Astronom
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
 |
Dialäkt: Vorarlbärgisch |
An Aschtronom isch normalawies jemand, wo Aschtronomie oda a vawandte Disziplin (Physik, Mathematik, Geodäsie, Aeronautik, ...) schtudiert hot und se wissaschaftlich mit Schterna und Planeta beschäftigt.
[ändere] Gschichte vo da Aschtronomie
Aschtronomie hot's scho im alta Babylon gea, wo d Prieschta vom Zarathustra (Zoroaster) Kult scho brutal gnau da Nachthimml beobachtet und alle Entwicklunga ufzoachnet hond. Neaba da Babylonia hond o d Ägypta und d Maya ihran Schwerpunkt uf d Himmelsbeobachtung und Aschtrologie glegt. Denn isch aba imma meh d wissaschaftlich gnaue Beobachtung mit religiösa Intapretationa (Göttasaga, wo Helda als Schternbild vaewigt wora sind) gmischt wora. Ersch 1750 isch a Trennung zwüschat Aschtronomie und Aschtrologie igführt wora.
[ändere] Uufgaba vo nam Aschtronoma
Im Untaschied zu da meischta Wissaschaftla isch s Forschungsobjekt vo nam Aschtronom ziemli wiit furt. Er muss se also für siine Erkenntnisse uf gnaue Beobachtung und d Qualität so siina Inschtrumente valoo.
Aschtronoma beschäftigen se mit nam wiita Feald vo Uufgaba:
- wissaschaftliche Forschung in Aschtrophysik, Aschtrometrie, Kosmologie; Theorie vo Raumfahrt und Planetasysteme
- Untarrichta uf na Universität oda Hochschual
- Entwickla vo Inschturmenta oda Computaprogramme
- Leitung und Vawaltung vo Inschtitutiona wia da ESA oda NASA oda größara Projekte vo eaba deana Inschtitutiona.
[ändere] Berühmte Aschtronoma
| Aschtronom | Sin Biitrag |
|---|---|
| Hipparchus und Claudius Ptolemaeus | Hond d Positiona vo mea wia 1.000 hella Schtern beschtimmt. Uf Ptolemaeus goht’s geozentrische Weltbild zruck. |
| Aristarchus | Hot als erschta behauptet, dass d Sunna im Zentrum vom Universum schtoht (Heliozentrisches Weltbild) |
| Nasir al-Din al-Tusi | Hot d ebene und d sphärische Trigonometrie begründet und in sinem Obsavatorium Tafla gmacht mit da Bahna vo da Planeta. Sis Planetasystem hot als s fortschrittlichschte zu sina Zit golta. |
| Nicolaus Copernicus | Isch da wichtigschte moderne Vatreata vom Heliozentrischa Weltbild gsi. |
| Tycho Brahe | Hot vaschiedene wichtige aschtronomische Inschtrumente entwicklt und hot als erschta wiedaholbare Vamessunga vom Himml gmacht. Sine Vamessung vom Mars-Orbit hot d Aschtronomie körig witabrocht. |
| Johannes Kepler | Hot die Gesetze vo da Bewegung vo da Planeta entdeckt, wo noch eam Keplersche Gesetze hoassen und s Kepler-Fernrohr erfunda. Isch Assischtent vom Tycho Brahe gsi. |
| Galileo Galilei | Hot als erschta da Himmel mit nam Teleskop beobachtet. D Inquisition hot eam per Edikt für siine Entdeckunga zum Hausarrescht vaurteilt. Erscht Papscht Johannes Paul II hot des Edikt 359 Johr schpöta wieda ufghebt. |
| Isaac Newton | Hot 1687 dia Newtonschen Gesetze (drei Grundgesetze der Bewegung) in da Philosophiae Naturalis Principia Mathematica ussabrocht, wo die mechanische Physik revolutioniert hond und die Keplerschen Gesetze vo da Planetabewegung erklära hon künna. |
| Subrahmanyan Chandrasekhar | hot an da interna mechanisma vo Schterna gforscht und als erschta (ohna Taschareachna uf nam Boot)d Grenzmasse vo nam Wiißa Zwerg, Chandrasekhar-Grenze, usgreachnet. |
| Henrietta Swan Leavitt | hot cepheid-variable Schtern in da Magellanischa Wolke katalogisiert und 1912 s Vahältnis zwüschat Leuchtkraft und Perodizität in Cepheiden entdeckt – was d Basis für d Arata vo Hertzsprung und Hubble gsi isch. |
| Ejnar Hertzsprung | hot a Modell ufgeschtellt, mit deam Entfernunga zwüschat vaschiedena Cepheiden usgreachnet wera künnen. Damit hot ma, wo Cepheide in andara Galaxia (Andromeda Galaxie zum Biischpiel) entdeckt wora sin, d Entfernung zu deana Galaxia usreachna künna. |
| Edwin Hubble | Hot d Uusdehnung vom Universum entdeckt (Hubbelsches Gesetz). |
