Kroonprinses van Denemarke

vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.

Die Kroonprinses van Denemarke was 'n Deense skip van die Deens-Asiatiese Komapanjie wat op 9_Junie 1752 by Mosselbaai gestrand het, oos van die Hartenbeesriviermond.

Die Kroonprinses van Denemarke is gebou met die doel om handel te dryf met Indie deur te vaar tussen Kopenhagen, Denemarke en Tranquebar, Indie. Die skip het gesink op haar derde terugtog vanaf Indie.

Inhoud

1 Reise van die Kroonprinses van Denemarke
2 Notas uit die Kaapse argiewe
3 Alternatiewe name
4 Bronne:

[wysig] Reise van die Kroonprinses van Denemarke

[wysig] Eerste reis

1744: Die skip word ter water gelê
Somer 1745: Die eerste berekening van die aandeel uitgifte word bereken.
15 Desember 1745: Vertrek vanaf Denemarke
09 Julie 1746: Arriveer in Tranquebar
03 Februarie 1747: Vertrek vanaf Tranquebar
27 April 1747: 'n Suid-ooste wind verhoed die skip om die Kaapse hawe te bereik. Die Kaptein roep die skeepsraad bymekaar om te besluit of hulle moet wagvir die wind om te bedaar totdat hulle by die Kaapse hawe kan anker en of hulle moet voortvaar na St. Helena. Uit vrees dat hulle St Helena mag mis in donker mis besluit hulle om te wag tot die storm bedaar. Die skip moes verskeie dae wag voordat dit die hawe kon binnegaan. Terwyl die skip in die hawe was het 'n Noorde wind die skip in gevaar geplaas. Inderhaas moes die bemanning nuwe ankertoue koop.
20 Mei 1747: Die skip word beweeg na 'n veilige posisie tussen twee Hollandse skepe.
23 Mei 1747: Die skip vuur nege geweerskote wat beantwoord met sewe deur die Kasteel van die Kaap. 'n buitengewone ekstra vyf skote is gevuur om dankbaarheid te betoon vir die hulp wat die skip ontvang het tydens hul verblyf in die hawe. Die skip vertrek uit die Kaapse hawe.
September 1747 die skip bereik Helsingor in Denemarke.

Passasiers

Kaptein: E. Sporring
Eerste offisier: Nathanael Aars
Manskap: Jens Knie
Komersieële assistent: M. Ziervogel
Chirurg: Christiaan Sievers
Die slaaf Alexander van Colombo

[wysig] Tweede reis

07 November 1748: Vertrek vanaf Denemarke
18 Mei 1749: Arriveer in Tranquebar
05 November 1749: Vertrek vanaf Tranquebar
Mei 1750: Anker in Kopenhagen

Passasiers

Kaptein: E. Sporring
Swend Finger: Offisier

[wysig] Derde reis

3 November 1750: Vertrek vanaf Denemarke
29 Mei 1751: Arriveer in Tranquebar
2 November 1751: Vertrek vanaf Tranquebar
4 Februarie 1752: Uit vrees vir seerowers in die omgewing word reelings word getref sodat die skip saam met 'n Engelse vloot vaar.
7 Mei 1752: Water sypel die romp van die skip binne na 'n storm.
10 Mei 1752: Swaar golwe breek oor die agterstewe van die skip en beskadig die stuurboord.
14 Mei 1752: Die pompe moet voortdurend werk om die water uit die skip te hou. Die see is so rof dat 'n kajuit ingee en die rys en Indiese koring daarin gestoor was wegvoer in die see in.
15 Mei 1752: Die Kaptein roep die skeepsraad bymekaar om te beraadslaag oor hul plan van aksie. Hulle besluit om in 'n noordelike rigting na die naaste land te vaar.
20 Mei 1752: Die bemanning gewaar die kuslyn.
23 Mei 1752: Die swak weer klaar op en die Kaptein stuur 'n roeibootjie om die skip om die skade wat die skip opgedoen het van nader te beskou. Hulle vind dat die agterstewe van die skip besig is om uitmekaar te skeur. Die skeepsraad word weereens bymekaar geroep vir beraadslaging oor wat hul te doen staan.
25 Mei 1752: Die skip anker vas in 'n klein hawetjie. Verkenning word gedoen met die hoop om mense aan land te vind.
1 Junie 1752: Landros Hoack en 'n aantal gewapende ridders kom te voorskyn om te hoor wat aan die gang is.
6 Junie 1752: Die skip vaar voort na Mosselbaai.
10 Junie 1752: Die skip bereik Mosselbaai en gooi anker.

Passasiers

Kaptein: Svend Finger
Hoofoffisier: Van Deurs
Eerste offisier: Libenberg (Sterf op die terugtog)
Vierde offisier: Rolf Mathiesen
Korporaal: Christian Matsen
Bootsman: Bartel Pietersen (Pedersen) van Randers
Jongste offisier: Michael Hansen Lindegaard
Assistent: Hans Holm (Sterf oppad na Tranquebar)]
Assistent: Sóren Sparre (Opvolger van Hans Holm)
Komersieële assistent: M. Ziervogel
Subassistent: Fuchs (Sterf op die terugtog)
Kok: Gerhard Wessel
Kapelaan: Hans David Hansen Celsius
Seeman: Hans Christian
Offisier: Munck
Offisier: Rotwitt
Offisier: Colendal
Konstabel: Tonners Tolsen
Jens Dolmer
Olle Mortensen
2 vakleerlinge
5 seuns
4 Passasiers venaf Tranquebar (een het as kok opgetree en een as 'n bakker aan boord van die skip)
'n Slaafseun wat gekoop is in Tranquebar deur die kaptein
'n Portugese verstekeling wat tydens die terugtog ontdek is.
Marcus Jacob Croese (het in die Kaap agtergebly)
Johannes Thomas Roodewald van Kopenhagen (het in die Kaap agtergebly)
Jurgen Stamp van Flensburg (het in die Kaap agtergebly)
Sivert Jacobsen Wiid (het in die Kaap agtergebly)

Vrag

Sandelhout
Peper
Rys
Katoen

[wysig] In Mosselbaai

16 Junie 1752: Die skip is skoongemaak en die vrag word vir die eerste keer geïnspekteer. Alhoewel daar baie kokkerotte was, was die vrag droog. Die rys was egter in so 'n swak toestand dat dit oorboord gegooi is.
24 Junie 1752: Die skip se waterlyn word ondersoek. Die meeste skade was bokant die waterlyn maar die planke aan die onderkant van die boeg was verrot.
25 Junie 1752: Die ammunisie van die skip word na die land gebring. Verdere inspeksie toon dat die hout rondom die laste en boute geheel en al verrot is.
26 Junie 1752: Die skeepsraad besin vir twee dae of die skip herstel kan word.
27 Junie 1752: Die besluit word geneem om die skip naby genoeg aan die die strand te bring sodat die vrag afgelaai kan word. Ziervogel word na die Kaap gestuur om te reel vir 'n wettige ondersoek van die skip se toestand.
28 Junie 1752: Die skip word nader gebring na die land. Die eerste vate word aan land gebring asook 30 lewende varke en materiale en seile wat gebruik kan word om aan wal 'n tent op te slaan. Die aflaai poging word egter vertraag deur ongure weer.
1 Julie 1752 Jan Andries Hozak gee kennis in die Kaap dat die Kroonprinses gestrand het in Mosselbaai.
6 Julie 1752: Die skeepsraad vergader weer en besluit om nie vir die inspekteurs van die Kaap te wag nie maar om die skip nog nader aan die strand te bring. Hulle besluit verder om met die hulp van die boere in die omgewing 'n stoor te bou vir die skeepsvrag. Die skrynwerker het dieselfde dag nog na die land gegaan om te onderhandel met die boere sodat die stoor sonder verdere vertragings gebou kan word.
10 Julie 1752: Die eerste verpakking katoen word afgelaai van die skip af.
16 Julie 1752: 431 hours katoen is herwin en geberg in 'n tydelike tent.
18 Julie 1752: Peper word in vate gelaai en aan land gebring. Alhoewel die boukontrak vir 'n stoor nie ooreengekom is nie gee die landros toestemming dat die bouery kan begin.
23 Julie 1752: Twee inspekteurs arriveer vanaf die Kaap om die skip se toestand te ondersoek en die skade te sertifiseer. Hulle is goed betaal en vertrek met 'n slawe seun as geskenk vir die goeweneur aan die Kaap.
Augustus 1752: Die stoorhuis is voltooi en die peper geberg in die stoorhuis. Die peper is vervoer in sakke wat van die seile gemaak is.
23 Augustus 1752: Aflaai werk word belemmer deur 'n sterk see en die skip se boot en roeibootjie word beskadig. Die bemanning eis om almal aan land te gaan.
25 Augustus 1752: Die skeepsraad besluit om die skip teen die sandbank te laat loop sodat hulle die sandelhout kan aflaai asook van die skip se toerusting en wat all die voorrade wat nog aan boord van die skip was.

Hulle ontvang 'n berig dat hulle pos sal kan stuur via 'n Holands skip en 'n verslag word opgetrek aan die Asiatiese Kompanjie om aansoek te doen dat 'n skip gestuur word na Mosselbaai om die herwonne vrag te kom haal.

September 1752: Die stoorhuis is te klein en die bemaning onderhandel met 'n boer, Hendrik Roy, vir materiaal om 'n bykomende strooistoor te bou.
19 September 1752: Die offisiere trek uit hul tent in die eindpunt van die stoorhuis.
26 September 1752: Tydens 'n skeepsraadsvergadering verklaar Munk en Rotwitt dat hulle bennekort wil vertrek, selfs al is dit sonder toestemming. Die kaptein sê egter dat hulle eers die sandalhout en die maste van die skip sal moet herwin voordat enige iemand kan vertrek.
2 Oktober 1752: Die skeepsraad besluit dat die meeste van die bemanningslede die terrein kan verlaat en dat die wagte wat agterbly die oorblywende hout sal probeer herwin.
3 Oktober 1752: Die eerste van die bemanning, Rotwitt en Kapelaan David Hansen Celsius, verlaat die terrein.
19 Oktober 1752: Die versendingskis word na die firma de Wet gestuur vanwaar die na die Deense Asiatise kompanjie gestuur kon word.
26-28 Oktober 1752: altesame 60 bemanningslede woed terugeneem na die Kaap to per wa terwyl 26 mans agter blay om die vrag te bewaak. Die wat agter gebly het, het 'n salarisverhoging gekry as bemoediging.
11 Desember 1752: Die eerste hollandse skip arriveer vanaf Batavieë, waarmee die bemanning kan terugkeer na Europa. Die plan was om die bemanning oor drie skepe te versprei.
1 Januarie 1753: Offisier Munck verlaat die Kaap saam met 12 manne aan boord van die "Hercules" onder die stuur van Kaptein Berns. Die Deense skip "Prinsess Wilhelmine Caroline" het in tyd gearriveer om die res van die bemanning terug te neem na Denemarke.
14 Januarie 1753: Die direkteure van die Deens Asiatiese Komanjie skryf 'n brief wat aandui dat twee skepe gestuur sal word om die herwonne vrag na Denemarke terug te bring.
12 Maart 1753: Die kaptein begin sy terugtog na Mosselbaai per wa.
5 Julie 1753: Die brief van die Deens Asiatiese Kompanjie word ontvang tot groot vreugde van die oorblywende bemanningslede. Hulle reel 'n groot party waarheen ook die plaaslike mense genooi word.
13 Julie 1753: Die frigat "Prins Christian" arriveer in Valsbaai onder die stuur van kaptein Jorgen Martensen Gronborg.
15 Julie 1753: 'n tweede Deense skip "Rigernes Onske" onder die leiding van Kaptein Johan Chr. arriveer by die Kaap.
27 Julie 1753: 'n Koerier lig die manne in Mosselbaai in oor die aankoms van "Prins Christian" Kaptein Gronborg wou weet hoeveel mense nog leef en watter voorrade hy moet saambring. Hy versoek verder dat 'n offisier gestuur moet word wat hom kan help om by Mosselbaai in te vaar. Offisier Mathiesen is onmiddelik gestuur met al die inligting wat die kaptein aangevra het.
8 Augustus 1753: Die bemanning van die Kroonprinses in Mosselbaai hoor van die aankoms van die "Rigernes Onske"
7 September 1753: In Mosselbaai word skepe op die horison gewaar en groot vure aangesteek, maar tot hul teleurstelling was dit nie vewagte Deense skepe nie.
19 September 1753: Die Deens skip "Rigernes Onske" arriveer in Mosselbaai.
1 Oktober 1753: Hulle begin om die katoen houers op die Deense skip te laai.
6 Oktober 1753: Die eerste peper word op die Deense skip gelaai. Die "Prins Cristian" arriveer in Mosselbaai.
20 Oktober 1753: Die bemanning gaan aan boord van die twee skepe en die anker word gelig om na die Kaap te vaar. Bartel (Olle) Pedersen en Olle Mortensen (Beide was soldate in Tranguebar) besluit om agter te bly.
2 November 1753: Die "Rigernes Onske" arriveer in die Kaap
5 November 1753: "Prins Cristian" arriveer in die Kaap.
7 Desmeber 1753: Beide Deense skepe verlaat die Kaap na Kopenhagen en het in 1754 Kopenhagen veilig bereik.

[wysig] Notas uit die Kaapse argiewe

Volgens die Kaapse argief se Resolusies van die Beleidsraad van die Kaap van Goeie Hoop is op 5 Julie 1752 tweeduisend Rijksdaalders, uit die rekening van die Deens-Asiatiese kompanje, uitbetaal aan die kaptein Swend Finger.

Swend Finger het volgens die dokument op 7 November 1752 in Kaapstad opgedaag. 'n Tweede resolusie, geneem op 8 November 1752, toon dat die geld aangewend is deur Swend Finger om 'n wa te huur sodat die bemaning van die skip na Kaapstad vervoer kan word en om plaaslike kostes in Mosselbaai te dek. Die raad het met die resolusie 'n tweede betaling van twee duisend Rijksdaalders aan die kaptein goedgekeur.

Op 19 Desember 1752 is daar weer 'n verwysing in die argiewe dat die bemaning te voet, vanuit Mosselbaai, opgedaag het om aansoek te doen vir 'n bykomende tweeduisend Rijksdaalders.