Bão Katrina
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
- Bài này giải thích về cơn bão năm 2005. Để đọc về những cơn bão cùng tên, xem Bão Katrina (định hướng).
- Mục từ Katrina dẫn đến bài này. Xin đọc về các nghĩa khác tại Katrina (định hướng).
Bão Katrina là một cơn bão mạnh đã tàn phá miền Đông Nam Hoa Kỳ và đã trở thành thiên tai kinh khủng và tốn kém nhất trong lịch sử Hoa Kỳ kể từ động đất tại San Francisco năm 1906 đến nay. [1]
Những khu vực bị ảnh hưởng bao gồm tiểu bang Louisiana (nhất là vùng New Orleans), miền nam và trung Mississippi, nam Alabama, vùng tây cán xoong Florida, miền nam Florida, và nhiều khu vực về phía bắc. Trong mùa bão ở Đại Tây Dương năm 2005 nó là bão thứ 11 được đặt tên, gió xoáy nhiệt đới thứ 4 và cơn bão quan trọng thứ 3. Vì áp suất khí quyển ở tâm là 918 mb thủy ngân khi vào đất liền tại Louisiana, nó là bão mạnh thứ ba đổ xuống Hoa Kỳ đã được ghi chép trong lịch sử.
Đã có 207 người bị thiệt mạng được xác nhận, thuy nhiên thị trưởng New Orleans Ray Nagin ước lượng hàng ngàn người có thể đã thiệt mạng. Hai bờ đê bên cạnh New Orleans đã bị bể cho nên 80% của thành phố hiện đang chìm dưới nước, một số khu phố có mực nước cao 7,6 mét.
Các hoạt động cứu trợ đã được tiến hành tại những khu vực bị ảnh hưởng. Một số chuyên gia phỏng đoán khoảng một triệu người đã mất nhà vì bão tố. [2]. Năm triệu người đã bị cúp điện tại vùng Vịnh Mexico và đã phải tốn hai tháng trước khi điện được trở lại hoàn toàn. [3].
Bão Katrina là cơn bão làm người chết nhiều nhất đã đổ xuống vào Hoa Kỳ kể từ bão Camille đến năm 2005. Bão Camille vào năm 1969 làm 256 người bị thiệt mạng. Bão Katrina cũng là cơn bão được đặt tên làm người chết nhiều nhất tính đến năm 2005 – trước đây, bão Audrey vào năm 1957 giữ kỷ lục đó vì làm 390 người trở lên bị thiệt mạng và 160 người khác bị mất tích. Cũng có ước lượng rằng bão Katrina đã là một thiên tai tốn kém nhất trong lịch sử Hoa Kỳ tính đến thời điểm bão xảy ra.
Mục lục |
[sửa] Đường tiến
Bão Katrina hình thành trên quần đảo Bahamas vào ngày 24 tháng 8 năm 2005 và vào đất liền gần Miami, Florida như bão cấp 1 trên Thang bão Saffir-Simpson. Nó suy yếu đi thành bão nhiệt đới khi tạo lại tường quanh tâm bão, rồi mạnh trở lại khi đi vào vùng nước ấm của vịnh Mexico nhanh hơn so với các nhà khí tượng học dự báo. Katrina, khi đó, có áp suất 902 mb thủy ngân (áp suất thấp thứ 4 trong lịch sử Lưu vực Đại Tây Dương) và trở thành bão cấp 5. Nó quay về phía bắc và vào đất liền lần thứ hai vào ngày 29 tháng 8 năm 2005 gần Đảo Grand, Louisiana như bão cấp 4, có gió tới 241 km/h. Sau đó, nó vào đất liền lần thứ ba về phía nam của Buras-Triumph, Louisiana vào khoảng lúc 6:10 giờ sáng CDT (11:10 giờ UTC) ngày 29 tháng 8 năm 2005 như bão cấp 4, có gió tới 225 km/h và áp suất khí quyển ở tâm bão tới 918 mb thủy ngân.
Vào lúc lớn nhất, riêng tâm bão rộng tới 48 km. Vào lúc 6 giờ sáng CDT, cơn bão này đang tiến về phía bắc với tốc độ di chuyển 24 km/h. Sức gió dự báo lên tới 278 km (150 hải lý) trong đất liền, trong khi có mưa lụt đến tận vùng Ngũ Đại Hồ. Những phần còn lại của bão Katrina vẫn mạnh và đã chuyển về phía bắc qua miền Đông Hoa Kỳ và Canada.
[sửa] Ảnh hưởng
[sửa] Nam Florida
11 người bị thiệt mạng tại Nam Florida, bao gồm ba người ở Quận Broward, một ở Quận Miami-Dade, và bốn ở thành phố Miami. Hơn một triệu người bị cúp điện, và chi phí thiệt hại từ 1 đến 2 tỷ đô la Mỹ.
[sửa] Đông Nam Louisiana
Thành phố New Orleans phải ra lệnh sơ tán lần đầu tiên trong lịch sử, vì 70% diện tích của thành phố nằm dưới mực nước biển, và sóng cồn dự kiến đạt độ cao kỷ lục là 8 mét trên mức thủy triều thông thường. Thiết bị đo sóng trên biển ghi nhận sóng đạt đến 11 mét trước khi nó ngừng hoạt động. Các kế hoạch để giảm thảm họa đã hoạt động hết công suất tại những khu vực bị ảnh hưởng. Một số chuyên gia phỏng đoán khoảng một triệu người đã mất nhà vì bão tố. [4] State Farm Insurance và những công ty bảo hiểm khác ước lượng chi phí thiệt hại bảo hiểm đã lên đến 25 tỷ đô la. [5]
May mắn cho phần nhiều của New Orleans, cơn bão này không thảm họa đến độ như các nhà khí tượng học dự báo, tại vì bão Katrina quay phải vào đúng lúc và quanh mắt bão vượt qua New Orleans cách 16–24 km. Dù là các phóng viên cho rằng sóng bão vượt qua bờ đê, nó lên chậm và ổn định, cho nên phần nhiều của hệ thống bờ đê giữ thẳng, nhưng mà nhiều máy bơm nước bị cúp điện, và một đê của Hồ Pontchartrain bị bể, làm 80% của thành phố New Orleans lụt, có chỗ bị lụt gần 8 mét, nhất là vào vùng đông của thành phố.
Hai quận Jefferson và Plaquemines phải tuyên bố thiết quân luật.
| Tiểu bang | Tổng số chính thức | Quận | Chết xác nhận | Chết vì bão |
|---|---|---|---|---|
| Alabama | 2 [6] | Washington | 2 [7] | 0 |
| Florida | 14 [8] | Broward | 6 [9] | 3 |
| Miami-Dade | 5 [10] [11] | 1 | ||
| Georgia | 2 [12] | Carroll | 2 [13] | 2 |
| Kentucky | 0 [14] | Christian | 1 [15] | 1 |
| Louisiana | 799 [16] | Assumption | 2 [17] | ? |
| Caddo | 11 [18] | 0 | ||
| Đông Baton Rouge | 68 [19] | 2? | ||
| Iberia | 6 [20] | ? | ||
| Jefferson | 30 [21] | 20 | ||
| Livingston | 4 [22] | 1? | ||
| Orleans | 154 [23] | 154 | ||
| Plaquemines | 3 [24] | 3 | ||
| St. Bernard | 68 [25] | 67 | ||
| St. Charles | 5 [26] | ? | ||
| St. Landry | 1 [27] | 0 | ||
| St. Tammany | 7 [28] | 6 | ||
| Tangipahoa | 20 [29] | 0? | ||
| Terrebonne | 14 [30] | 0? | ||
| Tây Baton Rouge | 2 [31] | 0? | ||
| Mississippi | 219 [32] | Adams | 2 [33] | 2 |
| Forrest | 7 [34] | ? | ||
| Harrison | 86 [35] | ? | ||
| Hancock | 48 [36] | ? | ||
| Hinds | 1 [37] | 1 | ||
| Jackson | 12 [38] | ? | ||
| Jones | 12 [39] | ? | ||
| Lauderdale | 2 [40] | 2 | ||
| Leake | 1 [41] | 1 | ||
| Sông Pearl | 17 [42] | 17 | ||
| Simpson | 1 [43] | 1 | ||
| Stone | 1 [44] | 1 | ||
| Warren | 1 [45] | 1 | ||
| Ohio | 0 [46] | Jefferson | 2 [47] | 0 |
| Tình trạng khác | 0 [48] | Người di tản | 57 [49] | 0 |
| Tổng số | 1.036 | 661+ | 286+ | |
| Chú ý: Vì những nguồn gốc báo cáo vào lúc khác nhau, có thể là các tổng số tiểu bang không đúng với tổng số vào các quận riêng. | ||||
[sửa] Các khu vực khác
Miền nam của tiểu bang Mississippi bị tàn phá kinh khủng. Hai thành phố Gulfport và Biloxi bị mưa và sóng lụt, và những sòng bạc trên nước đã bị mang khỏi nước biển và lên đất liền. [50] Phần nhiều của những người bị thiệt mạng ở Biloxi.
Ở Mobile, Alabama, Vịnh Mobile đổ nước vào phố sâu 60–90 cm. Hơn 110.000 người bị cúp điện ở Alabama, và có người báo cáo có bão táp gần Brewton, Alabama. Miền tây của tiểu bang Georgia bị mưa lụt, gió thổi, và vài bão táp ở ba quận Polk, Heard, và Carroll.
Tại tiểu bang Tennessee, gần 75.000 người bị cúp điện vào hai khu vực Memphis và Nashville. [51] Khu vực Hopkinsville đã bị mưa lụt dữ. Nhiều căn nhà bị lụt và một trường trung học bị sụp xuống một phần ở Quận Christian. Tại Quận Warren ở tiểu bang Ohio, Katrina có thể đã gây ra một bão cấp 0, làm gãy vài cây cối. [52]
[sửa] Số người bị thiệt mạng
Bảng bên phải liệt kê số người bị thiệt mạng đã được xác nhận tại những khu vực bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, số tử thương được ước lượng có thể nhiều hơn, nhất là ở New Orleans, nhưng các giới chức đã quan tâm đến việc cứu những người đang sống, thay vì đếm những người bị thiệt mạng. Vào ngày 31 tháng 8, thị trưởng New Orleans Ray Nagin cho rằng số người bị thiệt mạng do bão chắc tới hàng ngàn. [53]
[sửa] Liên kết ngoài
- BBC tiếng Việt:
- VOA tiếng Việt:
- VNN:
- Dự báo bão Katrina sẽ khiến khoảng 1 triệu người mất nhà cửa – Calitoday
- Bão Katrina có thể làm cho các công ty bảo hiểm phải trả số tiền kỷ lục 25 tỷ đôla – Người Việt Online
- Bão Katrina Thổi Bay 3 Dàn Khoan Dầu – Việt Báo Online
Tiếng Anh:
[sửa] Giảm thảm họa
- Tổ chức Chữ thập đỏ động viên kế hoạch giảm thảm họa lớn nhất từ trước đến giờ
- Bảng người mất
[sửa] Tin tức địa phương
Những cung cấp (stream) trên Internet chiếu tin tức từ những đài TV địa phương:
- WWL-TV 4 (CBS), New Orleans (WMV)
mms://beloint.wm.llnwd.net/beloint_wwltv
- WWL-TV 4 (CBS), New Orleans (WMV) – cung cấp thứ hai từ KHOU.com
mms://beloint.wm.llnwd.net/beloint_khou
- WDSU-TV 6 (NBC), New Orleans (WMV)
mms://a203.l1291238202.c12912.g.lm.akamaistream.net/D/203/12912/v0001/reflector:38841
- WAPT-TV 16 (ABC), Jackson, Mississippi (WMV)
mms://a844.l1291238843.c12912.g.lm.akamaistream.net/D/844/12912/v0001/reflector:38843
- Đài WLOX-TV 13 (ABC), Biloxi, Mississippi (WMV)
mms://a432.l1243132943.c12431.n.lm.akamaistream.net/D/432/12431/v0001/reflector:32943
- Đài WKRG-TV 5 (CBS), Mobile, Alabama (WMV)
mms://wmbcast.mgeneral.speedera.net/wmbcast.mgeneral/wmbcast_mgeneral_aug262005_1435_95518
Những địa chỉ bắt đầu với "mms:" liên kết thẳng đến cung cấp, được liệt kê ở đây để cho những người không dùng Microsoft Windows. Những người dùng Linux có thể sử dụng trình nhạc mplayer để coi những cung cấp này. Phần nhiều được Akamai truyền lại cho mọi người.
[sửa] Tham khảo
- Trung tâm Dự báo bão Quốc gia
- Đài Thời Tiết
- Những cơn bão mạnh nhất trong lịch sử Hoa Kỳ (1851–2004)
- Tài liệu chưa giải tích từ phao đo gió, từ NDBC do NOAA.
- Tài liệu chưa giải tích từ máy bay Hurricane Hunter, do Phi đội Trinh sát Thời tiết 53
- Cơn bão hình khuyên (PDF)
[sửa] Chính phủ
- Cục Bảo Đảm Quốc Gia và Sự Sẵn Sàng Khẩn Cấp Louisiana
- Sở Điều Hành Khẩn Cấp Mississippi
- Tài liệu hiện giờ từ rađa của NWS tại New Orleans
- Thông tin về Đường xá Louisiana
- Đường đóng
- Chính phủ Quận St. Bernard
