Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska
Z Wikipedii
Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska (skr. POW Górnego Śląska) organizacja konspiracyjna powstała w lutym 1919 r. na Górnym Śląsku. POW G.Śl. stanowiła głównie polską siłę zbrojną w powstaniach śląskich 1919-1921.
Działali w niej: Alfons Zgrzebniok, Jan Wyglenda, Walenty Fojkis, Karol Grzesik, Rudolf Kornke, Maksymilian Iksal.
Licząca około 23 tys. członków organizacja w dniu 17 sierpnia 1919 roku na rozkaz Maksymiliana Iksala rozpoczęła I powstanie śląskie. Po II powstaniu śląskim POW G.Śl. formalnie rozwiązano, a na jej miejsce została powołana Centrala Wychowania Fizycznego.
[edytuj] Centrala Wychowania Fizycznego
Organizacja została powołana we wrześniu 1920 r. i oficjalnie miała zajmować się propagowaniem zdrowego stylu życia i upowszechnianiem sportu. Jej siedziba mieściła się w Hotelu Lomnitz w Bytomiu. W rzeczywistości organizacja zajmowała się ochroną polskich wieców i placówek plebiscytowych, chroniąc osoby przygotowujące plebiscyt przed niemieckimi bojówkami Kampforganisation Oberschlesien (Organizacja Bojowa Górnego Śląska). na najwyższym szczeblu CWF powstał organ o nazwie "Centrala", który był podporządkowany Polskiemu Komisariatowi Plebiscytowemu z Wojciechem Korfantym na czele. Na czele CWF stał kpt. Mieczysław Paluch, a potem ppor. Mieczysław Chmielewski. Szefem sztabu CWF był kpt. Alfons Zgrzebniok (dowódca I i II powstania śląskiego) a jego zastępcą kpt. Michał Grażyński (późniejszy wojewoda śląski). Szefem sztabu technicznego był Józef Jędrośka, szefem referatu wywiadowczego - Józef Witczak. Przedstawicielstwem CWF w Polsce był Związek Przyjaciół Górnego Śląska. Po II powstaniu śląskim CWF przekształciła struktury partyzanckie we wzory organizacyjne przyjęte w armiach regularnych. Pod koniec roku 1920 CWF miała 16 tys. zaprzysiężonych członków i tyle samo współpracowników, jednak dużym problemem tej organizacji był fakt, że rząd polski nie doceniał determinacji Ślązaków i nie wykazywał dostatecznego zainteresowania wsparciem CWF w środki do dalszej działalności, co stało się podstawą do wystosowania dramatycznego memoriału przez dowództwo CWF w dniu 20 grudnia 1920 r. W styczniu 1921 r. CWP została włączona do nowej tajnej organizacji wojskowej pod nazwą "Dowództwo Ochrony Plebiscytu".
[edytuj] Dowództwo Ochrony Plebiscytu
Organizacja powstała 11 grudnia 1920 roku w Kępnie w Wielkopolsce, z inicjatywy gen. Kazimierza Raszewskiego i Wojciecha Korfantego. Początkowo w celach konspiracyjnych nosiła nazwę Warszawskie Towarzystwo Przemysłowo – Budowlane. Po wcieleniu do niej CWF, Dowództwo Obrony Plebiscytu stało się głównym ośrodkiem dowódczym polskiego podziemnego ruchu zbrojnego na Górnym Śląsku. Ze względów bezpieczeństwa, siedziba kierownictwa znajdowała się w Grodźcu, a od lutego 1921 r. w Sosnowcu. W skład DOP weszły: Centrala Wychowania Fizycznego, Związek Przyjaciół Górnego Śląska (jako organ kwatermistrzowski), Związek byłych Hallerczyków (skupiający kilka tysięcy Ślązaków z dawnej armii Hallera) oraz popowstaniowych uchodźców śląskich. Na czele organizacji stał początkowo płk dr Paweł Chrobok a jako zastępcą (od kwietnia 1921 r.– dowódcą) był ppłk Macieja Mielżyńskiego. W ramach tej organizacji zostały powołane kilkuosobowe Inspektoraty, które z czasem poza funkcjami inspekcyjnymi, przejęły funkcje dowódcze w terenie.
Powstały następujące Inspektoraty:
- inspektorat - Katowice, Bytom, Zabrze, Chorzów;
- inspektorat - Racibórz, Pszczyna, Rybnik;
- inspektorat - Gliwice, Tarnowskie Góry;
- inspektorat - Lubliniec, Olesno;
- inspektorat - Opole, Kluczbork;
- inspektorat - Strzelce Opolskie, Koźle, Prudnik.
Na czele Głównego Inspektoratu stał Karol Grzesik.
DOP w lutym 1921 r. liczyło około 30 tys., a w kwietniu 1921 r. już około 40 tys. członków. W celu uzyskania wsparcia w wyposażeniu DOP nawiązała współpracę z dowódcami sąsiadujących ze Śląskiem polskich okręgów wojskowych: gen. Kazimierzem Raszewskim w Poznaniu i gen. Stanisławem Szeptyckim w Krakowie, którzy wbrew stanowisku rządu polskiego (który nie chciał zaogniać sytuacji na Śląsku), przekazywali potajemnie uzbrojenie na Górny Śląsk. Po plebiscycie i niekorzystnych dla Polaków propozycjach podziału Górnego Śląska, w Dowództwie Obrony Plebiscytu przystąpiono do przygotowywania powstania. W chwili wybuchu III powstania śląskiego w dniu 3 maja 1921 r., DOP przekształcono w Naczelną Komendę Wojsk Powstańczych.
[edytuj] Naczelna Komenda Wojsk Powstańczych
Najwyższy polski organ militarny na Górnym Śląsku powstały w dniu wybuchu III powstania śląskiego, 3 maja 1921 r. Komendą kierował ppłk Maciej Mielżyński a od 6 czerwca 1921 ppłk Kazimierz Zenkteller. Naczelna Komenda zajmowała się dowodzeniem w trakcie działań bojowych i organizacją zaopatrzenia w czasie walk powstańczych. Wojciech Korfanty w tym czasie koordynował działania polityczne piastując funkcję dyktatora w organie o nazwie Naczelna Władza Cywilna na Górnym Śląsku i w jego Komitecie Wykonawczym (w skład Komitetu Wykonawczego wchodzili: Józef Rymer, Józef Grzegorzek, Józef Biniszkiewicz, Franciszek Roguszczak, Michał Grajek, Adam Wojciechowski i Klemens Borys).
Siedziba Naczelnej Komendy mieściła się w Katowicach Szopienicach przy ul. Lwowskiej 2 (obecnie VI Liceum im. J. Długosza).
Naczelna Komenda została zlikwidowana w lipcu 1921 r. po zakończeniu III powstania śląskiego.
