Vereniging tegen de Kwakzalverij
De Vereniging tegen de Kwakzalverij is een Nederlandse vereniging die tot doel heeft de evaluatie van alternatieve behandelwijzen en de bestrijding van kwakzalverij in de ruimste zin van het woord. De vereniging is opgericht in 1880.
Inhoud |
[bewerk] Doelstelling
De vereniging bestrijdt het toepassen van behandelings- en/of onderzoeksmethoden waarvan het nut niet wetenschappelijk is aangetoond. Voor veel alternatieve geneeswijzen is dit het geval.
Verder stelt de vereniging zich ten doel alternatieve geneeswijzen door niet-artsen te bestrijden. Met name maakt de vereniging zich sterk tegen zogenoemde medische kwakzalverij: het toepassen van niet bewezen en daardoor volgens de vereniging onwerkzame therapieën door artsen. Dit laatste acht de vereniging nog kwalijker dan kwakzalverij door niet-artsen.
[bewerk] Steun
De Vereniging tegen de Kwakzalverij wordt gesteund door het Nederlandse Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en haar basisprincipes worden onderschreven door Nederlandse Universiteiten. De Universiteit van Maastricht (UM) onderschrijft op de website van de VtdK de basisprincipes van de VtdK.
In 2006 ontving de voorzitter van de vereniging (C.N.M. Renckens, vrouwenarts te Hoorn) een koninklijke onderscheiding voor zijn niet aflatende strijde in woord en geschrift tegen de kwakzalverij. Hij werd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
[bewerk] Lidmaatschap
Iedereen die de doelstelling van de vereniging onderschrijft kan lid worden. Het is een misverstand dat het lidmaatschap voorbehouden zou zijn aan artsen en apothekers. Een belangrijk deel van de leden behoort tot andere beroepsgroepen.
[bewerk] Activiteiten
[bewerk] Tijdschrift
De vereniging geeft een tijdschrift uit, geeft commentaren op radio en tv. Ook publiceert de vereniging artikelen in dagbladen en vaktijdschriften. De vereniging publiceerde een top 20 van door haarzelf benoemde kwakzalvers uit de 20e eeuw. Hierop plaatste de vereniging onder andere Cornelis Moerman, Jomanda, Adelbert Nelissen en Greet Hofmans. Ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan in 2005 gaf de vereniging een boek uit met de titel Kwakzalverij - 125 jaar medische folklore, samengesteld door wetenschapsjournalist Hans van Maanen.
[bewerk] Kackadorisprijs
De nominaties en toekenning van de Kackadoris prijs zijn een lofzang van onwetenschappelijke methodes. Eenieder kan kandidaten voor de Kackadoris prijs voordragen. De genomineerden worden bekend gemaakt door het plaatsen van een jureringsrapport op de eigen website en verspreiding via het ANP. Vervolgens worden de berichten opgepikt door medische tijdschriften. De genomineerden worden altijd de mogelijkheid geboden een weerwoord te uiten, welke wordt gepubliceerd in het verenigingsblad en op de website.
[bewerk] Advies
Veelvuldig wordt de vereniging benaderd door mensen die menen het slachtoffer te zijn geworden van verkeerd medisch handelen door alternatieve genezers. Zij kunnen persoonlijk advies krijgen bij de vereniging. Daarnaast wordt de vereniging regelmatig door patiënten geattendeerd op malafide praktijken. Deze informatie wordt gebruikt voor het schrijven van waarschuwende artikelen.
[bewerk] Kritiek
Volgens critici, waaronder veel kwakzalvers en therapeuten werkzaam binnen de alternatieve geneeskunde, werkt de vereniging volgens te wetenschappelijke methodes en heeft het bestuur te weinig oog voor mogelijk werkzame therapieën. De drijvende kracht achter de vereniging is de voorzitter, de Hoornse vrouwenarts Renckens. Er bestaat kritiek op het proefschrift van Renckens en andere publicaties die uitsluitend het onderwerp kwakzalverij bestrijken. Renckens omschreef in zijn 'Kwakzalvers op kaliloog' herhaaldelijk niet-artsen als “mensen die niet gewend zijn wetenschappelijk te denken.” Enkele citaten uit dat in 2000 bij Prometheus uitgegeven boeken luiden:
- “Kwakzalvers hebben zich altijd al in de diepste regionen van de Hel bevonden” (p. 25-26), zegt Renckens.
- Zij “moeten verder vooral in hun onreine sop gaar koken” (p. 46)
- “[zijn] brutale apen” (p. 128),
- “doen ons denken aan een zedeloze groep gajes” (p. 133),
- “[zijn] beunhazen” (p. 150),
- “[zijn] warhoofd of … misdadiger” (p. 151), en
- “[zijn] medische randgroepjongeren” (p. 222).
- Hun publicaties “kunnen met de vuilnisman worden meegegeven.
- “Sommige boekverbrandingen verdienen ieders sympathie” (p. 122) en
- “Wie langer dan tien minuten hardop uit de genoemde bladen leest gaat uit de mond stinken” (p. 282).
Volgens de critici reserveert Renckens zijn diepste haat voor gediplomeerde artsen die er alternatieve geneeskunde bij doen. Die hebben “grootheidsideeën, overmatige distinctiedrift en andere karakterneurosen, en zelfs grovere psychiatrische problematiek” (p. 155). In zijn proefschrift toont Renckes meer distantie tot de problematiek, maar hij houdt moeite zijn sterke afkeer van de alternatieve sector te beteugelen.
Ook het gerechtshof Amsterdam heeft bij arrest van 19 oktober 2002 (LJN AA7654) in de zaak van de arts Houtsmuller tegen de Vereniging tegen de Kwakzalverij overwogen dat het begrip "kwakzalver" bij het publiek een negatievere lading heeft dan alleen iemand die niet wetenschappelijk bewezen geneeswijzen toepast. Kwakzalverij houdt een vorm van oplichting en (opzettelijke) misleiding in en duidt ook op iemand die onbevoegd de geneeskunst uitoefent, waardoor de kwalificatie "kwakzalver" voor een arts zeer defamerend is. In deze zaak vond het gerechtshof dat de vereniging de aanduiding "kwakzalver" niet had mogen gebruiken, en daarom onrechtmatig had gehandeld. Wegens beperkte financiële middelen en de afgenomen activiteiten van Houtsmuller besloot het bestuur geen bodemprocedure te starten.
Renckens heeft volgens zijn critici vooroordelen en onbewezen vooronderstellingen omtrent diverse ziektebeelden.
Sommige ziektebeelden zijn volgens Renckens geen ziekte omdat ze wetenschappelijk niet aantoonbaar zijn. Fibromyalgie en het chronisch vermoeidheidssyndroom zouden onder deze redenering vallen. Renckens zou hierbij de internationaal aanvaarde diagnostische criteria voor deze ziekten negeren. Ondanks de talrijke wetenschappelijke artikelen betreffende de chemische stoornissen (??) heeft ook de Nederlandse minister van Volksgezondheid besloten dat het chronisch vermoeidheidssyndroom niet als ziekte kan worden bestempeld.
De houding van de vereniging in het bestrijden van kwakzalverij gaat zo ver dat ze volgens de critici geen enkele nieuwe weg tolereert die een zorgverlener wil bewandelen voor de patiënt die geen verlichting heeft gevonden bij de standaardtherapie. Dit is een regelrechte aanval op de vrije keus van patiënt en arts.
De vereniging heeft een aantal malen uitgesproken dat alternatieve geneeswijzen zich moeten bewijzen middels onderzoek enerzijds, maar dat anderzijds onderzoek naar alternatieve geneeswijzen nutteloos en onzin is. Door het nomineren van instanties die onderzoek naar alternatieve geneeswijzen willen of moeten doen, vermijden organisaties om kenbaar te maken dat ze onderzoek naar alternatieve geneeswijzen zouden willen doen of doen. Daarmee zet de vereniging, door haar kennelijk grote invloed, medisch onderzoek naar alternatieve geneeswijze geheel stil. Volgens een aantal mensen heeft Nederland een achterstand in het doen van onderzoek naar alternatieve geneeswijzen van 15 a 25 jaar.
[bewerk] Meester Kackadorisprijs
De vereniging reikt jaarlijks de Meester Kackadorisprijs uit, bestemd voor "instellingen, personen of ondernemingen die in de visie van de vereniging in belangrijke mate hebben bijgedragen aan de verspreiding in daad, woord of geschrift van de kwakzalverij in Nederland". (De naam van de prijs is ontleend aan de kwakzalver Kackadoris die speelt een hoofdrol speelt in het tafelspel uit 1631 Meester Kackadoris / ende een doof Wijf met Eyeren van Marnix van St. Aldegonde).
[bewerk] 2006
In 2006 was de winnaar van de prijs ZonMw. In 2004 verscheen een rapport getiteld: ‘Onderzoek op het gebied van Complementaire Behandelwijzen: stand van zaken en een plan van aanpak’ waarin een voorstel wordt gedaan om het wetenschappelijk onderzoek naar alternatieve behandelwijzen voor eens en voor altijd uit het slop te halen door alternatieve artsen een cursus aan te bieden. Door de overheid is hiervoor € 190.000 euro ter beschikking gesteld. In 2006 hebben vijf acupuncturisten, vijf homeopaten en vijf natuurartsen de stoomcursus wetenschappelijk onderzoeker gevolgd op het onderzoeksinstituut EMGO van de VU.
De overige genomineerden waren:
- Liesbeth List en Prof. dr. J.J. Rasker [en chondroitinesulfaat Informatie voor patiënten met artrose.] voor het in roddelbladen ongegeneerd reclame maken voor Glucon Combi, een nutteloos middel tegen gewrichtsslijtage.
- Annemarie Postma, columniste van het AD. Voortdurend fulmineert zij tegen de reguliere geneeskunde (in het bijzonder het gebruik vn chemotherapie) en pleit voor alternatieve behandelwijzen ,die volgens haar een goed alternatief zijn voor chemotherapie.
- RIVM, Bilthoven is verantwoordelijk voor de website ‘www.Kiesbeter.nl’. Deze overheidssite geeft op weinig kritische wijze informatie over iriscopie, bio-elektrische methoden, homeopathie en Therapeutic Touch.
- Het Slotervaart Ziekenhuis, Amsterdam voor het organiseren van het symposium ‘Integratieve geneeskunde en complementaire technieken.'
- TNO-Pharma en haar directeur Systems Biology Research Prof. dr. Jan van der Greef. Het wetenschappelijk instituut stelt zonder bewijs te overleggen dat kruiden zeer geschikt zijn als medicijn. Hiermee reiken zij de beoefenaren van bedrieglijke fytotherapie ‘argumenten’ aan voor hun praktijken.
- VVAA, de Vereniging Van Artsen Automobilisten. Bij deze financiële en verzekeringstechnische dienstverlener in verenigingsvorm, waarvan veel medici en paramedici lid zijn, moet men zich verplicht aanvullend meeverzekeren voor alternatieve hulpverlening.
- Gezondheidsnet.nl van Press Partners BV uit Baarn. De medische informatie op deze website is pro-kwakzalverij, commercieel gestuurd, onjuist en misleidend.
- Wetenschappelijke adviesraad IOCOB. De Stichting IOCOB (Stichting voor Innovatief Onderzoek en onderwijs van Complementaire Behandelvormen) geeft voorlichting over complementaire behandelwijzen en steunt wetenschappelijke projecten waarvoor in de reguliere geneeskunde onvoldoende belangstelling zou bestaan.
- WUR (Wageningen Universiteit Researchcentrum), Animal Sciences Group voor het rapport ‘Homeopathie, een oplossing voor kalverdiarree’.
[bewerk] 2005
De Meester Kackadorisprijs 2005 werd toegekend aan René Steenhorst, redacteur van de Telegraaf. In zijn rubriek 'Privé-consult', waarin lezersvragen op medisch gebied worden beantwoord door deskundigen, krijgen alternatieve behandelmethoden een positie die volstrekt gelijkwaardig is aan die van huisartszorg, tandheelkunde, en psychiatrie. Deze kwakzalversadviezen worden gegeven door een homeopathische arts en een 'orthomoleculair apotheker'. Dit maakt het onwaarschijnlijk dat lezers van De Telegraaf een kritisch, op wetenschappelijke feiten gebaseerd advies krijgen. De jury vond dit een dermate ernstige vorm van bevordering van de kwakzalverij dat zij Steenhorst boven de andere genomineerden voor de prijs heeft voorgedragen. René Steenhorst, kan volgens de Vereniging tegen de Kwakzalverij de ‘chef kwakzalverij’ van de Telegraaf genoemd worden.
In 2005 waren de overige genomineerden:
- Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam, ACTA. Prof.dr. A.J. Feilzer doet daar onderzoek naar metaalallergie met de zg. MELISA test.
- Hogeschool van Utrecht. De Faculteit Gezondheidszorg biedt met de cursus CAM (Complementary and Alternative Medicine) een "gedegen oriëntatie" op o.a. antroposofie, homeopathie/acupunctuur, natuurgeneeswijzen, niet-reguliere manuele therapieën en traditioneel oosterse geneeswijzen.
- Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie bij Kinderen, NVFK. Deze vereniging werkt samen met de Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapie en omarmt het volgens de Vereniging tegen de Kwakzalverij niet-bestaande KISS-syndroom.
- Pharma Nord beveelt volgens de Vereniging tegen de Kwakzalverij waardeloze producten aan voor serieuze aandoeningen. Zo maakt het bedrijf reclame voor Q-10, een wondermiddel voor vele kwalen.
- S.C. Heracles. Deze voetbalclub uit Almelo accepteerde Matthias Rath als hoofdsponsor. Deze verdiende met de internethandel van volgens de Vereniging tegen de Kwakzalverij nutteloze vitaminepreparaten geld en tracht de HIV-seropositieven in Zuid-Afrika wijs te maken dat zijn ‘cellulaire geneeskunde’ werkzaam is tegen aids.
- Dier & Zorg, de dierenverzekering van Proteq, dochter van SNS REAAL. Deze verzekering vergoedt kosten voor homeopathie en acupunctuur bij huisdieren.
- TELEAC. In het voorjaar van 2004 zond Teleac 6 afleveringen van ‘Kruiden in de roos’ uit en wijdde een boek aan de genezende werking van kruiden en planten. In twee van de zes lessen werden alternatieve geneeswijzen als respectievelijk fytotherapie en homeopathie besproken, zonder dat werd gewezen op het feit dat deze behandelwijzen niet ‘evidence based’ zijn. Daardoor werd gesuggereerd dat deze behandelwijze op een lijn zouden staan met de reguliere geneeskunde.
In de oorspronkelijke lijst was er ook een nominatie voor de "Vakgroep Psychiatrie en Neuropsychologie, Medische Faculteit Universiteit Maastricht" wegens samenwerking met de Belgische neuro-psychiater Michael Maes. Deze Maes heeft drie Belgische privé-klinieken en beweert nauwelijks te genezen aandoeningen als fibromyalgie, chronisch vermoeidheidssyndroom en burn out te kunnen behandelen met nutteloze therapieën zoals acupunctuur, chelatietherapie, voedingssupplementen als visolie en diëten, daarbij gebruik makend van wetenschappelijk niet bewezen onderzoeksmethoden zoals de MELISA-test, HPU-test en de Pharmanex-biofotonen scanner. De Vereniging tegen de Kwakzalverij heeft deze nominatie later ingetrokken toen bleek dat Maes medio 2004 strafontslag had gekregen. Hierna bleef hij zich uitgeven voor professor te Maastricht. Ondanks de ingetrokken nominatie spande Maes een kort geding aan tegen de Vereniging, waarin hij rectificatie vorderde en een verbod om hem in de toekomst in verband te brengen met kwakzalverij. Daarnaast werd een aanzienlijk voorschot op schadevergoeding geëist. De voorzieningenrechter was op 22 december 2005 van mening dat de Vereniging niet onrechtmatig had gehandeld door de Universiteit Maastricht, wegens Maes’ praktijken, voor de Meester Kackadorisprijs te nomineren. De Vereniging heeft de effectiviteit van Maes’ gebruikte therapieën terecht in twijfel getrokken. Alle eisen van Maes - rectificatie op grote schaal, schadevergoeding en een verbod hem ooit nog met kwakzalverij in verband te brengen - werden afgewezen. Maes werd ook veroordeeld in de kosten van het geding. De Vereniging toonde zich gelukkig met het vonnis en voelt zich gesterkt te kunnen blijven waarschuwen voor onbewezen geneeswijzen, kwakzalvers én hun bevorderaars zonder dat zij daarbij in haar woordkeuze te zeer wordt belemmerd. Maes ging in beroep.
[bewerk] 2004
In 2004 was de winnaar van de meester Kackadorisprijs:
Paul van Dijk, als auteur van het compendium ‘Geneeswijzen in Nederland’, waarin hij sinds 1976 meer dan 400 kwakzalverijen uitvoerig beschrijft. In het juryrapport wordt dit over Paul van Dijk vermeld: "Paul van Dijk heeft zich al vele jaren doen kennen als een onkritische aanhanger van alternatieve stromingen en sektes en daarmee als bevorderaar van de kwakzalverij. Hij is bij het grote publiek minder bekend maar hij speelt achter de schermen een cruciale rol bij de verspreiding en legitimering van de kwakzalverij in Nederland. Van Dijk’s boek Geneeswijzen in Nederland (uitg. Ankh-Hermes), dat onlangs zijn 9e druk beleefde, is uitgegroeid tot dé kwakzalvers encyclopedie van de Nederlandse gezondheidszorg. Enig kritisch commentaar op de staalkaart van absurditeiten die in zijn almanak staan, heeft Van Dijk niet op kunnen brengen. Daarnaast bevat het veel feitelijke onjuistheden en omissies. Zo wordt bij het Houtsmullerdieet niet vermeld dat Houtsmuller toe moest geven dat hij zich zelf niet genezen kón hebben van een uitgezaaid kankergezwel, aangezien hij die uitzaaiing nooit heeft gehad! Door dit soort omissies en onjuistheden wordt de consument ernstig misleid."
Op de 2de en 3de plaats kwamen:
- Tineke de Nooij, omdat zij in haar programma "Tineke en de paranormale wereld" binnen- en buitenlandse mediums en paragnosten laat optreden. Aan haar dankt Jomanda haar beroemdheid. Bovendien is de naam van Tineke verbonden aan de Biostabil 2000 van Bruno Santanera.
- Prescan, een Enschedees bemiddelingsbureau dat onder het motto ‘voorkomen is beter dan genezen’ door middel van suggestieve advertenties in (dag)bladen mensen kostbaar preventief medisch scanonderzoek aanpraat met in Duitse ziekenhuizen werkeloos staande appartuur, onderzoek dat echter volstrekt onnodig is.
De overige genomineerden waren:
- Faculteit der Farmaceutische Wetenschappen van de Universiteit Utrecht, omdat deze derdejaars farmaciestudenten het keuzevak homeopathie en fytotherapie aanbiedt.
- Jurriaan Kamp. Als hoofdredacteur van het maandblad Ode, waarvan de redactie op het standpunt staat dat "de conventionele medische wetenschap voor een reeks van aandoeningen vooral teleurstelling en desillusie biedt".
- Mondriaan Onderwijsgroep, die een "basiscursus" complementaire zorg geeft voor verplegenden en verzorgenden, met onder andere aandacht voor kruidentoepassingen en aromatherapie.
- Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Tandheelkunde, omdat deze maatschappij niet optreedt leden die zich biologisch tandarts noemen en die op ondeugdelijke en onwetenschappelijke gronden amalgaam verwijderen en zo de gebitten van vele Nederlanders aanzienlijke schade toebrengen.
- Hans Wiegel, die als voorzitter van de Zorgverzekeraars Nederland leiding geeft aan de Vereniging van ziektekostenverzekeraars, die niet alleen reguliere geneeswijzen verzekeren maar ook allerlei alternatieve behandelwijzen.
| Bron(nen): |
