có̤i duâi gì cha biék sê sing-diêu diêu-dik, câi-nṳ̄ sê dang cê sing-diêu gó sê kēu-ngṳ̄ dṳng gì biéng-diêu. O̤h „tiang“, gah Hók-ciu kiong te̤k /tiaŋ˥˥/, Hók-chiang kiong te̤k có̤ /tiaŋ˥˧/.
SING-MŌ̤ CHA BIÉK
Bàng-uâ cê cê-mō̤ „S“ gah Hók-ciu kiong te̤k có̤ /s/, gah Hók-chiang kiong te̤k có̤ /θ/.
ÔNG-MŌ̤ CHA BIÉK
Chui iòng Hók-chiang kiong gì ông-mō̤ tā̤ hiê gâe̤ng Hók-ciu kiong uòng ciòng māu-dáe̤k, dáng Hók-chiang uâ gì ông-mō̤ gâe̤ng Hók-ciu kiong gó sê ô cha biék, dék mìng hiēng gì cha biék sê Hók-chiang kiong gì se̤ng ông-mō̤ mò̤ chiông Hók-ciu kiong hī māng sâ̤.

[Siŭ-gāi] Ku-chèng Kiong

Ku-chèng kiong sê Ku-chèng gâe̤ng Bìng-nàng lâng bih gâe̤ng gì nè̤ng gōng Hók-ciu uâ gì kiong. Diâng dioh Ku-chèng kiong gah gáuk ôi-ché̤ṳ Hók-ciu uâ dài dong, ing-ông tā̤ hiêng biéng huá dék nâung gì. Ku-chèng kiong ing-ông tā̤ hiê gâe̤ng «Chék Lìng Báik-ing» gà̤-dēng gé cái gì ing ông tā̤ hiê uòng chiòng dó̤i-māu. Hók-ciu kiong gâe̤ng Hók-chiang kiong gì ông-mō̤ du sùi sing-diêu huák seng biéng huá, dáng Ku-chèng kiong gó muòi huák seng ciong uâng biéng huá.

Static Wikipedia (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia February 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu