Teoria systemu światowego
Z Wikipedii
Teoria systemu światowego - koncepcja rozwoju społecznego zaproponowana przez Immanuela Wallersteina, według której w procesie globalizacji państwa i społeczeństwa coraz bardziej się od siebie uzależniają, przy czym wytwarza się globalny brak równowagi w rozwoju oraz w tym procesie świat coraz wyraźniej zaczyna dzielić się na centrum, do którego należą kraje bogate oraz peryferia z najbiedniejszymi państwami.
Pomiędzy wzrastającym dystansem między biednymi i bogatymi wytwarza się strefa przejściowa, tzw. półperyferiów. Państwa należące do peryferiów nie mogą się rozwijać, gdyż w interesie krajów bogatych jest, by były one dla nich źródłem taniej siły roboczej oraz rezerwuarem surowców. Peryferie według zwolenników tej koncepcji tworzą dawne kraje Trzeciego Świata, półperyferie natomiast państwa postkomunistyczne (Drugi Świat) i rozwijające się intensywnie państwa poza Europą, zaś centrum państwa Pierwszego Świata.
W rozwoju społeczeństw przed powstaniem systemu światowego istniały dwa stadia:
- Stadium minisystemów dominujące w społeczeństwach zbieracko-myśliwskich, charakteryzujące się samowystarczalnością ekonomiczną i kulturową homogenicznością.
- Stadium imperiów światowych, które narodziło się wraz z powstaniem pierwszych dużych ośrodków miejskich, które dominowały politycznie nad dotychczasowo istniejącymi wspólnotami i miały tendencje do znacznego terytorialnego rozrastania się.
- Stadium systemu światowego rozpoczyna się od momentu pojawiania się zaczątków systemu kapitalistycznego w XV w.
Wallerstein zakłada w tej teorii, że kapitalistyczny system światowy, który narodził się tylko raz w Europie jest jednorazowy, ma charakter przejściowy i zastąpiony zostanie systemem socjalistycznym. Do tej pory jedyna próba uwolnienia się państw socjalistycznych od systemu światowego nie powiodła się, podobnie jak próby uniezależniania się poprzez tworzenie autarkicznych układów gospodarczych. W wyniku tej próby kraje socjalistyczne stały się peryferiami lub półperyferiami.
Teoria ta wyrosła na bazie teorii zależności, a także szkoły "Annales".
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Korotayev A., Malkov A., Khaltourina D. Introduction to Social Macrodynamics: Compact Macromodels of the World System Growth. Moscow: URSS, 2006 [1].
[edytuj] Zobacz też
- imperializm
- marksizm
- nacjonalizm gospodarczy
- teoria modernizacji
