Złota Łącza
Z Wikipedii
Łącza lub Złota Łącza, czasem Łęcza, niem. Lunze - strumień długości około 7 km, mający swe źródła w Zielonej Górze i przepływający przez miasto na północny zachód. Strumień miał pierwotnie swe źródło w rejonie dzisiejszej ulicy Strzeleckiej, na obszarze Browaru Zachodniego Lubusz, dalej płynął wzdłuż Strzeleckiej na północ, przez Park Sowińskiego, ulicę Licealną, między Wieżą Głodową a kościołem św. Jadwigi[1][2][3] i dalej Batorego w kierunku Olchowej i Foluszowej do wsi Przylep.
W średniowieczu strumień ten, mający czystą wodę i wartki bieg, stanowił zarówno źródło wody pitnej dla mieszkańców miasta, jak i źródło wody przemysłowej dla funkcjonujących tu farbiarni oraz źródło energii napędzającej folusze. Wypełniał też miejską fosę[4], choć tak fosa, jak pozostałe miejskie umocnienia nigdy w ciągu istnienia miasta nie były potrzebne. Przemysłowe wykorzystywanie strumienia przez kilkaset lat doprowadziło do degradacji jego wód, a i jego przepływ - na skutek wyczerpania źródeł i obniżenia poziomu wód podziemnych - znacznie zmalał. W XIX wieku strumień nie nadawał się już do wykorzystania jako źródło wody pitnej: kopano coraz głębsze studnie, aż w roku 1875 zaistniała konieczność udostępnienia uruchomionego już wcześniej zielonogórskiego wodociągu miejskiego również odbiorcom prywatnym.
Pod koniec XIX i na początku XX wieku początkowy odcinek strumienia ujęto w podziemnych kanałach ogólnospławnych, które stanowiły miejski kolektor ściekowy. W roku 1934 uruchomiono w rejonie dzisiejszej ulicy Foluszowej nowoczesną mechaniczną oczyszczalnię ścieków na Złotej Łączy. Pracowała ona jedynie tylko do końca wojny, a krótko po 1945 wskutek nieumiejętnej eksploatacji uległa uszkodzeniu. W roku 1958 uruchomiono ją ponownie, pracowała do lat 70. Przez następne lata strumień Złota Łącza do czasu uruchomienia w Łężycy oczyszczalni ścieków (1998) odprowadzał ścieki z Zielonej Góry.
Obecnie kanały podziemne prowadzą niewielkie ilości wody i są odbiornikiem ścieków jedynie z przelewów burzowych miejskiego kolektora ogólnospławnego. Na powierzchni ziemi strumień pojawia się dopiero w okolicach ulic Olchowej i Foluszowej, miejsce to uznawane jest obecnie za początek Złotej Łączy. Pomiary jakości wód wykonywane w pierwszych latach XXI wieku wskazują, że opuszcza ona miasto w III lub IV klasie zanieczyszczeń[5], choć zanieczyszczenia bakteriologiczne w miarę upływu lat rosły i sytuowały wody w klasie V. Dodatkowo nieuporządkowany stan gospodarki ściekowej na terenie wsi Przylep pogarsza stan jakości wód strumienia. Prawym dopływem Złotej Łączy jest wypływająca z trzech źródeł - jednego w samej Zielonej Górze i dwóch w położonej na wschód wsi Stary Kisielin - strumień Gęśnik; wpada do niej na zachód od miasta - w Przylepie. Na dalszym biegu strumienia Łącza wprowadzane są do niego wody z oczyszczalni ścieków w Łężycy[6].
Po opuszczeniu Łężycy Łącza płynie dalej już połączona z wodami rzeki Zimna Woda (jest jej lewym dopływem), która w okolicach Krosna Odrzańskiego trafia do Odry (również z lewej strony).
"Łącza" to nazwa przedsiębiorstwa, Spółki Wodno-Ściekowej "Łącza" w Łężycy koło Czerwieńska, obsługującej Zieloną Górę
"Złota Łącza" to także nazwa zielonogórskiego festiwalu muzycznego.
[edytuj] Przypisy
- ↑ nad samym strumieniem, przed południowym wejściem do kościoła, ustawiono figurę św. Jana Nepomucena
- ↑ w tej okolicy na współczesnych mapach zaznacza się dopływ z pobliskiego źródła wypływającego spod Winnego Wzgórza z okolic dzisiejszego skrzyżowania Wrocławskiej i Konstytucji 3 Maja
- ↑ płynąc po wschodniej stronie dzisiejszego Placu Pocztowego Złota Łącza rozgałęziała się w dwa nurty: mniejszy płynął na wschód, przecinając plac między Drzewną a Kopernika, w kierunku Kupieckiej, w tym miejscu stał młyn; większy nurt płynął obok Nowej Bramy i wzdłuż dzisiejszych ulic Masarskiej i Świętej Jadwigi, po czym przy Żeromskiego skręcał na zachód i potem na północ w okolicy kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej, a następnie przez Plac Powstańców Wielkopolskich
- ↑ takie wykorzystanie strumienia skutkowało potrzebą - w momencie zastąpienia wałów ziemnych murami - przeniesienia jego koryta tak, żeby zasilał fosę i nie kolidował z fortyfikacjami; rozwiązano to tak, iż strumień przecinał miasto wpływając pod murami po południowej stronie i wypływał spod murów na północy
- ↑ w Złotej Łączy pojawiły się nie widziane tu od wielu dziesięcioleci żaby
- ↑ ścieki z Zielonej Góry do oczyszczalni doprowadzane są osobnym, otwartym, betonowym kanałem
