Tigrisrivier
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
| Tigris | |
 |
|
| Statut | {{{14}}} |
| Lengte | 1 800 km |
| Hoogte van oorsprong | m |
| Gemiddelde vloei | m³/s |
| Oppervlak van bekken | 375 000 vk km |
| Loop deur | Turkye, Irak |
| Bassin fluvial collecteur |
{{{10}}} |
| Mond uit in | Eufraat, Sjatt al-Arab, Persiese Golf |
| Largeur à l'embouchure | {{{9}}} |
| {{{11}}} | |
| {{{12}}} | |
| Takriviere | {{{13}}} |
| Rivier | |
Die Tigris (Koerdies: Tîj / Tûj / Tîr , Ou-Persies: Tigrā-, Middel-Persies: Tigr, Siries: ܕܩܠܬ; Deqlath, Arabies: دجلة; Dijla, Turks: Dicle, Hebreeus: חדקל; ḥiddeqel, Akkadies Idiqlat) is die oosterse een van die twee groot riviere wat Mesopotamië begrens. Die ander een is die Eufraat, wat oor die berge van Anatolië deur Irak vloei. (Trouens, die naam "Mesopotamië" is 'n Griekse vertaling uit die Ou-Persies Mîânrûdân, wat "die Land tussen die Riviere" beteken. Die Siriese naam vir die gebied is Beth Nahrain). Die oorspronklike Sumeriese naam was idigna of idigina, wat vertaal kan word as "die vinnig-vloeiende rivier, die rivier wat vloei", teenoor sy eweknie, die Eufraat, wat stadiger vloei sodat dit meer slik laat opbou en 'n hoër stroombed het as die Tigris. In Pahlavi beteken tigr "pyl" (in dieselfde taalfamilie as Ou-Persies tigra-, hedendaagse Persies têz "skerp"). Dit is blykbaar nie die oorspronklike naam van die rivier nie, maar dit is blykbaar (soos die Semitiese vorme van die naam) in nabootsing van die inheemse Sumeriese naam.
'n Ander naam vir hierdie rivier sedert die tyd van die Persiese Ryk, is Arvand, wat dieselfde betekenis het. Vandag verwys die naam Arvand na die laer deel van die Tigris (dit wil sê Arvand/Sjatt al-Arab) in Persies.
Die Tigris is ongeveer 1 800 km lank en ontspring in die Taurus-berge van Oos-Turkye en vloei meestal in 'n suidoostelike rigting totdat dit naby Al-Kurna in Suid-Irak by die Eufraat aansluit. Die twee riviere vorm saam die Sjatt al-Arab-waterweg, wat in die Persiese Golf uitmond. Baie sytakke sluit by die rivier aan, onder meer die Dijala en die Bo- sowel as die Onder-Zab-rivier.
Bagdad, die hoofstad van Irak, lê op oewer van die Tigris, terwyl die hawestad Basra aan weerskante van die Sjatt al-Arab lê. In antieke tye het baie van die groot stede van Mesopotamië op of naby die rivier gelê en het sy water die beskawing van die Sumeriërs gevoed. Beroemde stede wat aan die Tigris geleë was, het Nineve, Ctesiphon en Seleukië ingesluit, terwyl die stad Lagasj water uit die Tigris gebruik het wat daarheen gelei is deur 'n kanaal wat omstreeks 2400 v.C. gegrawe is. Saddam Hussein se tuisdorp, Tikrit, lê ook aan die rivier en het sy naam daarvan gekry.
Die Tigris is al lank 'n belangrike verroete in 'n land wat hoofsaaklik uit 'n woestyn bestaan. Dit is tot by Bagdad bevaarbaar vir platboomvaartuie, mar vlotte is nodig om goedere verder tot by Mosoel te vervoer. Riviehandel het gedurende die 20ste eeu afgeneem in belangrikheid toe die Basra-Bagdad-Mosoel-spoorlyn en paaie al hoe meer van die goedereverkeer begin dra het.
Daair is baie damme op die rivier in Irak en Turkye, om water te voorsien vir besproeiing van die droë en halfwoestyngebiede wat langs die riviervallei lê. Damme wasook belangrikg om oorstromings in Irak af te weer, waartoe die Tigris geneig is nadat die sneeu op die Turkse berge gedurende April smelt. Onlangs was damme in Turkye 'n redelik omstrede onderwerp, as gevolg van die uitwerking op die omgewing in Turkye self sowel as die potensiële verminderde watervloei stroom af.
[wysig] Sien ook
- Assirië
- Mesopotamië
