Mikołaj z Lejdy

Z Wikipedii

Mikołaj z Lejdy urodził się w Gondorf nad Mozelą, ok. roku 1430. Artysta ten od którego nauki pobierał sam Wit Stwosz, wytworzył swój własny indywidualny styl odznaczający się wnikliwą obserwacją natury, tak rzadką dla średniowiecza. Najprawdopodobniej artysta mieszkał w Trewirze a potem w Strasburgu gdzie działał w latach 1463-1467. Pracował także w Wiedniu. Dzieła Mikołaja z Lejdy cechuje finezja detalu, zadziwiający realizm oraz psychologiczna głębia przedstawianych postaci. Wczesne dzieła to miedzy innymi: pomnik nagrobny arcybiskupa von Sierka w Trewirze oraz epitafium kanonika Busnanga w katedrze Strasburskiej. Jednym z najsłynniejszych dzieł jest portal kancelarii Ratusza w Strasburgu, zachowany fragmentarycznie w różnych muzeach. Portal pomyślany był jako łuk triumfalny głoszący chwalę Strasburga eksponując tarcze z Herami rożnych instytucji. Jednak o przełomowym charakterze jego twórczości świadczy najlepiej inne dzieło, mianowicie krucyfiks z cmentarza w Baden-Baden. W dziele tym Mikołaj z Lejdy po raz pierwszy w rzeźbie północnoniemieckiej wyraził temat Zbawiciela na krzyżu za pomocą konsekwentnie stosowanych środków naturalizmu niderlandzkiego. Chrystus przedstawiony został tu jako wycieńczony, konający człowiek. Jego umęczone i wyniszczone ciało przemawia do nas i uzmysławia ogrom Jego cierpienia. W 1467 roku Mikołaj przybył do Wiednia na wezwanie cesarza Fryderyka III, który zamówił u niego pomnik nagrobny. Mikołaj z Lejdy zdołał wykonać tylko płytę nagrobną z leżąca postacią władcy w kapłańskich szatach (dziś w katedrze wiedeńskiej). O niezwykłym artyzmie tego rzeźbiarza świadczy niewielkie choć znaczące dzieło, tak zwany „Autoportret”. Jest to postać zamyślonego mężczyzny, który naturalnym gestem opiera głowę na dłoni. Jest to fragment rzeczywistości. Mikołaj z Lejdy wprowadził do sztuki środki analitycznego naturalizmu, wypracowane przez malarzy niderlandzkich XV wieku i połączył je z ekspresją form łamanych . Wywarło to decydujący wpływ na rzeźbę górnoreńską i wyznaczyło dalsze kierunki poszukiwań najważniejszym środowiskom rzeźbiarskim w całej Europie środkowej. Wpływ Mikołaja z Lejdy widoczny jest wyraźnie w drugiej połowie XV wieku w południowych Niemczech i Austrii. Przykładem jest twórczość Jörga Syrlina Starszego, Jana z Akwizgranu, Konrada Sifera czy Hansa Hammera.

Źródła: W. Sauerlander "Rzeźba średniowieczna, Historia Sztuki Świata, tom 3: Gotyk -wydawnictwo Könemann, instytut historii sztuki UJ.