The Poseidon Adventure

The Poseidon Adventure (1972) is een rampenfilm over de ondergang van een groot passagiersschip. De film is gebaseerd op de gelijknamige roman van Paul Gallico uit 1967.

De film was gemaakt voor een budget van 5 miljoen dollar en maakte een winst van 84 miljoen dollar. Hiermee was het de meest succesvolle film van het jaar 1972. Het succes ontketende een hele reeks rampenfilms die in snel tempo werden gemaakt. Hierdoor maakte het genre van van de rampenfilm een bloei door in de jaren 70.

Hoewel The Poseidon Adventure niet de eerste film is van dat decennium (dat is de film Airport uit 1970) wordt het wel gezien als de eerste film die de conventies vaststelde waaraan een rampenfilm moest voldoen. Het is tevens de meest invloedrijke van alle rampenfilms.

Vandaag de dag geniet The Poseidon Adventure de reputatie van een legendarische cult-klassieker en de film heeft zelfs een aantal fanclubs. Het verhaal werd in 2006 opnieuw verfilmd onder de titel Poseidon.

[bewerk] Bijzonderheden aan de film

De film kreeg drie Oscars: de eerste onderscheiding was voor de titelsong The Morning After, een andere Oscar was voor de special effecten. Deze effecten werden gefilmd met een 9 meter lang schaalmodel. Het model werd in een zwembad en met met behulp van een waterpomp werd een vloedgolf nagebootst. Met vuurwerk werd het schip tot onploffen gebracht. Voor de beginscènes op het dek, waarin de Poseidon nog gewoon vaart, is wel een echt schip gebruikt. Hiervoor filmde men aan boord van het museumschip Queen Mary. De Queen Mary lag aangemeerd in de haven en dus kon men alleen van een kant filmen: zodat je de open zee zag en niet, zoals aan de andere kant, de haven. Het model van de Poseidon is overigens ook een kopie van de Queen Mary.

De derde Oscar ging naar de decors. Voor iedere scène werden twee versies van een decor gemaakt: een die rechtopstond en een die omgekeerd was. Tijdens de kapseisscène zie je de balzaal van het schip 180 graden omkeren. In werkelijkheid was dit anders: met behulp van luchtdrukpompen werd de vloer van de balzaal slechts 30 graden gedraaid. Hierdoor vielen stoelen en tafels om en verschoven de piano en kerstboom. De acteurs maakte valbewegingen en de camera draaide 180 graden. Vervolgens monteerde men een exterieur shot van het kapseizende schip er tussendoor en daarna knipte men terug naar het tweede decor, de omgekeerde balzaal. In de film wordt dan de illusie gewekt dat de hele balzaal is omgedraaid.

Hoewel de special effecten en decors destijds als baanbrekend werden gezien, worden ze nu gezien als verouderd en erg kitscherig. De decors en kostuums zijn op en top jaren 70, het decor is duidelijk van bordkarton gemaakt en de special effecten zijn duidelijk een schaalmodel. Juist deze mankementen zorgen voor de hoge waardering van die de film van cultliefhebbers krijgt. Het is een camp-klassieker geworden.

Veel critici beschouwen The Poseidon Aventure als de beste van alle jaren 70 rampenfilms. Dit komt vooral door de claustrofobische sfeer en het spannende gegeven (een race tegen de klok terwijl je opgesloten zit in een duister doolhof vol gevaarlijke hindernissen). Daarnaast bevat de film een aantal beginscènes waarin de de personages geïntroduceerd worden, tussen de actiescènes zitten ook veel rustige scènes waarin de personages verder worden uitgewerkt en waarin hun psychische reacties op de ramp voorkomen. Dit maakte de Poseidon Adventure veel meeslepender, hetgeen in veel latere rampenfilms ontbrak.

Producent Irwin Allen zou na het succes van The Poseidon Adventure later ook The Towering Inferno maken, een rampenfilm die vaak wordt gezien als de tegenhanger van Poseidon. Ook produceerde hij een reeks minder succesvolle rampenfilms als The Swarm en When Times Run Out. Tevens maakte hij Beyond The Poseidon Adventure, een geflopt vervolg op deze film. Door al deze films kreeg Allen de bijnaam Master of Disaster.

Hoewel de makers van de film altijd hebben volgehouden dat The Poseidon Adventure niets anders is dan gewoon pretentieloos vermaak, zijn er wel degelijk mensen die dubbele bodems in de film zien zitten: zo zit in de film een duidelijke parallel met het Bijbelse verhaal van de Ark van Noach. In dat verhaal strafte God de mensheid voor hun zonden door een vloedgolf te creëren slechts een klein groepje mensen dat vanwege hun goede karakter mocht blijven leven, was uitverkoren om te blijven leven. Het is dan ook geen toeval dat de leider van de overlevenden een priester is die op het einde zichzelf opoffert om de levens van anderen te redden. Doe altijd wat de priester zegt en je zult in leven blijven, lijkt de een boodschap van de film te zijn. De naam van het schip, Poseidon, is ook symbolisch: Poseidon is de Griekse God van de natuurrampen.

Veel critici onderzoeken graag de vele onwaarschijnlijkheden die de film bevat. Zo kan een vloedgolf die is veroorzaakt door een aardbeving nooit zo hoog worden midden op zee. Bij een aardbeving ontstaat er slechts een subtiele trilling op zee, pas als de trilling de kust ontstaat er een vloedgolf. Een andere onwaarschijnlijkheid is dat een schip nooit ondersteboven in het water terrecht kan komen als niet eerst bijna helemaal is volgestroomt. Zou de Poseidon door een vloedgolf worden geraakt dan zou het schip omslaan en, nadat de vloedgolf weggetrokken is, weer terugkantelen en op z'n plek terugvallen. Zou het schip wel volstromen met water dan zou het een tijdje duren voordat het schip ondersteboven zou vallen. De passagiers hadden dan de kans gehad om weg te kunnen komen. Een derde onwaarschijnlijkheid is de brand die in het schip woedt. Vuur verbruikt zuurstof en aangezien het schip ondersteboven ligt, komt er geen nieuwe zuurstof bij. De zuurstof wordt dus door het vuur weggetrokken en de passagiers zouden in werkelijkheid door verstikking om het leven komen, nog voordat ze zouden kunnen ontsnappen.

[bewerk] Korte samenvatting

Het gigantische passagiersschip Poseidon vaart over de Middellandse Zee op haar laatste reis. Bij aankomst in Griekenland zal het verouderde schip worden gesloopt.

Kapitein Harrison (gespeeld door Leslie Nielsen in een van zijn weinige serieuze rollen) ontdekt dat de stabilisatieroeren van de Poseidon defect zijn. Hierdoor ligt het schip erg onstabiel in het water. Kapitein Harrison klaagt bij de reder, maar hij vindt het onnodig om nog een extra dure reparatie te gaan uitvoeren op een schip dat toch gesloopt moet worden. Het schip heeft nog maar 3 dagen te varen.

Op Oudjaarsavond zijn alle passagiers samengekomen in de grote balzaal. Hier wordt een groot nieuwjaarsfeest gehouden. Kapitien Harrison is met zijn bemanning op de brug als hij een bericht binnenkrijgt: een aardbeving op de bodem van de zee heeft plaatsgevonden. Als gevolg van de beving is een hevige vloedgolf (Tsunami) ontstaan.
Terwijl de nietsvermoedende passagiers vrolijk feest zitten te vieren en de vloedgolf razendsnel nadert, probeert kapitein Harrison zijn schip met de achtersteven naar de golf toe te sturen om zo op de golf mee te kunnen varen. Door de defecte stabilisatieroeren blijft de Poseidon dwars in de golf liggen, waardoor het schip door de golf wordt getroffen, kapseist en ondersteboven in het water komt te liggen.

Het hele schip is omgekeerd en slechts een handjevol passagiers heeft de ramp overleefd. Terwijl het schip in snel tempo volstroomt, moeten de overgebleven passagiers naar de top van het schip (wat vroeger de onderkant was) klimmen. Een zeer gevaarlijke opgave omdat het schip, door de uitgevallen stroom en het omgekeerde interieur, is veranderd tot een claustrofobisch doolhof.

Onder leiding van een priester (Gene Hackman) beginnen 10 passagiers (een dikke bejaarde vrouw, twee kinderen, twee echtparen en twee bemanningleden) aan de gevaarlijke tocht, waarbij ze nauwe ventilatieschachten, volstromende gangen en brandende half-ingestorte trappenhuizen moeten trotseren. Tijdens deze hindernissen wordt het groepje overlevers steeds verder uitgedund.

Uiteindelijk moeten ze een enorme afstand onder water zwemmen. De bejaarde vrouw ontpopt zich hier als heldin: ze blijkt een voormalig zwemkampioen te zijn en zwemt moeiteloos door de smalle ondergelopen gangen. Ze spant een touw waarmee de andere overgebleven passagiers door het water kunnen worden getrokken.
Uiteindelijk komen de overlevenden aan in de brandende machinekamer. Van hier uit moeten ze in de schacht van de scheepsschroef zien te komen: dit is het gedeelde waar de scheepsromp het smalst is. De as van de schroef blijkt nog te draaien en de knop om deze uit te zetten hangt op enkele tientallen meters hoogte (vroeger hing hij bij de bodem van de machinekamer). De priester klimt omhoog en besluit zijn leven op te offeren voor de anderen: hij springt naar de knop toe, drukt hem in en valt naar beneden, zijn dood tegemoet. Nadat de schroef is gestopt met draaien, klimmen de overlevenden in de schroefschacht: ze blijven uren en uren wachten totdat ze plotseling voetstappen op het metaal horen: iemand loopt op de bovenkant (dus kiel) van het schip. Ze kloppen op het metaal en er wordt teruggeklopt. Met een snijbrander wordt er een gat in de scheepsbodem gebrand.

Een helikopter blijkt op de kiel te zijn geland en reddingswerkers hebben een gat in de kiel gebrand. De overlevenden worden meegenomen door de helikopter meegenomen en korte tijd later zinkt het schip.

Slechts 6 van de 1400 opvarenden hebben de ramp overleefd.