Nullum crimen sine lege

Z Wikipedii

Nullum crimen sine lege - Nie ma przestępstwa bez ustawy. Nie można karać za czyn, który nie był zabroniony w momencie jego popełniania. Późniejsza kryminalizacja czynu, nie może obejmować czynów wcześniejszych.

Ta paremia jest jedną z najbardziej istotnych zasad współczesnego prawa karnego, jest ważnym składnikiem koncepcji państwa prawa. Chroni jednostkę przed arbitralnym posługiwaniem się represją karną przez organy państwowe. Zasada ta została sformułowana w art. 8 francuskiej Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789 r. Polskie prawo zawiera tą zasadę w 42 art. Konstytucji RP. Zawiera ją także art. 7 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Z tej zasady wynikają postulaty:

• typizacji czynów zabronionych (nullum crimen sine lege scripta) - wyłączona jest kryminalizacja w drodze aktów o charakterze podustawowym;
• maksymalnej określoności tworzonych typów (nullum crimen sine lege certa) - funkcja zewnętrzna określoności czynu pozwala odróżnić typy zachowań zabronionych od niezabronionych, zaś funkcja wewnętrzna - na odróżnienie poszczególnych typów czynu zabronionego;
• zakazu analogii i wykładni rozszerzającej na niekorzyść sprawcy (nullum crimen sine lege stricta)
• zakazu pogarszania sytuacji prawnej sprawcy przez wsteczne działanie ustawy karnej (nullum crimen sine lege praevia.

Bibliografia

• Prawo karne. Repetytorium, red. Ewelina Blaski, Zakamycze 2005, s. 67.
• A. Wąsek i inni: Kodeks karny. Komentarz. Tom I, Gdańsk 2004, s. 15 - 17.

Zobacz też: sentencje łacińskie w Wikisłowniku