Kirkut
Z Wikipedii
Kirkut - cmentarz żydowski. Ludność polska głównie w Galicji od wieków określa je mianem: kirkut, kierkow, kerchoł. Nazwa pochodzi od niemieckiej nazwy cmentarza niem. Kirchhof. Żydzi nigdy nie używali tego określenia.
W języku hebrajskim używa się określeń:
- Bejt Olam (dom świata),
- Bejt Dam (dom wieczności),
- Bejt Chaim (dom życia),
- Bejt Kwarot (dom grobów),
Na ziemiach polskich Żydzi po raz pierwszy otrzymali przywileje gwarantujące nienaruszalność i ochronę cmentarzy żydowskich w 1264 - było to za sprawą Statutu Kaliskiego wydanego przez Bolesława Pobożnego.
Podstawową różnicą między cmentarzem chrześcijańskim a żydowskim jest odmienne traktowanie grobu. Poczucie chrześcijańskie pozwala na jego naruszenie i na dokonanie nowego pochówku po określonym czasie. Cmentarz nie używany przez długi czas może być zlikwidowany. Według zasad judaizmu, każdy nagrobek jak i cały cmentarz jest nienaruszalny, nieograniczenie trwały tak długo, jak znana jest jego lokalizacja. Do wyjątkowych należą przypadki, gdy ekshumacji dokonuje się: dla przeniesienia szczątków do grobu w Ziemi Świętej lub do grobu rodzinnego, dla przeniesienia z cmentarza nieżydowskiego, jeśli cmentarzowi zagraża profanacja lub podmycie przez wodę.
Zgodnie z nakazami religii budowany był poza obszarem miasta, wydzielano na nim osobne kwatery dla kobiet i mężczyzn. W Polsce zachowały się kirkuty (czasem tylko fragmenty) np. w Kazimierzu Dolnym, Łodzi (Cmentarz żydowski w Łodzi), Radomiu (Cmentarz żydowski w Radomiu), Krakowie, Szczebrzeszynie, Milówce, Częstochowie (Cmentarz żydowski w Częstochowie), Cieszynie (Stary Cmentarz Żydowski w Cieszynie i Nowy Cmentarz Żydowski w Cieszynie), Wrocławiu, Lublinie, Szydłowcu, Sandomierzu, Żywcu, Narewce, Przytyku, Katowicach, Gliwicach, Mińsku Mazowieckim, Birczy ...
Pozostałości po jednym z kirkutów w Kurowie |
Kirkut w Jaśle |