Partíos xudiciales d'Asturies
De Uiquipedia
El partíu xudicial ye una forma de división del territoriu a efectos xudiciales qu'apaez nos entamos del sieglu XIX, depués de la promulgación de la Constitución española de 1812. Ésta equiparaba'l territoriu de les audiencies de xusticia col de les provincies qu'había d'aquella, y mandaba tamién que se formasen partíos, de territoriu asemeyáu, nos que tenía d'haber un xuez y un fiscal. Los partíos, anque de calter sobre too xudicial, usábense tamién pa dellos fines alministrativos: ellectoral, notarial, pal rexistru la propiedá...
El procesu de formación de los partíos xudiciales tuvo dos fases, que correspondieron a los dos períodos constitucionales (1812-1814 ya 1820-1823) del primer terciu del sieglu XIX. Nel primeru d'ellos la Diputación Provincial d'Asturies alcordó, nel 1813, una primer división del país en diez partíos xudiciales, con cabeza n'Uviéu, Avilés, Grau, L.luarca, Veiga d'Eo, Cangas de Tineo (güei Cangas del Narcea), La Pola L.lena, L'Infiestu, Villaviciosa y Onís. Esti primer proyectu nun llegó a realizase, porque poco depués d'aprebase produzse l'abandonu del constitucionalismu pol rei Fernando VII.
Cuando nel 1820 el llevantamientu del xeneral Riego reinstauró la Constitución de 1812 proyectóse una nueva división, en 14 partíos, que foi la primera que se fizo rialidá sobro'l territoriu. Por embargu, les protestes de dellos conceyos que se vieron malparaos cola división fexo qu'hobiera otros intentos de camudar la estructura xudicial del país, pero la vuelta'l absolutismu, que duró hasta la muerte'l rei Fernando VII nel 1833, fexo que quedaran en ná. Por Real Decretu del 21 d'abril del 1834 se restablecen, ya con calter definitivu, los xulgaos de partíu o de primer instancia. N'Asturies fórmense 15: Uviéu, Xixón, Avilés, Grandas de Salime, L.luarca, Pravia, Belmonte, Cangas de Tineo (güei Cangas del Narcea), Vega de Ribadeo (cola so sé en Piantón), La Pola Llaviana, La Pola L.lena, Villaviciosa, L'Infiestu, Cangues d'Onís y Llanes.
Anguaño, tras los cambios fechos por la Llei de Demarcación y Planta Xudicial del 28 d'avientu del 1988, Asturies ta dividida en 18 partíos xudiciales, que tienen la so sé (los Xulgaos de Primer Instancia y Instrucción) nes siguientes poblaciones: Uviéu, Xixón, Avilés, Castropol, Cangas del Narcea, Tinéu, L.luarca, Pravia, Grau, Llangréu, Mieres, La Pola Siero, La Pola Llaviana, La Pola L.lena, Villaviciosa, L'Infiestu, Cangues d'Onís y Llanes.
