Eugeniusz Janota
Z Wikipedii
Eugeniusz Janota (ur. 31 października 1823 w Kętach , zm. 17 października 1878 we Lwowie) – polski animator ruchu turystycznego, germanista, taternik, przyrodnik, badacz folkloru góralskiego, ksiądz katolicki (pod koniec życia przeszedł na protestantyzm).
Studiował filozofię i teologię w Tarnowie, gdzie w roku 1847 otrzymał święcenia kapłańskie.
Od roku 1846 corocznie organizował wyjazdy z młodzieżą w Tatry. W roku 1852 został profesorem gimnazjum św. Anny w Krakowie, gdzie uczył niemieckiego, polskiego, historii i geografii, początkowo będąc także katechetą w młodszych klasach. Jednym z jego zasłużonych dla polskiej turystyki uczniów był Walery Eljasz-Radzikowski.
Był jednym ze współzałożycieli Towarzystwa Tatrzańskiego i jednym z głównych autorów jego statutu, współuczestniczył w pierwszych wejściach m.in. na Świnicę, Wołoszyn, Kozi Wierch, przełęcz Szpara i Granaty, jako pierwszy badał muzykę ludową Podhala. Wraz z Maksymilianem Nowickim był jednym z twórców ustawy sejmowej z 1868 roku o ochronie świstaków i kozic w Tatrach. Zapisał się w historii polskiej turystyki także jako jeden z pierwszych autorów nowoczesnych przewodników turystycznych w języku polskim – m.in. należy tu wydany 1860 w Krakowie nakładem Juliusza Wildta Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin, jak również Bardyjów. Historyczno-topograficzny opis miasta i okolicy, przedrukowany z oryginału jeszcze w roku 1991. 3 listopada 1860 roku, na podstawie swego Przewodnika otrzymał doktorat filozofii UJ.
Działał także w Komisji Fizjograficznej Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, był członkiem Krajowej Rady Szkolnej, a także założycielem i pierwszym prezesem Galicyjskiego Towarzystwa Ochrony Zwierząt.
W roku 1871 – jako jedyny Polak w Galicji – został w drodze konkursu kierownikiem katedry języka i literatury niemieckiej na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie mianowano go profesorem zwyczajnym. Był autorem Gramatyki języka niemieckiego.
Przed śmiercią przeszedł na protestantyzm, by móc się ożenić i pozostawić rentę matce swoich dzieci.
