Region węzłowy

Z Wikipedii

Region węzłowy oznacza ujęcie regionu jako obszaru ciążeń powiązań usługowych bądź produkcyjnych. Są jednolite pod względem funkcjonalnym, ale różne pod względem działalności gospodarczej. Regiony węzłowe wyznacza się według związku między regionem centralnym a obszarami otaczającymi.

Region węzłowy (nodalny) obejmuje obszar wokół większego miasta lub zespołu miast i jest z nim związany układem stałych wzajemnych powiązań i ciążeń, czyli obustronnej wymiany ludzi, dóbr, usług lub informacji. Istotą regionów węzłowych jest zatem istnienie powiązań pomiędzy obszarami koncentracji działalności społeczno gospodarczej, a zasilającymi je i korzystającymi z dostępnych na ich terenie dóbr i usług obszarami peryferyjnymi. Granice takiego regionu wyznaczają zasięgi tych powiązań i ciążeń. Wiodącą rolę w tej koncepcji odgrywa centralna część regionu węzłowego. Charakteryzuje się na ogół ona relatywnie wysokim poziomem rozwoju i zagospodarowania oraz istnieniem sił skupiających (polaryzujących) zasoby ekonomiczne. Obszar centralny ma znaczenie głównie w łączeniu czynników wzrostu i absorbuje nie tylko własny potencjał, ale ściąga też najbardziej wartościowe elementy potencjału ekonomicznego z obszarów peryferyjnych, wyznaczając im funkcje stref żywicielskich i zaopatrujących głównie w siłę roboczą. Wspomniana polaryzacja nie oznacza braku w regionie węzłowym powiązań niespolaryzowanych (nie przebiegających przez ośrodek regionalny, a generowanych przez inne niż on miasta znajdujące się na terenie danego regionu). W związku z istnieniem powiązań niespolaryzowanych możemy wyróżnić typy regionu węzłowego:

• jednoośrodkowy, o wyraźnej dominacji ośrodka regionalnego i silnej polaryzacji powiązań;
• dwuośrodkowy, o wyraźnie zarysowanych dwóch układach spolaryzowanych powiązań. Przy czym jeden z tych ośrodków skupia więcej powiązań lub powiązania ważniejsze (częstsze), co daje mu status ośrodka regionalnego;
• wieloośrodkowy, o charakterze hierarchicznym;
• rozproszony, o braku wyraźnie zarysowanego ośrodka regionalnego (region węzłowy w stadium rozwoju konkurowania poszczególnych ośrodków o prymat w regionie);

Podobnie jak w przypadku regionów strefowych, regiony węzłowe dzielą się na:

• jednocechowe (regiony węzłowe proste), gdy ukazują jeden rodzaj powiązań, np. gdy zostały wyznaczone na podstawie zasięgu sprzedaży lokalnej gazety;
• złożone (wielocechowe), gdy są regionami wyróżnionymi na podstawie powiązań pewnego typu, np. usługowych, handlowych, produkcyjnych, informacyjnych lub w zakresie siły roboczej;
• pełne, gdy zostały wyznaczone na podstawie analizy układu wielu różnorodnych powiązań ekonomicznych i społecznych.

Również w przypadku regionu węzłowego istnieje wiele zastrzeżeń wynikających z ogromnej trudności zbadania istniejących rzeczywiście w przestrzeni ekonomicznej powiązań (znaczny zasięg powiązań, nakładanie się na podobne układy węzłowe generowane przez inne ośrodki, charakter sporadycznych bądź okresowych powiązań, subiektywność w doborze powiązań poddawanych badaniom).