Abdest
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu madde Eylül 2006 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.
Abdest, konuşma dili ile TDK Yazım Kılavuzu'nda aptes, İslam dininde ibadet yapmadan önce fiziksel nötürleşme için belli organları ıslatmak (gasil, gusül غسل) ve sıvazlamaktır (mesih, mesih مسح). Ya da fiziksel nötürleşme toz-toprak vb ile yapılır buna teyemmüm تيمم denir.
"Abdest" sözcüğü dilimize Selçuklular zamanında Farsça'dan türetilmiştir. Anlamı; suyu tutmaktır, âb (su) ve dest (tutmak, kavramak, desti >>> testi, destgâh >>> tezgâh, deste; bir tutam ...). Şimdi bile İran'da abdest için "vudu" denmektedir. Bu sözcüğün, Grekçe "bir nesneyi bir sıvıya batırmak" anlamında, βάπτισμα baptis/vaftiz sözcüğü, "boyamak" anlamında βάπτειν baptein sözcüğü ile benzerliği de dikkate değerdir.
Kur'an daki adı gasil غسل ya da gusül غسل olmasına rağmen, hadisçiler ve fıkıhçılar değiştirip vudu, vudû' وضوء demektedirler, işin tuhafı hadisçiler ve fıkıhçılar gusül kelimesini boy abdesti için kullanmaktadırlar, oysa Kur'an'da boy abdesti için ıttıhar اطهار, taharlanma (temizlik) sözcüğü kullanılmaktadır.
Gasil ya da gusül sözcüğü, Arapça'da "bir sıvıyı bir nesne üzerinden akıtmak, koku sürünmek ..." anlamlarına gelir, ama fıkıhçılar ve hadisçiler anlamı abartarak "yıkamak" demişlerdir.1
Konu ile ilgili olarak, Maide Suresi, 5 ayeti şöyledir; " Ey o iman edenler! Salata (Namaza) kalktığınızda, vecihlerinizi(başın ön yanı,yüz,boyun altı) GASLedin(ıslatın), el-kollarınızı dirsekler ile birlikte GASLedin(ıslatın), başlarınızı meshedin(sıvazlayın), ayaklarınızı incik-aşık kemiklerine değin meshedin(sıvazlayın). Cünüpseniz ıttıhar edin/temizlenin..."
Ayette kullanılan "vücûhe küm /vecihleriniz وجوه كم" ibaresi, başın ön yanı için kullanılır, bu yüzden başta saçların döküldüğü ön kısım, yüz, boyun altı demektir. Baş sıvazlanırken, ayette sınır koymadığı için, baş adlı organın başın ön yanı dışındaki her yanı, kulaklar, ense, boyun sıvazlanır.
Konu başlıkları |
[değiştir] İlgili ayet ve hadisler
"Ey iman edenler! Namaz kılmaya kalktığınız zaman yüzlerinizi, dirseklerinize kadar ellerinizi, başlarınızı meshedip, topuklara kadar ayaklarınızı yıkayın. Eğer cünüp oldunuz ise, boy abdesti alın. Hasta, yahut yolculuk halinde bulunursanız, yahut biriniz tuvaletten gelirse, yahut da kadınlara dokunmuşsanız (cinsî birleşme yapmışsanız) ve bu hallerde su bulamamışsanız temiz toprakla teyemmüm edin de yüzünüzü ve (dirseklere kadar) ellerinizi onunla meshedin. Allah size herhangi bir güçlük çıkarmak istemez; fakat sizi tertemiz kılmak ve size (ihsan ettiği) nimetini tamamlamak ister; umulur ki şükredersiniz." (Maide Suresi, 6. ayet)
1. İslam Fıkhı Ansiklopedisi, Dr. Vehbe Zuhayli
[değiştir] Abdestin Öğeleri
Abdestin öğeleri dörttür:
- Başın kelleşmiş ön bölümünü, yüzü, boyun altını ıslatmak
- Kolları dirsekleriyle beraber ıslatmak
- Başı başın ön yanı dışındaki bölümlerini sıvazlamak
- Ayaklarını (topuklarıyla beraber) sıvazlamak.
Fıkıhçılar ile hadisçiler, buna ek olarak hadisleri referans göstererek şunları (sünnet, mendup, müstehab, mekruh...) eklerler;
[değiştir] Abdestin Sünnetleri
- Niyet etmek
- Eûzü ve Besmele ile başlamak
- Evvela ellerini bileklerine kadar yıkamak
- Misvak kullanmak
- Bir âzâ kurumadan diğerini yıkamak
- Ağzına ve burnuna üç kere su vermek
- Kulağını meshetmek
- Parmaklarını hilâllemek; yâni bir elin parmaklarını diğer elin parmakları arasına geçirip çekmek
- Âzâları üçer kere yıkamak
- Başını kaplama meshetmek
- Abdesti tertip üzere almak; yâni abdest âzâlarını sırasıyla yıkamak
- El ve ayaklarını yıkamakta parmak uçlarından başlamak
- Abdest alırken okunacak birçok duâ olmakla beraber evlâ olan bütün âzâlarını yıkarken besmele çekip şehâdet getirmektir
[değiştir] Abdestin Mekruhları
- Sağ el ile sümkürmek
- Abdest âzâlarından birini üç defadan fazla veya eksik yıkamak
- Suyu yüzüne çarpmak
- Güneşte ısınmış su ile abdest almak
- Suyu çok az kullanmak veya israf etmek
- Abdest alırken konuşmak
- Sünnetlerini terk etmek
[değiştir] Abdesti Bozan Şeyler
Nisa Suresi, 43 ayetine göre sekerat (şuuru yerinde olmamak >>> delilik/cinnet, esriklik/sarhoşluk, bayılmak-baygınlık, uyku-uyumak...) durumu ile boşaltım organlarından çıkış olması durumu salata (namaza) dolayısıyla da abdestin varlığına engeldir, Maide Suresi, 6 ayetine göre namaz için abdest ya da teyemmüm şarttır.
- Boşaltım organlarından idrar, kan, meni, gaita, yel gibi katı, sıvı, gaz çıkması.
- Delirmek
- Sarhoş olmak
- Bayılmak
- Yan yatarak veya iki ayağını yana çıkarıp oturağı boşta kalacak şekilde veya bağdaş kurarak oturup uyumak. (Oturağı yere tamamen yerleştirmek suretiyle uyumak abdesti bozmaz)
