შვედეთი
ვიკიპედიიდან
|
|||||
| დევიზი: არა აქვს |
|||||
 |
|||||
| სახელმწიფო ენა | შვედური | ||||
| დედაქალაქი | სტოკჰოლმი | ||||
| მეფე | კარლ XVI გუსტავი | ||||
| პრემიერ-მინისტრი | იორან პერსონი | ||||
| ფართობი - ხმელეთი - ზღვა |
სიდიდით 54-ე 449,964 კვ.კმ 8,67% |
||||
| მოსახლეობა - რაოდენობა - სიმჭიდროვე |
სიდიდით - 84-ე 9,006,000 20/კმ² |
||||
| ვალუტა | შვედური კრონი | ||||
| დროის ზონა | დზკ +1 (ზდ +2) | ||||
| სახელმწიფო ჰიმნი | - Du gamla, Du fria | ||||
| ინტერნეტის დომენი | .se | ||||
| სატელეფონო კოდი | 46 | ||||
სექციების სია |
[რედაქტირება] სახელწოდება
- ოფიციალური: ქართულად - შვედეთის სამეფო; შვედურად - Konungariket Sverige.
- ეტიმოლოგია - შვედურად Sverige ანუ Svea-rike - “სვეას სახელმწიფო”. თვით ხალხის ეთნონიმი შესაძლოა ძველნორვეგიული წარმოშობისა იყოს - Svithjoth, სადაც Svi-ის მნიშვნელობა უცნობია, ხოლო გერმანიკულ ენაზე thjod “ხალხს” შეესატყვისება.
- ქვეყნის კოდი - SE.
[რედაქტირება] გეოგრაფია
ქვეყანა ჩრდილოეთ ევროპაში, სკანდინავიის ნახევარკუნძულზე. მოსაზღვრე ქვეყნებია: ნორვეგია და ფინეთი.
- ფართობი - 449.964 კვ.კმ.
- ბუნება: ტერიტორიის ნახევარზე მეტი წიწვოვან ტყეებს უკავია. უმაღლესი მწვერვალი - კებნეკაისე 2.117 მ; მდინარეები (კმ) - ტორნე-მუონიო 570, კლარი 520, დალი 520; ტბები (კვ.კმ) - ვენერნი 5.585, ვეტერნი 1.912, მალარენი 1.140; კუნძულები (კვ.კმ) - გოტლანდი 2.994, ალანდი 1.347, ორუსტი 346; კლიმატი - კონტინენტური, სუბპოლარული.
- ბუნებრივი რესურსები - თუთია, რკინის მადანი, ტყვია, სპილენძი, ვერცხლი, საშენი ხე-ტყე, ურანი, ჰიდროენერგია.
[რედაქტირება] სახელმწიფო
- პოლიტიკური სისტემა - კონსტიტუციური მონარქია.
- სახელმწიფოს მეთაური - მეფეები (ბერნადოტების სახლი): ოსკარ II (1872-1907), გუსტავ V (1907-1950), გუსტავ VI ადოლფი (1950-1973), კარლ XVI გუსტავი (CARL XVI GUSTAF, 1973-დან).
- მთავრობის მეთაური - პრემიერ-მინისტრი Goran PERSSON (1996).
- საკანონმდებლო ორგანო - ერთპალატიანი პარლამენტი რიკსდაგი (349 წევრი, დაარსებულია 1435 წელს).
- ადმინისტრაციული დაყოფა - 21 ოლქი (lan).
[რედაქტირება] დემოგრაფია
- მოსახლეობა - 8.878 ათასი (2003), მათ შორის 92,8% შვედები, 3,6% ფინელები.
- ენა - შვედური.
- რელიგია - ლუთერანიზმი.
- ქალაქები (ათ.) - სტოკჰოლმი (1.252, აგლომ. - 1.622), გეტებორგი (507, აგლომ. - 745), მალმე (245), უფსალა (127), ვასტერასი (100).
[რედაქტირება] ეკონომიკა
შვედეთი განვითარებული ინდუსტრიული ქვეყანაა, ე.ე.პ. მოცულობით (232 მლრდ $) მსოფლიოში 21-ე ადგილი უკავია.
- ე.ე.პ. სტრუქტურა (%) - სოფლის მეურნეობა - 2, მრეწველობა - 31, მომსახურება - 67;
- ე.ე.პ. (1 სულზე) - 26.210 $.
- ექსპორტი - ავტომობილები, ფოლადი, რკინა, ქაღალდის პროდუქცია.
- ბიუჯეტი - 119,000 მლნ $.
- ვალუტა - შვედური კრონა (SEK).
[რედაქტირება] მემკვიდრეობა
სტოკჰოლმი - ისტორიული ცენტრი, სამეფო სასახლე, რიკსდაგი, სკანსენი (ეთნოგრაფიული მუზეუმი ღია ცის ქვეშ); სამხრეთ ოლანდის აგრარული პეიზაჟები, გამელსტადის ეკლესიათა სოფელი, ჰანზას ქალაქი ვისბიუ, ლაპლანდია.
[რედაქტირება] ისტორია
ერთიანი ცენტრალიზებული სახელმწიფო - შეიქმნა მე-11 საუკუნეში. 1809 წელს მიღებულ იქნა კონსტიტუცია, რომელიც მოქმედებდა 1975 წლამდე. ევროპის კავშირის წევრი გახდა 1995 წელს.
[რედაქტირება] ცნობილი შვედები
- მსახიობები – ინგრიდ ბერგმანი, გრეტა გარბო, მაქს ფონ ზიუდოვი;
- კინემატოგრაფისტი – ინგმარ ბერგმანი;
- დიპლომატები – დაგ ჰამარსშელდი, ოტო ვალენბერგი;
- მეწარმეები – გუსტავ დალენი, ჯონ ერიქსონი, ალფრედ ნობელი;
- მუსიკალური ჯგუფი – აბბა;
- მეცნიერები – იონს ბერცელიუსი, ანდერს ცელსიუსი, ანდერს ანგსტრემი;
- მწერლები – ასტრიდ ლინგრენი, სელმა ლაგერლოფი, პერ ლაგერკვისტი, ჰარი მანტინსონი;
- სპორტსმენები – ბიორნ ბორგი, სვენ-გორან ერიქსონი, ინგმარ სტენმარკი.
- ფინელი შვედები – ელიას ლონროტი, იან სიბელიუსი, კარლ-გუსტავ მანერჰაიმი.
| ევროპის ქვეყნები | |
| ავსტრია | აზერბაიჯანი | ალბანეთი | ანდორა | ბელგია | ბელარუსი | ბოსნია და ჰერცეგოვინა | ბულგარეთი | გერმანია | დანია | დიდი ბრიტანეთი | ესპანეთი | ესტონეთი | ვატიკანი | თურქეთი¹ | ირლანდია | ისლანდია | იტალია | ლატვია | ლიტვა | ლიხტენშტაინი | ლუქსემბურგი | მაკედონია | მალტა | მოლდოვა | მონაკო | ნიდერლანდები | ნორვეგია | პოლონეთი | პორტუგალია | რუმინეთი | რუსეთი¹ | საბერძნეთი | სან-მარინო | საფრანგეთი | საქართველო | სერბია | მონტენეგრო | სლოვაკეთი | სლოვენია | სომხეთი | უკრაინა | უნგრეთი | ფინეთი | ყაზახეთი¹ | შვეიცარია | შვეცია | ჩეხეთი | ხორვატია | |
| დამოკიდებული ტერიტორიები: გერნსი | გიბრალტარი | კუნძული მენი | ფარერის კუნძულები | ჯერსი | |
| ¹ ნაწილი აზიაშია | |
