Griechische Zahlen

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Technische Yschränkung:
Dr koräkt Titel wär: »Griechischi Zahle«

**Zahlenwert**
Griechisch		Wert	Wort
Alpha	α	1	mono
Beta	β	2	di
Gamma	γ	3	tri
Delta	δ	4	tetra
Epsilon	ε	5	penta
Digamma	ϝ	6	hexa
Zeta	ζ	7	hepta
Eta	η	8	okta
Theta	θ	9	ennea
Iota	ι	10	deka
-		11	hendeka
-		12	dodeka
Kappa	κ	20	ikosa
Lambda	λ	30	tria
My	μ	40
Ny	ν	50
Xi	ξ	60
Omikron	ο	70
Pi	π	80
Qoppa	ϟ	90
Rho	ρ	100
Sigma	σ	200
Tau	τ	300
Ypsilon	υ	400
Phi	φ	500
Chi	χ	600
Psi	ψ	700
Omega	ω	800
Sampi	ϡ	900

Dialäkt: Züridütsch (See)

Griechischi Zahle sind im Griecheland vo dr klassische Antike s übliche Syschtem vo dr Zahledarschtellig gsii. Im hütige Griechisch wird s viilfach immer no zur Darschtellig vo Ordinalzahle (erschte, zweite, ...) verwendet, während für Kardinalzahle (eins, zwei, ...) hüt normalerwiis di arabische Ziffere üblich sind. Nur wer sich in Griechenland betont traditionell gee will, verwendet zum Teil au für Kardinalzahle die griechisch Schriibwiis.

Das System basiert uf em griechische Alphabet.

S früeheschte Syschtem vo dr Zahledarschtellig isch nach em akrophone Prinzip entwicklet worde, d. h. dass dr erschti Buechschtabe vonere Ziffere (im phonetische Sinn) zum Symbol vo dr Ziffere worde isch.

Es hät gulte: Ι (eifache Schtrich) = 1; Π (vo pente) = 5; Δ (vo deka) = 10; Η (vo hekaton) = 100; Χ (vo chilioi) = 1000; und Μ (vo myrioi) = 10'000. D Darschtellig vo de Zahle us de einzelne Ziffere isch em römische Syschtem ähnlich gsii; wie s römische Syschtem schiints sich um e Aagliichig vomene ältere Kerbstocksyschtems a di gschriebeni Schpraach z handle.

Ab em 4. Jahrhundert v. Chr. isch das Syschtem dur es quasi-dezimals Syschtem ersetzt worde, wo aber au uf Buechschtabe als Ziffere basiert hät. Jedere Ziffere (1, 2, ..., 9) isch en Buechschtabe zuegordnet gsii, ebeso a de zehn- (10, 20, ..., 90) und hundertfache (100, 200, ..., 900) Werte. Das erfordert insgsamt 27 Buechschtabe. Wil s griechische Alphabet aber nur 24 Buechschtabe hät, isch es um drei bereits damals nümme benutzti Buechschtabe vonere früehere Alphabet-Version erwiiteret worde:

Digamma (ϝ), wofür mer schpäter meischt s ähnlich uussehende so gnännte Stigma – e Ligatur us sigma und Tau –, oder d Wort-End-Form vom Sigma (ς) oder au Sigma-Tau (στ) als zwei trennti Buechschtabe gschriebe hät, als 6
Qoppa (ϟ) als 90. Die Form vom Qoppa, s so gnännti "numerische Qoppa", gseeht ganz andersch us als s so gnännte "alphabetische Qoppa". (Hiiwiis: S Zeiche gseeht ungefähr so us wie en Blitz; wenns wie en Handschpiegel mit Griff uusgseeht isch dr Zeichesatz vo ihrem Browser kaputt.)
Sampi (ϡ) als 900

D Zahle werded additiv us de Ziffere bildet, im Sinn vonere Summe. "Nulle" werded uusglaa. Hinder d Zahl wird es eifachs Aafüehrigszeiche gsetzt, um d Zifferefolg vomene Wort oder vonere Abchürzig z underscheide.

Au Zahlen vo 1'000 bis 999'999 chönnd dargschtellt werde: Für das werded die gliiche Ziffere nomal für eintiusiger, zehntuusiger und hunderttuusigerer verwendet, und zuesätzlich es zweits Aafüehrigszeiche (unde) vorgschtellt.