Khánh Ly
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Khánh Ly (sinh năm 1945) là một ca sĩ nổi tiếng. Bắt đầu sự nghiệp ca hát từ những năm 1960, gắn liền với các ca khúc của Trịnh Công Sơn, Khánh Ly là một trong những tiếng hát tiêu biểu nhất của tân nhạc Việt Nam. Khánh Ly cũng rất thành công với nhạc của nhiều nhạc sĩ khác như Ngô Thụy Miên, Từ Công Phụng, Phạm Duy, Lê Uyên Phương, Vũ Thành An... Đoàn Chuẩn cũng xem Khánh Ly là một trong những ca sĩ hát thành công nhất những ca khúc của ông. Nghệ danh Khánh Ly được cô ghép từ tên hai nhân vật Khánh Kỵ và Yêu Ly trong Đông Chu Liệt Quốc.
Mục lục |
[sửa] Tiểu sử
Khánh Ly tên thật là Nguyễn Thị Lệ Mai, sinh ngày 6 tháng 3 năm 1945 tại Hà Nội, cũng có khi cô lấy tên Phạm Thị Lệ Mai theo họ Phạm của người cha dượng. Năm 1954, Lệ Mai theo mẹ di cư vào miền Nam.
Khi còn ở Hà Nội, dù chưa tới 9 tuổi, Khánh Ly đã tham dự một cuộc thi hát với bài Thơ Ngây cùa nhạc sĩ Anh Việt nhưng không được giải gì. Cuối năm 1956, mới 11 tuổi, Khánh Ly một mình đi nhờ xe từ Đà Lạt về Sài Gòn tham cuộc thi tuyển lựa ca sĩ nhi đồng do đài Pháp Á tổ chức tại rạp Norodom. Lệ Mai hát bài Ngày Trở Về của nhạc sĩ Phạm Duy và đoạt giải nhì, sau "thần đồng" Quốc Thắng.
Năm 1962, Khánh Ly thực sự bước chân vào sự nghiệp ca hát, cô hát cho phòng trà Anh Vũ trên đường Bùi Viện, Sài Gòn. Cuối năm đó cô chuyển lên sống tại Đà Lạt và hát cho các phòng trà ở đó. Năm 1964, Khánh Ly gặp nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, ông mời cô về Sài Gòn biểu diễn. Lúc đó, vì không muốn rời lại Đà Lạt nên Khánh Ly từ chối lời đề nghị của người nhạc sĩ trẻ đó.
Năm 1967, do tình cờ cô gặp lại Trịnh Công Sơn tại Sài Gòn và từ đó, Khánh Ly cùng Trịnh Công Sơn đã trở thành một hiện tượng của tân nhạc Việt Nam.
Khánh Ly và Trịnh Công Sơn đã có những buổi trình diễn ngoài trời cho sinh viên tại Quán Văn nằm trên bãi đất rộng sau trường Đại học Văn Khoa Sài Gòn. Họ tiếp tục trình diễn khắp nơi ở miền Nam Việt Nam, nhất là trong sân cỏ trường đại học, nơi Khánh Ly được mệnh danh là "Nữ Hoàng Chân Đất" hay "Nữ Hoàng Sân Cỏ". Khánh Ly chính là ca sĩ Việt Nam đầu tiên tổ chức sô diễn riêng của mình.
Từ năm 1967 đến 1975, Khánh Ly hợp tác với nhiều băng nhạc tại Sài Gòn, thâu âm nhiều bài hát trong các cuộn băng của Chương trình Phạm Mạnh Cương, Trung tâm Trường Sơn, Băng nhạc Sơn Ca, Họa Mi, Băng nhạc Jo Marcel... Năm 1968, Khánh Ly mở Hội Quán Cây Tre ở Đakao, số 2bis đường Đinh Tiên Hoàng, Sài Gòn. Đây là nơi tụ họp của các văn nghệ sĩ và các sinh viên học sinh yêu văn nghệ yêu tiếng hát Khánh Ly, và đây cũng là nơi tổng phát hành những cuốn băng nổi tiếng Trịnh Công Sơn - Khánh Ly hát cho Quê Hương Việt Nam.
Trong hai năm 1969, 1970, được sự tài trợ của chính phủ Việt Nam Cộng Hòa, Khánh Ly đã có nhiều cuộc trình diễn cho các sinh viên Việt Nam ở châu Âu, Mỹ và Canada. Năm 1970, nhận được lời mời của đài truyền hình NHK, Khánh Ly sang biểu diễn ở Nhật Bản. Khánh Ly đã ghi âm và trình diễn các ca khúc bằng cả hai thứ tiếng Việt và Nhật.
Năm 1970, chiến tranh Việt Nam lan rộng, Trịnh Công Sơn viết nhiều ca khúc phản chiến và được Khánh Ly hát trong những cuốn băng Hát cho quê hương Việt Nam. Khánh Ly cũng tham gia hát trong những buổi ca nhạc gây dựng quỹ của các hội đoàn, hội công giáo Việt Nam để xây chùa, nhà thờ, trại mồ côi, trại tị nạn. Năm 1972, cô mở một phòng trà ca nhạc mang tên Khánh Ly trên đường Tự Do, số 1214 tại thành phố Sài Gòn.
Sau năm 1975, Khánh Ly rời Việt Nam và định cư tại Cerritos, California, Hoa Kỳ. Năm 1979, một lần nữa Columbia Nippon lại mời Khánh Ly đến Nhật để thâu băng nhạc của Trịnh Công Sơn. Năm 1982, đài Bunka Honso Radio mời Khánh Ly tham gia Liên hoan Âm nhạc Châu Á với nhiều nghệ sĩ nhiều nước châu Á. Năm 1985, Khánh Ly cùng chồng là nhà báo Nguyễn Hoàng Đoan mở hãng thu riêng Khánh Ly Productions. Năm 1987, Khánh Ly trở lại Nhật để thâu băng cho phim "Thuyền Nhân".
Năm 1988, Khánh Ly được mời đến Vatican trong lễ tưởng niệm những tu sĩ Việt Nam tử vì đạo (Thiên Chúa). Trong sự kiện này, Khánh Ly đã gặp mặt Đức Giáo Hoàng John Paul II. Năm 1989, sau khi bức tường Berline bị phá bỏ, Khánh Ly và Thanh Tuyền đã hát trong chương trình nhạc đầu tiên ở Đông Đức. Năm 1992, Khánh Ly được mời đến Liên hoan Tuổi trẻ Thế giới ở Denver, Colorado, Hoa Kỳ. Lần thứ hai Khánh Ly được gặp Đức Giáo Hoàng John Paul II. Năm 1996, Đài truyền hình NKH ở Nhật Bản đã chọn Khánh Ly là một trong 10 nhân vật nổi tiếng để làm phim tài liệu về cuộc đời và gia đình Khánh Ly.
Hiện nay Khánh Ly vẫn tiếp tục sự nghiệp ca hát của mình.
[sửa] Băng nhạc, CD Khánh Ly
[sửa] Trước 1975
- 1967 - Nhạc Tuyển 1. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1969 - Hát Cho Quê Hương Việt Nam 1. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1970 - Hát Cho Quê Hương Việt Nam 2. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1971 - Băng nhạc Tình Ca 1. Tiếng Hát Khánh Ly, Sĩ Phú, Duy Trác, Thanh Lan
- 1971 - Hát Cho Quê Hương Việt Nam 3. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1973 - Hát Cho Quê Hương Việt Nam 4. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1972 - Tứ Quý. Tiếng hát Lệ Thu, Duy Trác, Khánh Ly, Tuấn Ngọc
- 1973 - Như Cánh Vạc Bay. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1974 - Hát Cho Quê Hương Việt Nam 5. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1974 - Hát Cho Quê Hương Việt Nam 6. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1974 - Sơn Ca 7. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1974 - Yêu Dấu 28. Tiếng Hát Khánh Ly (1974?)
[sửa] Sau 1975
- 1976 - Khi Tôi Về
- 1976 - Như Cánh Vạc Bay. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1977 - Quê Hương Còn Đó Nỗi Buồn. Khánh Ly, Sĩ Phú, Mai Hương
- 1977 - Hát Cho Những Người Ở Lại
- 1977 - Tình Ca Mùa Hạ
- 1979 - Người Di Tản Buồn
[sửa] Thập kỷ 1980
- 1980 - Lời Buồn Thánh. Khánh Ly-Trịnh Công Sơn
- 1981 - Đừng Yêu Tôi. Khánh Ly và Vũ Thành An
- 1981 - Giọt Lệ Cho Ngàn Sau. Khánh Ly và Từ Công Phụng
- 1981 - Bông Hồng Cho Người Ngã Ngựa
- 1982 - Tắm Mát Ngọn Sông Đào
- 1983 - Ướt Mi. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1983 - Bản Tango Cuối Cùng
- 1984 - Trong Tay Anh Đêm Nay
- 1984 - Lá Đổ Muôn Chiều. Nhạc tiền chiến Đoàn Chuẩn - Từ Linh
- 1984 - Bài Tango Cho Em
- 1985 - Tình Trương Chi. Khánh Ly, Sĩ Phú
- 1985 - Biển Nhớ. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1985 - Tủi Nhục Ca. Khánh Ly - Hà Thúc Sinh
- 1985 - Bông Bưởi Chiều Xưa. Khánh Ly - Châu Đình An
- 1986 - Hạ Trắng. Khánh Ly Trịnh Công Sơn
- 1986 - Tango Tango
- 1987 - Tình Không Biên Giới
- 1987 - Ai Trở Về Xứ Việt
- 1987 - Bên Ni Bên Nớ. Khánh Ly - Phạm Duy
- 1987 - Như Cánh Vạc Bay. Khánh Ly, Lệ Thu
- 1988 - Boston Buồn
- 1988 - Tango Điên (Khánh Ly - Vũ Nữ Thân Gầy)
- 1989 - Kinh Khổ. Khánh Ly - Trầm Tử Thiêng
- 1989 - Mưa Hồng
- 1989 - Đêm Hạnh Ngộ
- 1989 - Niệm Khúc Hoa Vàng
- 1989 - Xóa Tên Người Tình. Tiếng hát Khánh Ly, Elvis Phương
[sửa] Thập kỷ 1990
- 1990 - Tình Nhớ. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1990 - Tình Hờ. Tiếng hát Khánh Ly, Elvis Phương
- 1991 - Vũng Lầy Của Chúng Ta. Khánh Ly – Lê Uyên Phương
- 1991 - Tưởng Rằng Đã Quên
- 1991 - Thương Một Người
- 1991 - Lệ Đá. Tiếng hát Khánh Ly, Lệ Thu và Kim Anh
- 1991 - Best of Khánh Ly
- 1991 - Niệm Khúc Cuối. Tiếng hát Khánh Ly, Elvis Phương
- 1992 - Để Lại Cho Em. Khánh Ly - Phạm Duy
- 1992 - Ca Dao Mẹ
- 1992 - Hiên Cúc Vàng. Khánh Ly - Nguyễn Đình Toàn
- 1992 - Bên Đời Hiu Quạnh. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1992 - Một Cõi Đi Về. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1993 - Đêm Hạ Hồng. Tiếng hát Khánh Ly, Lệ Thu, Thanh Phong
- 1993 - Dốc Mơ
- 1993 - Tôi Ơi Đừng Tuyệt Vọng. Tiếng hát Khánh Ly, Trịnh Công Sơn và Trịnh Vĩnh Trinh
- 1994 - Em Còn Nhớ Hay Em Đã Quên
- 1994 - Ừ Thôi Em Về
- 1995 - Đời Vẫn Hát
- 1996 - Ca Khúc Da Vàng, Volume 1. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1997 - Mùa Thu Xa Em: Khánh Ly Đặc Biệt
- 1998 - Ca Khúc Da Vàng, Volume 2. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 1999 - Ca Khúc Da Vàng, Volume 3. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
[sửa] Thập kỷ 2000
- 2000 - Nguyệt Ca. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 2000 - Cánh Hoa Duyên Kiếp. Tiếng hát Khánh Ly, Lệ Thu
- 2000 - Đời Cho Ta Thế. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 2000 - Tình Thu Trên Cao. Ca khúc Nguyễn Xuân Điềm
- 2001 - Một Sớm Mai Về. Khánh Ly - Trầm Tử Thiêng
- 2002 - Nếu Có Yêu Tôi
- 2002 - Mưa Trên Cây Hoàng Lan. Khánh Ly - Nguyễn Đình Toàn
- 2003 - Còn Tuổi Nào Cho Em. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
- 2005 - Ca Khúc Da Vàng, Volume 4. Khánh Ly - Trịnh Công Sơn
[sửa] Liên kết ngoài
- Trang chính thức của Khánh Ly
- Trang của người hâm mộ
- Tiểu sử Khánh Ly tại web Khánh Ly và Nhóm Bạn.
- Chuyện kể sau 40 năm Bài viết của Khánh Ly
- Khánh Ly trên trang Sưu Tập
- Tiểu sử Khánh Ly ở Dữ liệu âm nhạc Việt
- Khánh Ly Bài viết của Hồ Trường An
