Hukuk felsefesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kendi içindeki her bir akımca farklı olarak tanımlanan ve içeriği oluşturulan hukuk felsefesi, felsefenin hukuka ilişkin bir alanıdır. Felsefenin temel dallarından bir olan aksiyoloji içindeki etik başlığına bağlanır. Temel problem alanları; hukukun kaynağı, amacı, adalet, mevcut hukuk düzenlerinin (pozitif hukuk) meşruiyeti vb. gibi ortaya konabilir. Ancak pozitivist yahut realist hukuk teorileri açısından bakıldığında bu tanımlamalar eksik hatta yanlış kalacaktır.

Hukuki pozitivizm, formel bir bakışla hukukun bir normlar sistemi olduğunu ve kaynağının da devlet olduğunu ileri sürmektedir. Dolayısıyla hukuku kendi içinde tutarlı ve anlamı belirlenmiş bir bütün olarak ortaya koymanın gerekliliği üzerinde durmaktadır. Yine felsefî pozitivizme paralel olarak adalet, hak, ahlâk gibi kavramların metafizik, spekülatif ve bilinemez (kimine göre yok) olduklarını dolayısıyla hukukun dışında tutulması gerektiğini ileri sürer. (Özellikle Kelsen)

Realist teori ise, bir yanıyla sosyolojik bir karakterdedir ve uygulamaya, mahkeme içtihatlarına büyük önem verir. Bu teoriye göre hukuk büyük ölçüde fiilen mahkemelerde cereyan eden şeydir ve yasa koyucunun rolü sanıldığı kadar büyük değildir.

Bunlardan önce ve spekülatif anlamda felsefe içinde değerlendirilebilecek asıl hukuk felsefesi akımı doğal hukuk yaklaşımıdır. Bu düşünce hukukun Tanrısal yahut akıl kökenli (ikisi arasında iktidar açısından önemli farklar vardır) olduğunu ve insan düşüncesinden bağımsız a priori değerlere dayandığını ileri sürmektedir. İnsan hukuku icad eden değil keşfeden konumundadır ve zaten yapması gereken tek şey de budur. Doğal hukuk en temel problem olarak adalet değerini ele alır. 20yy.da büyük önem kazanmış insan hakları düşüncesinin kaynağında da bu düşünce yer almaktadır.

Hukuk
	Hukuk sistemleri	Ortak hukuk | Medeni hukuk | Teamül hukuku | Dini hukuk | Sosyalist hukuk | Uluslararası hukuk
	Hukuki kaynaklar	Yazılı kanun (Yasa | Medeni kanun | Kanuni yorum)
		Yasa olmayan kanunlar (Gelenek | İçtihat | Hakkaniyet)
	Hüküm	Kamu hukuku (Ceza hukuku | Anayasa hukuku | İdare hukuku)
		Özel hukuk (Medeni hukuk | Borçlar hukuku | Sözleşme | Haksız fiil | Vasiyet ve Miras hukuku)
		Mahkemeler (Mücadeleci sistem | Araştırıcı sistem | Delil (Kanıt) | Hakim | Avukat)
	Hukuk bilimi	Hukuk felsefesi | Doğal hukuk | Hukuki pozitivizm | Hukuki şekilcilik | Hukuki gerçekçilik | Hukuki yorumculuk | Feminist hukuk teorisi | Hukuk ve ekonomi | Eleştirel hukuk çalışmaları | Kıyaslamalı hukuk
	Ayrıca bakınız:Hukuk alanlarının listesi