Вустрыцы

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Ву́стрыцы (па-лацінску: Ostreidae), сямейства двухстворкавых малюскаў. Каля 50 відаў.

Вустрыца

Найбольш вядомая — вустрыца ядомая (Ostrea edulis). Даўжыня 9 – 42 см, маса да 50 г. Створкі ракавін, што ахопліваюць цела вустрыцы, несіметрычныя: ніжняя — глыбокая, падобная на сподак, у ёй ляжыць цела, прырастаючы да сценак, верхняя — меншая, пляскатая, служыць нібыта вечкам. Унутры створкі злучаны мускулам-замыкальнікам. Жывуць пераважна ў цёплых і ўмераных морах, трымаюцца вялікімі скопішчамі, нерухомыя, прырастаюць да марскога дна. Хутка размнажаюцца.

Мяса мае своеасаблівы хімічны склад, які тлумачыць іх далікатны смак і танізуючае ўздзеянне на нервовую сістэму. Мяса ўтрымлівае каля 7 – 14 % бялку, 0,3 – 2,2 % тлушчу, 6 % вугляводу глікагену. 6 вустрыц агульнай вагай каля 100 г задавальняюць штодзённую патрэбу чалавека ў жалезе і медзі, каля паловы сутачнай нормы ёду, кальцыю, фосфару і 0,1 сутачнай нормы жывёльнага бялку, а таксама вітамінаў B1, B2 і PP.

Прыгатаваныя вустрыцы

Спажываюць, як правіла, жывымі — падаюць з лімонам у ракавінах на колатым лёдзе як закуску да шампанскага, каньякоў, сухіх і паўсухіх він; ракавіны спачатку прамываюць халоднай вадой і адкрываюць, выдаляюць верхнюю створку. Мяса на ніжняй створцы прамываюць кіпячонай вадой, падразаюць адмысловым нажом, аддзяляючы ад ракавіны, але пакідаючы на ёй. Выціскаюць на мяса лімонны сок (на 10 вустрыц — 1 лімон) і глытаюць цалкам, не разжоўваючы. Для гарачых страў вустрыцы пасле мыйкі і выдалення створак адварваюць са спецыямі, цыбуляй і іншымі, або запякаюць у духавой шафе. Вустрыцы таксама смажаць, прыпускаюць, вараць супы і г.д. Прадаюць жывых, у выглядзе марожанага мяса, і ў кансервах (часам вэнджаных). Пры тэмпературы каля О° C вустрыцы могуць заставацца жывымі 10 – 15 дзён; пры тэмпературы ніжэй за -3° C яны гінуць. У мёртвых вустрыц створкі адчыняюцца, есці іх нельга.

Нож для вустрыц

У кулінарыі вустрыцы вядомыя з антычнасці, у Рэчы Паспалітай з 17 стагоддзя, асабліва шырока распаўсюдзіліся ў магнацкім асяроддзі ў другой палове 18 стагоддзя пад уплывам французскай моды, але ў кансерватыўнай («сармацкай») часткі грамадства сустрэлі надзвычай негатыўны прыём, як і смаўжы, жабіны лапкі і іншыя. Аднак не ўсе кансерватары грэбавалі вустрыцамі, асабліва вызначаўся прыхільнасцю да іх Караль Станіслаў Радзівіл Пане Каханку, які часам звяртаўся па медычную дапамогу пасля празмернага спажывання вустрыц. На славутым абедзе 1789 году ў гадавіну каранацыі Станіслава Аўгуста Панятоўскага і Крэўскай уніі 1385 году паміж ВКЛ і Польшчай Радзівіл пачаставаў караля і гасцей некалькімі сотнямі паўміскаў вустрыц, хутка з'едзеных здзіўленай шляхтай, большасць якой датуль не мела магчымасці пакаштаваць дарагі імпартны прадукт. У 19 стагоддзі вустрыцы, якіх масава вылоўлівалі па абодвух берагах Атлантыкі, паступова зрабіліся адносна больш даступнымі для вышэйшых і сярэдніх класаў, у савецкія часы выйшлі з ужытку як атрыбут «эксплуататарскага» ладу жыцця і ў сувязі з рэзкім змяншэннем колькасці праз экстэнсіўную лоўлю. У наш час вустрыц ўсё больш разводзяць штучна (Японія, Францыя і іншых краінах