Yardım:Kategori
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu madde Yardım:Kategori kullanımı maddesine çok benzemektedir ve bu ikisinin tek başlık altında birleştirilmesi önerilmektedir.
Kategori MediaWiki yazılımının bir özelliğidir. Kategoriler, içindekiler sayfası olarak kullanılabilecek otomatik dizinler hazırlar. Bağlantılar ve şablonlar ile birlikte bir projeyi oluştururlar.
[değiştir] Özet
Kategori alan adındaki her sayfa, bir çeşit gruplandırma olan kategoriyi temsil eder.
Örneğin, bu sayfa Kategori:Vikipedi Yardım'a aittir. Bir sayfa, bir veya daha fazla kategoriye aitse; bu, sayfanın en altında (veya arayüze göre en üstünde) belirtilir.
Kategori sayfasında da, diğer tüm sayfalarda olduğu gibi değiştirilebilen bir yazı yazma alanı bulunur. Ama sayfanın devamında, otomatik olarak kategoriye bağlı sayfaların alfabetik bir listesi yaratılır.
Kategorilerin tümünü görmek için bu özel sayfayı kullanabilirsiniz. Her wikide en üst bir kategori vardır. Türkçe Vikipedi'deki en üst kategori Kategori:Ana kategoriler'dir.
Yeni kategoriler de aynı sıradan sayfalar gibi yaratılıp değiştirilebilir.
Herhangi bir sayfaya kategori eklemek için: "[[Kategori:kategori adı]]" kodunu sayfanın yazma alanına eklemeniz yeterlidir.
Örnek vermek gerekirse, "Albert Einstein" maddesini "Kişiler" kategorisine eklemek için, maddeye gider, üstteki "değiştir" sekmesine tıklar, açılan sayfadaki yazı yazma alanına "[[Kategori:Kişiler]]" (tırnak işaretleri olmadan) yazarsınız. Teknik olarak yazının neresine yazdığınız farketmez, ama Vikipedi kurallarına göre yazının sonuna, ama interwiki bağlantılarının üstüne yazmanız gerekir.
|
[değiştir] Bir sayfayı kategoriye yerleştirmek
Hangi alan adı altında olursa olsun, tüm sayfalar, (genel kullanım olarak sayfa sonuna) kategori etiketi konularak istenen kategorilere yerleştirilebilir. Örneğin:
[[Kategori:Kategori adı]]
Bu işlem, sayfayı ilgili kategori sayfasında otomatik olarak listeler, ve ayrıca sayfanın altında da o kategoriye bir bağlantı yaratır. Bu bağlantı "kategori" alan adı altındadır.
Sayfalar, birden çok kategori etiketi konularak, birden çok kategoriye yerleştirilebilir. Kategorilere bağlantılar, etiketin olduğu yerde değil, yazılım tarafından önceden belirlenen yerlerde görünür. "Monobook" arayüzünde en altta, "Standard" arayüzde üst sağ köşede.
Kategori etiketleri sayfanın istenen yerine konabilir, ancak tercih edilen kullanım yeri madde içeriğinin sonu, interwiki bağlantılarının üstüdür. Kategori bağlantıları, kategori etiketlerinin sayfadaki sırasına göre düzenlenir. Ancak kategori içindeki maddeler, alfabetik olarak listelenir.
 |
Bu sayfa başka bir dilden çevrilmektedir.
|
[değiştir] Kategori sayfası
Bir kategori sayfası şunlardan oluşur:
- Değiştirilebilir bir metin
- Alt kategorilerin listesi: Kaç tane alt kategori olduğu görüntülenir, eğer hiç alt kategori yoksa başlık ve sayı gösterilmez
- Kategorideki maddelerin listesi, alt kategoriler ve resimler dahil hariç tutulur. Bu listedeki öğelerin sayısına madde sayısı denir. Hiç madde yoksa başlık ve altında da "Bu kategoride 0 madde var" yazısı görüntülenir. Şablon:H:new
- Minyatür çizimleri (Thumbnail) olan resimlerin listesi (kaç tane çizim olduğu sayılmaz). Resim adının ilk 20 karakteri (eğer tam adı değilse üç nokta ile) ve dosya büyüklüğü gösterilir. İkinci ve üçüncü bölümlerin aksine bu bölümün harflere göre görüntülenen alt başlıkları yoktur, kendi başlığı bile yoktur ve maddeler sayılırken resimler ve resim sayfaları madde olarak dahil edilmese de görsel olarak bir önceki "kategorideki maddeler" bölümünün altında gözükür.
Bir kategori sayfası yaratmak için yeni bir sayfa bağlantısı yaratırken yazılımın sadece üzerinde çalıştığınız sayfayı kategoriye eklemek istediğinizi varsaymasını engellemek için Kategori etiketinin önüne bir kolon (iki nokta) eklemelisiniz.
[[:Kategori:Kategori ismi]]
Yukarıdaki metni çalışan bir sayfaya yerleştirmek kategori sayfanızı değiştirmek için kullanabileceğiniz bağlantıyı yaratır.
Listelerdeki öğelerin hepsi ilgili sayfalara bağlıdır. Resimler söz konusu olduğunda bu hem resmin kendisini hem de altındaki metni (resmin ismi) kapsar.
Birinci ve ikinci listelerin ikisinin de her karakter için bir başlığı vardır, başlık için bir madde girişi yoksa kullanılmaz.
Meta'da ve Vikipedi'de kategoriye yeniden yönlendirme sadece değiştirilebilir metni gösterir. Yönlendirildikten sonra tüm sayfayı görüntülemek için sırasıyla "Resim" ya da "Kategori" bağlantılarını kullanın.
Commons'da kategoriye yeniden yönlendirme tüm sayfayı verir ama alt kategorileri ve yönlendirme sayfasındaki (eğer o da bir kategori ise) sayfaları göstermez.
[değiştir] Sıralanma
[değiştir] Liste sıralaması: sıra anahtarı belirlemek
[değiştir] Resimler için sıralama anahtarı
[değiştir] Sıralama anahtarı kullanarak sayfaları gruplandırmak
[değiştir] Resim listelerinde etiket kullanmak
[değiştir] Kategorilemek için şeblon kullanmak
[değiştir] Sıralama anahtarı
[değiştir] Şablonların kendilerinin kategorilenmesi
[değiştir] Şablonları kategorilerden muaf tutmak
[değiştir] "Sayfaya bağlantılar" ile karşılaştırma
Geriye bağlantılar genellikle o sayfaya oluşturulan bağlantılar listesi olarak kullanılır. Yine de bağlantılar, kategori sınıfları gibi, özellikle belirgin bir yönlendirme gözetilerek Sayfaya bağlantılar listesi için konmuş olabilir. Bu durumda geriye bağlantılar listesindeki yönlendirmeler bir alt kategori işlevi görür.
Kategorilerin avantajları:
- Kategori listeleri harf sırasına göredir; "Sayfaya bağlantılar" için bu ilk kısım için geçerlidir, maddeye halihazırda bağlantısı olan sayfalar veritabanının oluştuğu andaki kronolojik sıraya göre listelenecektir.
- Kategorilerin düzenlenebilir bölümleri vardır (ve enikonu tartışma sayfası)
- Bir kategorinin pek çok üst kategorisi olabilir.
Geriye bağlantıları kullanarak sözde-kategori sisteminin avantajları:
- Geriye bağlantılar dallanmış yapıyı gösterebilir; sadece sayfalar ve altkategoriler değil, altkategorilerin içeriği için (her biri için madde listeleri ve altkategori listeleri) ve alt kategorilerin altındaki kategorilerin içeriği için de (her biri için madde listeleri ve altkategori listeleri) dallanmayı gösterebilir. Ama altkategorinin altındaki kategorilerin alt kategorilerini gösteremez, üç seviyeye kadar geri bağlantı gösterilebilir; Bknz: AltCat:Yardım ve Cat:Municipalities of the Netherlands.
alternatif olarak bir şablon (sahtesi bile, özellikle bu amaç için, veya içeriği olan da olabilir) geriye bağlantılar ile kullanıldığında bir üst kategori olarak da işlev görebilir. Bu durumda:
- yine çoklu üst kategoriler mümkün olur
- alt kategorilerin kombine içerikleri bir listede gözükür, alt kategoriler halinde gruplanmaz (dallanma gözükmez, ama daha alttaki geri bağlantılara gidilerek daha ufak setler görülebilir)
- (yönlendirme ile kullanıldığında) üç seviye sınırlandırması ortadan kalkar; örneğin Aijkl maddesi A kategorisi içindeki Ai kategorisi içindeki Aij kategorisi içindeki Aijk kategorisinin içindedir (Aijk şablonu çağrıldığında sadece Aijkl maddesi gözükecek iken) A sayfasının geriye bağlantıları listelendiğinde A'nın alt kategorileri olarak listelenecektir (A şablonunun geriye bağlantıları olarak).
"Sayfaya bağlantılar" sadece o sayfaya olan bağlantıları gösteren araç olarak da faydalıdır (bu şekide kullanılabileceği de akılda tutularak), ve zaten kategori etiketleri özellikle kategori sayfaları oluşturmak için konmuştur.
Bir test sayfasına, kullanıcı sayfasına vs. (yine dolaylı olarak bir şablona) kategori etiketi koymak kategoriyi kirletmek olarak değerlendirilir, ama bahse konu olan sayfalardan bağlantı olması (geriye bağlantılarda listelenmesi) ise zararsızdır.
Bu nedenle:
- bu sayfalara (test sayfası, kullanıcı sayfası, şablon sayfasıu vb.) yazı kopyalarken kategori etiketinin kaldırıldığından; ya da alternatif olarak Kategori etiketinin önüne, (köşeli) parantezden önce ":" koyarak bağlantıya dönüştürülebilir. Örneğin, "[[:Kategori:Sanat]]" kategoriye bir bağlantıdır, kategoriye bir atama değildir.
- bir kategorinin içerisine bir şablonu dahiil ederken, şablonun (etiketleme) özelliğini kullanmayın, "subst"'ı kullanın ya da kopyalama yaptığığnızda şablon etiketlerini kaldırınız.
[değiştir] Bir kategoride "İlgili değişiklikler" kullanımı
"Sayfaya bağlantılar" özelliği (bir kategori içinde), sayfanın değişiklik yapılabilen kısımlarına yapılan bağlantılar değerlendirmeye alınır, kategorinin içinde yeralan maddelere olan bağlantılar değerlendirmeye (listeye) alınmaz.
Bir kategori için, "İlgili değişiklikler" özelliği kategori sayfası içerisindeki değişiklikleri gösterir, (Sayfaya eklenmiş olanları hariç tutup çıkarılanları dahil ederek, aynen yukarıda anlatılan bir şablonun bir kategoriden eklenmesi veya çıkarılması gibi)
- alt kategoriler için: sadece değiştirilebilir kısımlarındaki değişiklikler
- resimler (resim sayfaları) için: sadece değiştirilebilir kısımlarındaki değişiklikler
"İlgili değişiklikler" özelliği, kategorinin değiştirilebilir bölümünden kısayolu olan sayfalardaki değişiklikleri göstermez. Muhtemel çözümler şöyle olabilir:
- Değiştirilebilir bölüm şablon içine konabilir. Kategori etiketinin (İlgili değişiklikler üzerinde hiç etkisi yoktur.) şablonlardan uzak tutulması en doğrusudur. Zira bu üst kategorilerin sayfalarında şablon o kategorideki maddelerinin altında yeralacaktır. Şablonda interwiki satırları (bir başka dile yönlendirmeyle ve ya yönlendirmesiz) olsun ya da olmasın bir değişiklik olmayacaktır, sadece şablon başka biryerde kullanılmazsa.
- İlgili değişikliklere kategoriyi şablon olarak değerlendiren sayfalarda bakıldığında: {{:Kategori:Kategori ismi}}; sadece değiştirilebilir kısım sayfada bulunur; sayfa sadece bu özel amaç için yaratılmış ve bir çok kategoriyi aynı şekilde sıralamış olabilir. Yine de bu sayfa tüm kategorilerin üst kategorileri olarak kendi sayfalarında listelenecektir.
Doğal olarak ("izleme listesi"nin tersine) ilgili tartışma sayfalarının değişiklikleri de gözükmeyecektir.
[değiştir] Kategoriye yeni eklenenleri bulmak
"İlgili değişiklikler" ile hangi yeni sayfalara kategori etiketi veya kategorideki şablonun yerleştirildiğini bulabiliriz. Kategorinin bir şablonunun kullanılması ile sayfanın kategoriye dahil olmasını dolayı olarak görürüz: önce şablondaki değişikliği farkeder, sonra hangi sayfalarda şablon olduğunu kontrol ederek. Bu yine de kategori içinde olabilecek sayfaları gösterir (yukarıya bakınız)
Ne yazık ki bir kategoriden silinme olmuşsa bunu farkedilmesinin benzer bir yolu yoktur.
