ფინეთი
ვიკიპედიიდან
|
|||||
| დევიზი: (არა აქვს) |
|||||
 |
|||||
| სახელმწიფო ენა | ფინური, შვედური | ||||
| დედაქალაქი | ჰელსინკი | ||||
| პრეზიდენტი | ტარია ჰალონენი | ||||
| პრემიერ-მინისტრი | მატი ვანჰანენი | ||||
| ფართობი - ხმელეთი - % ზღვა |
სიდიდით 61-ე 338,144 კვ.კმ 9,4 |
||||
| მოსახლეობა - რაოდენობა - სიმჭიდროვე |
სიდიდით -109-ე 5,211,000 17/კმ² |
||||
| ვალუტა | ევრო (EUR) | ||||
| დროის ზონა | დზკ +2 (ზდ +3) | ||||
| სახელმწიფო ჰიმნი | Maamme
/Vårt land |
||||
| ინტერნეტის დომენი | .fi | ||||
| სატელეფონო კოდი | 358 | ||||
სექციების სია |
[რედაქტირება] სახელწოდება
- ოფიციალური: ქართულად - ფინეთის რესპუბლიკა; ფინურად - Suomi; Suomen tasavalta; შვედურად - Republiken Finland.
- ეტიმოლოგია - სახელი შესაძლოა მომდინარეობდეს გერმანიკული Fennland-ისაგან, რაც “მოხეტიალეებს” უნდა ნიშნავდეს, ხოლო ეროვნულ ფორმას (Suomi) უკავშირებენ ბალტიურ ძირს, რომლის მნიშვნელობაა “მიწა, ქვეყანა”.
- ქვეყნის კოდი - FI.
[რედაქტირება] გეოგრაფია
ქვეყანა ჩრდილოეთ ევროპაში. მოსაზღვრე ქვეყნებია: შვეცია, ნორვეგია, რუსეთი.
- ფართობი - 337.032 კვ.კმ.
- ბუნება: უმაღლესი მწვერვალი - ჰალტი 1.328 მ; მდინარე - კემიოკი 483 კმ; ტბები (კვ.კმ) - დიდი საიმაა 4.377, ინარი 1.102, პაიანე 1.054; კუნძულები (კვ.კმ) - სოისალო 1.638, ალანდი 685, კემი 524, ჰაილუოტო, ვალგრუნდი; კლიმატი - კონტინენტური, სუბპოლარული.
- ბუნებრივი რესურსები - საშენი ხე-ტყე, სპილენძი, თუთია, რკინის მადანი, ვერცხლი.
[რედაქტირება] სახელმწიფო
- პოლიტიკური სისტემა - რესპუბლიკა.
- სახელმწიფოს მეთაური - პრეზიდენტი ტარია ჰალონენი (Tarja HALONEN, 2000).
- საკანონმდებლო ორგანო - ერთპალატიანი პარლამენტი - ედუსკუნტა (200 წევრი).
- ადმინისტრაციული დაყოფა - 12 პროვინცია (lääni), მათ შორის ალანდის კუნძულებს ავტონომიის სტატუსი აქვს.
[რედაქტირება] დემოგრაფია
- მოსახლეობა - 5.190 ათასი (2003), მათ შორის 93% ფინელები, 6% შვედები.
- ენები - ფინური და შვედური.
- რელიგია - ევანგელურ-ლუთერანული მიმდინარეობის პროტესტანტიზმი - 92%.
- ქალაქები (ათ.) - ჰელსინკი (583, აგლომ. - 1.163), ესპოო (230), ტამპერე (201), ვანტაა (190), ტურკუ (178), ოულუ (125).
[რედაქტირება] ეკონომიკა
ფინეთი განივთარებული ქვეყანაა, ე.ე.პ. მოცულობით (127 მლრდ $) მსოფლიოში 32-ე ადგილი უკავია.
- ე.ე.პ. სტრუქტურა (%) - სოფლის მეურნეობა - 5, მრეწველობა - 34, მომსახურება- 61;
- ე.ე.პ. (1 სულზე) - 37.800 $.
- ექსპორტი - ხე-ტყე, ავტომობილები, გემები, ტანსაცმელი, ავეჯი.
- უდიდესიკომპანიები - ფინაირი, ნოკია, ტელია სონერა, ვალმეტი.
- ბიუჯეტი - 36,100 მლნ $.
- ვალუტა - ევრო (EUR); 2002 წლამდე ფინური მარკა.
[რედაქტირება] მემკვიდრეობა
- ჰელსინკი - ტაძარი, სენატი, რუსული ეკლესია (ყველა XIX ს.);
- ტამპერე - XX ს-ის ტაძარი;
- ძველი რაუმა, სუომენლინას საზღვაო ციხე-სიმაგრე (XVIII ს.);
- ფინური ეპოსი - კალევალა (1835-36).
[რედაქტირება] ცნობილი ფინელები
- არქიტექტორი – ალვარ აალტო;
- კომპოზიტორი – იან სიბელიუსი;
- პოლიტიკოსები – იუჰა პაასიკივი, ურჰო კეკონენი, მაუნო კოივისტო;
- მწერლები – ელიას ლონროტი, ალექსის კივი;
- თეოლოგი – მიკაელ აგრიკოლა;
- სპორტსმენები – პაავო ნურმი, მიკა ჰაკინენი, იარი კური.
[რედაქტირება] ისტორია
ფინეთის ისტორიაზე დიდი გავლენა მოახდინა მისმა ორმა მეზობელმა - შვეციამ და რუსეთმა. მე-12 საუკუნიდან მასზე შვეცია ბატონობდა, 1809 წელს კი რუსეთმა თავისი იმპერიის ფარგლებში მოაქცია. მხოლოდ 1917 წელს, ოქტომბრის რევოლუციის შემდეგ გამოცხადდა ფინეთის დამოუკიდებლობა.
| ევროპის ქვეყნები | |
| ავსტრია | აზერბაიჯანი | ალბანეთი | ანდორა | ბელგია | ბელარუსი | ბოსნია და ჰერცეგოვინა | ბულგარეთი | გერმანია | დანია | დიდი ბრიტანეთი | ესპანეთი | ესტონეთი | ვატიკანი | თურქეთი¹ | ირლანდია | ისლანდია | იტალია | ლატვია | ლიტვა | ლიხტენშტაინი | ლუქსემბურგი | მაკედონია | მალტა | მოლდოვა | მონაკო | ნიდერლანდები | ნორვეგია | პოლონეთი | პორტუგალია | რუმინეთი | რუსეთი¹ | საბერძნეთი | სან-მარინო | საფრანგეთი | საქართველო | სერბია | მონტენეგრო | სლოვაკეთი | სლოვენია | სომხეთი | უკრაინა | უნგრეთი | ფინეთი | ყაზახეთი¹ | შვეიცარია | შვეცია | ჩეხეთი | ხორვატია | |
| დამოკიდებული ტერიტორიები: გერნსი | გიბრალტარი | კუნძული მენი | ფარერის კუნძულები | ჯერსი | |
| ¹ ნაწილი აზიაშია | |
