PzKpfw VI Tiger
Z Wikipedii
PzKpfw VI Tiger (Panzerkampfwagen VI) – niemiecki czołg ciężki z okresu II wojny światowej.
Spis treści |
[edytuj] Początki projektu
W Niemczech starano się tworzyć projekty ciężkich czołgów już od połowy lat dwudziestych, po I wojnie światowej. Czołg typu "Tygrys" przyjął swój pierwotny kształt w kwietniu 1942 roku , kiedy do konkursu stanęły dwa prototypy. Na terenie jednostki wojskowej w Kętrzynie przedstawiono modele dr Porsche's i Henschel'a. Testy wykazały spore różnice w osiągach i manewrowości pojazdów ( prędkość etc [prototyp Porsche posiadał innowacyjny napęd typu "silnik spalinowy-generator prądu-silnik elektryczny", trudny jednak w obsłudze i wymagajcy dużej ilości deficytowej miedzi] ) W maju powtórzono próby na poligonie w Berka okazało się że czołg Henschela wykazał swoją przewagę nad zbyt awaryjnym prototypem dr Porsche'a. Zwycięski czołg otrzymał oznaczenie PzKfw VI "TIGER" Ausf H1 ( później po wprowadzeniu czołgów Tiger II zmieniono oznaczenie na Ausf E)
Produkcja seryjna czołgów PzKpfw VI (Sd.Kfz 181) „Tiger" Ausf H1 odbywała się w zakładach Henschel (Werk III), w Kassel-Mittefield i Wegmann AG (montaż wież do kadłubów). W toku produkcji czołgów PzKpfw VI wprowadzono liczne zmiany i modyfikacje. Z tego względu można wyodrębnić czołgi wczesnych serii produkcyjnych, czołgi po modyfikacji oraz pojazdy późnych serii produkcyjnych.
[edytuj] Modyfikacje
Pierwsza grupa modyfikacji dotyczyła zmian w konstrukcji wieży. Pierwsze czołgi posiadały mały właz ewakuacyjny umieszczony z prawej strony wieży wyposażony w otwór służący do prowadzenia ognia z broni ręcznej (pistoletu, pistoletu maszynowego). Po modyfikacji powiększono właz i zlikwidowano otwór strzelniczy. Inna zmiana polegała na zamontowaniu do kadłuba czołgu kilku wyrzutników min przeciwpiechotnych typu „S". Mina typu „S" miała wysokość 150 mm i średnicę 100 mm. Zawierała ładunek miotający i około 360 małych stalowych kulek. Po wystrzeleniu na wysokość kilkudziesięciu centymetrów ponad kadłub mina rozrywała się rażąc wokół kulkami. W czołgach wczesnych serii produkcyjnych montowano na wieży dwa zestawy po trzy wyrzutnie pocisków dymnych świec dymnych NbK 39 kalibru 90 mm. Z tych wyrzutni mogły być też wystrzeliwane miny typu „S".
W czołgach późniejszych serii produkcyjnych montowano Nahverteidigungswaffe - były to małe miny przeciwpiechotne wystrzeliwane z wnętrza czołgu. Czołgi używane w Afryce Północnej, w 501. Batalionie Czołgów Ciężkich miały inaczej montowane reflektory i zmodyfikowane błotniki przednie. Czołgi późnych serii produkcyjnych miały tylko jeden reflektor zamocowany pośrodku płyty czołowej pancerza. Inną modyfikacją było zamocowanie dodatkowego opancerzenia wokół celownika optycznego typu Carl Zeiss TZF 9b. W czołgach produkowanych w 1944 roku stosowano celownik TZF 9c wyposażony w pojedynczy obiektyw (dotychczas stosowany celownik TZF 9b miał podwójny obiektyw). Czołgi produkowane w 1942 roku i do połowy 1943 roku miały wieżyczkę obserwacyjną dowódcy typu basztowego, wyposażoną w szczeliny obserwacyjne. Późniejsze czołgi otrzymały nowy typ wieżyczki (stosowany m.in w czołgach PzKpfw V „Panther" i „Tiger II") wyposażony w peryskopy. Wieżyczka posiadała uchwyt do mocowania karabinu maszynowego typu Rheinmetall-Borsig MG34 kalibru 7,92 mm, przystosowanego do strzelań przeciwlotniczych. Pierwsze 495 czołgów "Tygrys" było wyposażonych w urządzenia (tzw. kominy powietrzne) pozwalające na pokonywanie po dnie przeszkód wodnych o głębokości do 4 metrów. Kolejne czołgi nie posiadały tego typu urządzeń. Zdolne były jedynie do przekraczania w bród przeszkód wodnych o głębokości do 1,3 metra.
[edytuj] Rozwój czołgu
Jedną z najważniejszych modyfikacji czołgów ciężkich typu „Tygrys" było zastosowanie w 800 ostatnich czołgach stalowych kół nośnych w miejsce kół z bandażem gumowym. W celu poprawienia niezawodności zdemontowano zewnętrzny rząd kół nośnych, pozostawiając tylko dwa pełne rzędy kół. Koła wykonane całkowicie ze stali były bardziej wytrzymałe niż te, wyposażone w gumowe obrzeża.
Czołgi używane w trudnych warunkach terenowych (Afryka, niektóre odcinki frontu wschodniego) miały filtry powietrza typu Feifel. Czołgi typu PzKpfw VI (Sd.Kfz 181) Tiger Ausf, H1 (E) posiadały dwa rodzaje gąsienic. Gąsienice służące do transportu o szerokości ogniwa 520 mm i gąsienice bojowe o ogniwach o szerokości 725 mm. Stosowanie dwóch typów gąsienic było spowodowane następującymi czynnikami: pierwszy to chęć zabezpieczenia gąsienic bojowych przed uszkodzeniami w czasie transportu, a drugi to konieczność ograniczenia szerokości czołgu z powodu przekroczenia skrajni wagonowej obowiązującej w Deutsche Reischbahn. Normalnym widokiem były gąsienice bojowe ułożone przed czołgiem na platformie kolejowej.
Do napędu czołgu „Tygrys" stosowano dwa typy silników: w pierwszych 250 czołgach dwunastocylindrowe, rzędowe silniki gaźnikowe, chłodzone cieczą typu MaybachHL 210 P3O o mocy 478 kW (650 KM) i pojemności skokowej 21353 cm3. W pozostałych czołgach używano silników Maybach HL 230P45 o mocy 515 kW (700 KM) i pojemności skokowej 23095 cm3, Silniki Maybach zbudowane były w układzie V, o kącie rozwarcia bloków cylindrów 60°. Czołgi poszczególnych serii różniły się także kształtem osłon tłumików umieszczonych na tylnej płycie kadłuba. Ostatnie czołgi seryjne miały zmodyfikowany hamulec wylotowy armaty KwK 36.
Czołgi budowane od połowy 1943 roku posiadały peryskop umieszczony na wierzchu wieży przed włazem stanowiska ładowniczego. Także część "Tygrysów" miała na wieży zaczepy do montowania zapasowych ogniw gąsienicy (5 ogniw po lewej stronie wieży i 3 ogniwa po prawej). W czołgach wczesnych serii produkcyjnych dodatkowe ogniwa montowano z przodu czołgu. Zmianie ulegał także sposób montowania peryskopu kierowcy. Liny holownicze mocowane były do lewego pancerza bocznego. Od połowy 1943 roku kadłub (boki, przód, tył, a niekiedy także spód) oraz wieża pokrywane były mieszaniną gipsowo-cementową Zimmerit mającą neutralizować pole magnetyczne czołgu. Zimmerit miał chronić pojazd przed minami magnetycznymi. W 1942 roku zakłady Rheinmetall-Borsig opracowały projekt nowej wieży dla czołgu PzKpfw VI, Wieża Ausf. H2 (wieża Ausf. H1 to standardowa wieża z armatą KwK 36 L/56) miała armatę 7,5 cm KwK 42 L/70 kalibru 75 mm. Zbudowano jedynie makietę i nie uruchomiono seryjnej produkcji „Tygrysa" z działem 75 mm. Projektowano także przezbrojenie czołgów „Tygrys" Ausf. E w armatę 8,8 cm KwK 43 L/71 kalibru 88 mm.
[edytuj] Znakowanie
Czołgi „Tygrys" posiadały numery fabryczne od 250001 do 251350. Pierwsze trzy prototypy V1, V2 i V3 służyły jedynie do testów. Czołg 250017 (V1) został użyty do prób porównawczych z czołgiem VK4501 (P) - („Tiger" (P). Pozbawiony wieży 250018 (V2) użyto do prób elektrycznej skrzyni biegów typu ZF produkcji fabryki Zahnradfabrik w Friedrichshafen. V3 (250019) w 1943 roku wykonywał próby trakcyjne m. in. pokonywanie przeszkód wodnych po dnie. Kadłuby 250003 i 250006 służyły w Kummersdorfie do prób wytrzymałości pancerza. Obecnie w RAC Tank Museum w Bovington znajduje się czołg 250122. Tygrysy produkowano do sierpnia 1944, kiedy zostały zastąpione przez Tygrysa II.
[edytuj] Użycie
Pierwsze użycie bojowe było kompletną kompromitacją. 4 Tygrysy z serii przed produkcyjnej użyto w okolicy Leningadu. Rosjanie dobrze okopani oraz ukryci wraz z działami przeciwpancernymi z łatowścią trafili jedego tygrysa który zakopał się w błotnistym terenie. Pomimo prób odzyskania go został on na dobre stracony, ponadto przebywał on na tzw. "ziemi niczyjej", dlatego odholowanie było niemożliwe. Ze strachu iż może on zostać zdobyty przez wojska radzieckie dzięki pisemnej zgodzie samego A. Hitlera wyrażono zgodę na wysadzenie go przez saperów.
Choć pod względem konstrukcyjnym Tygrysom było daleko do miana najlepszych czołgów II wojny światowej, to dzięki wydarzeniom, takim jak to z 13 czerwca 1944 na jednej z normandzkich dróg koło Villers Bocage, zdołano stworzyć mit o ich niezniszczalności. Tego dnia Obersturmfuhrer SS Wittmann dowodzący czołgiem Tiger zniszczył 25 alianckich czołgów Sherman w tym 2 Firefly, 14 pojazdów opancerzonych półgąsienicowych i 14 ciężarówek, których wraki wstrzymały pochód całej dywizji pancernej. Jednocześnie na froncie rosyjskim ten sam dowódca zniszczył 119 czołgów. Nic więc dziwnego, że słowo "Tygrys" żołnierze alianccy wymawiali z trwogą. Tygrys przystosowany był do przebywania rzek po dnie na maksymalnej głębokości 4 metrów, gdzie mógł przebywać 2,5 godziny [tylko pierwsze 50 egzemplarzy - wiązało się to z deficytem gumy, potrzebnej m.in. na pierścienie uszczelniające wieżę] Wyniki pierwszych starć Tygrysów nie zapowiadały jego świetności, było to spowodowane feralnością silnika oraz wielu podzespołów podwozia, nim Tygrysy dotarły na pole walki wiele z nich zostało na trasie przejazdu, uszkodzonych nie z powodu walki. Pomimo tak trefnego początkowego występu naczelne dowództwo dojrzało olbrzymie możliwości tegoż czołgu. Podobnie pierwszy atak Tygrysów, w Afryce Północnej w 1942 został udaremniony przez dwa działa, które nie oddały strzału dopóki czołgi nie zbliżyły się na odległość 450 metrów. Jednak w walkach w Normandii w 1944 Tygrysy były praktycznie niezwyciężone. Często zdarzało się, iż pojedynczy niemiecki czołg stawiał czoło całym oddziałom alianckim. Podobnie było na stepach na terenie Ukrainy, czołgi radzieckie były niszczone masowo i wraki radzieckie były ustawione niemal że w szeregu. Doświadczona załoga była w stanie poczynić olbrzymie straty po stronie wroga. Jednak jak wiemy to właśnie lotnictwo szturmowe poczyniło największe zniszczenia wśród wojsk pancernych III Rzeszy, bez wsparcia z powietrza Tygrys był łatwym celem. Ponieważ konstruktorzy z założenia dochodzili, iż Luftwaffe będzie posiadać przewagę w powietrzu, tym samym górne opancerzenie nie przekraczało grubośći 20 mm..
[edytuj] Dane techniczne
| Model | PzKpfw VI Tiger I Ausf H1 (E) | PzKpfw VI Tiger II Ausf B (Kőnigstiger) |
|---|---|---|
| Masa całkowita (kg) | 56 900 | 67 900 |
| Długość (mm) | 8450 | 10286 |
| Szerokość (mm) | 3705 | 3755 |
| Wysokość (mm) | 2930 | 3090 |
| Silnik | Maybach HL 210
650 KM |
Maybach HL 230
700 KM |
| Prędkość (km/h) | 45,4 | 41,5 |
| Zasięg na drodze (km) | 100 | 170 |
| Zasięg w terenie (km) | 60 | 120 |
| Załoga | 5 | 5 |
| Uzbrojenie | 8,8 cm KwK 36 L/56
2x MG 34 (7,92 mm) |
8,8 cm KwK 43 L/71
2x MG 34 (7,92 mm) |
[edytuj] Inne pojazdy na podwoziu PzKpfw VI
W 1943 roku rozpoczęto prace projektowe nad działem samobieżnym uzbrojonym w armatę kalibru 128 mm. Wynikiem tych prac był model „Jagdtiger”. W seryjnej produkcji wybrano podwozie czołgu Tiger II. Produkcja trwała od lipca 1944 do marca 1945 roku. Łącznie wyprodukowano 70 egzemplarzy.
Ponadto na podwoziu czołgu Pzkpfw VI "Tygrys" próbowano stworzyć Tygrysy uzbrojone w miotacze ognia ( wbudowany zamiast działa, potem wmontowany zamiast karabinu maszynowego przylegającego do działa w wieży ). Projekt jednak zatrzymał się jedynie na kilku egzemplarzach testowych. Poza tym około 80 Tygrysów zostało przebudowanych na specjalne wersje dla dowódców, poprzez zmniejszenie zapasu naboi do działa wbudowano w ich miejsce na dodatkowe urządzenia radiowe oraz zastosowano dłuższe anteny.
[edytuj] Strony internetowe
| Niemieckie pojazdy wojskowe z okresu II wojny światowej | |
|---|---|
| Czołgi | |
| PzKpfw I | PzKpfw II | PzKpfw III | PzKpfw IV | Panther | Tiger | Tiger II | PzKpfw 35(t) | PzKpfw 38(t) | |
| Działa samobieżne | Działa pancerne (szturmowe) |
| Wespe | Hummel | Grille | Panzerwerfer 42 | StuG III | StuG IV | StuH 42 | Brummbär | Sturmtiger |
| Samobieżne działa przeciwpancerne | |
| Panzerjäger I | Marder I | Marder II | Marder III | Nashorn | Hetzer | Jagdpanzer IV | Jagdpanther | Jagdtiger | Elefant (Ferdinand) | |
| Samobieżne działa przeciwlotnicze | |
| Sd.Kfz.10/4 | Möbelwagen | Wirbelwind | Ostwind | Gepard | |
| Transportery opancerzone | Samochody pancerne |
| Sd.Kfz.250 | Sd.Kfz.251 | Sd.Kfz.252 | Sd.Kfz.253 | Sd.Kfz.221 /222 /223 | Sd.Kfz.231 /232 /263 | Sd.Kfz.234 ADGZ | Kfz.13 /14 |
| Pojazdy prototypowe | |
| Maus | P-1000 Ratte | E- series | Panther II | Waffenträger | Neubaufahrzeug | Kugelblitz | |
