Agogika
Z Wikipedii
Agogika - jeden z elementów muzyki, odnoszący się do tempa utworu.
Określenie to początkowo nie odnosiło się do metronomicznego oznaczenia tempa, lecz raczej do ruchliwości przebiegu muzycznego. Termin wprowadzony został do teorii muzyki przez Hugo Riemanna.
Obecnie używane zamiennie na ogólne określenie tempa.
1. Tempa wolne
- largo = szeroko, b.powoli
- lento = powoli
- adagio = wolno
- grave = poważnie, ciężko
2. Tempa umiarkowane
- andante = w ruchu spokojnego kroku
- moderato = trochę żywiej niż andante
- allegretto = dość żywo (nieco wolniej niż allegro)
3. Tempa szybkie:
- allegro -= prędko, ruchliwie, wesoło
- vivo = żywo
- presto = szybko
- prestissimo = bardzo szybko
Dla dokładniejszego określenia temp używa się dodatkowych wyrażeń:
- maestoso = majestatycznie
- molto, assai = bardzo
- doppio movimento = podwojenie tempa
- meno = mniej
- meno mosso = wolniej
- non troppo = nie zanadto (np. allegro non troppo = szybko, lecz nie zanadto żywo)
- piú = bardziej, więcej
- piú mosso = żywiej
- sempre = stale, zawsze
- sostenuto = wstrzymując
- un poco = trochę, nieco
- acceleradno (acc.) = przyspieszając
- animando, avvivando = ożywiając
- poco a poco sringendo = stopniowo przyspieszając
- sempre piú mosso = coraz żywiej
- rallentando (rall.), slentando = zwalniając
- allargando = rozszerzając
- ritardando (ritard.), ritenuto(rit.) = opóźniając
- tempo primo, tempo I, T. I, tempo giusto, a tempo = tempo pierwsze
Określenie rubato (np.tempo roubato) oznacza przedłużanie przez wykonawcę niektórych wartości rytmicznych, a skracanie innych, w taki sposób, że w sumie łączny czas trwania taktu lub frazy zostaje zachowany (wł.rubare = kraść, a więc jednej nucie ukraść, innej dodać). Rubato w muzyce było szeroko stosowane już w XVIII wieku; w XIX wieku często stosuje je w swoich utworach Fryderyk Chopin.
Wszystkie określenia podają tempo w przybliżeniu. Dokładne tempo wskazać może dopiero metronom, czyli taktomierz.
Zobacz też: muzyka
