İvme
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Fizikte ivme hızın zamana göre değişim hızı veya zamana göre türevi olarak tanımlanır. Büyüklüğü uzaklık/zaman2 olan bir vektörel niceliktir. İvme ölçümünde kullanılan SI birimi metre/saniye² ve ivmeölçer kullanarak ölçülür.
[değiştir] Açıklama
Bir cismi ivmelendirmek o cismin zaman içinde yönünü veya hızını değiştirmek demektir. Matematiksel bağlamda ivme pozitif veya negatif bir değer alabilir. İvmenin işareti hızın işaretiyle aynı olduğunda cisim hız kazanacaktır. Eğer işaretler ters ise cisim yavaşlayacaktır.
formülünde
- a ivme vektörü
- v hız fonksiyonu
- x yerdeğiştirme fonksiyonu
- t zaman
- d ise Liebniz'in türev gösterimi'dir
Hız zaman grafiği çizildiğinde ivme herhangi bir anda eğriye teğet doğrunun eğimi veya eğrinin türevi ile tanımlanır.
SI birimleri kullanıldığında (hız için metre/saniye, zaman için saniye) formüldeki a'nın birimi m/(s·s) veya m/s2 olarak çıkar (metre bölü saniye kare diye okunur).
Ortalama ivme ā şu şekilde tanımlanır:
formülde
- u ilk hız
- v son hız
- t iki hız ölçümü arasında geçen zaman ("Δt" olarak da yazılabilir)
Hareket yönüne dik bir ivme hızın sadece yönünü değiştirir. Eğer ivmenin şiddeti sabit, yönü de sürekli hareketin yönüne dik olacak şekilde olursa cisim dairesel hareket eder.
İvmenin sık kullanılan birimlerinden biri de g'dir. Bir g 45.5° enleminde, deniz seviyesinde dünyaya serbest düşen bir cismin ivmesidir ve yaklaşık olarak 9.80665 m/s2dir.
Klasik mekanikte ivme (a), kuvvet (f) ve kütle (m) ile Newton hareket yasaları üzerinden bağlantılıdır:
Galile dönüşümleri altında değişmez olduğundan ivme klasik fizikte mutlak bir niceliktir.tr:İvme
