Platon

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Platon (gríska: Πλάτων (umritað Plátōn)) (um 21. maí? 427 f.Kr. - 347 f.Kr.) var gríðarlega áhrifamikill forngrískur heimspekingur. Hann var nemandi Sókratesar og kennari Aristótelesar, rithöfundur og stofnandi Akademíunnar í Aþenu. Í löndum þar sem töluð er arabíska, tyrkneska, írönsk mál, eða úrdu mál er hann nefndur Eflatun, sem þýðir uppspretta vatns og, í yfirfærðri merkingu, þekkingar.

Efnisyfirlit 1 Ritverk 1.1 Fjórleikir 1.2 Verk utan fjórleikja 1.3 Blaðsíðutal Stephanusar 2 Tenglar 3 Heimild

[breyta] Ritverk

Þegar í fornöld varð til sú hefð að raða verkum Platons saman í fernur eða fjórleiki. Díogenes Laertíos segir að upphafsmaður þessa hafi verið Þrasýllos, fræðimaður og stjörnuspekingur við hirð Tíberíusar keisara.

Í listanum að neðan eru verk Platons merkt (1) ef ekkert samkomulag er meðal fræðimanna um hvort verkið er réttilega eignað Platoni, og (2) ef fræðimenn eru almennt á einu máli um að Platon sé ekki talinn raunverulegur höfundur þess. Ómerkt verk eru þau sem fræðimenn eru almennt sammála um að séu ósvikin verk Platons.

Fræðimenn vísa einatt til verka Platons með latneskum titli, eins og venja er um klassíska höfunda, og eru því latneskir titlar hafðir innan sviga á eftir íslenskum titlum.

[breyta] Fjórleikir

• I. Evþýfron (Euthyphro), Málsvörn Sókratesar (Apologia Socratis), Kríton (Crito), Fædon eða Faídon (Phaedo)
• II. Kratýlos (Cratylus), Þeætetos eða Þeaítetos (Theaetetus), Fræðarinn eða Sófistinn (Sophista), Stjórnvitringurinn eða Stjórnspekingurinn eða Stjórnmálamaðurinn (Politicus)
• III. Parmenídes (Parmenides), Fílebos (Philebus), Samdrykkjan (Convivium eða Symposium), Fædros eða Faídros (Phaedrus)
• IV. Alkibíades I eða Alkibíades fyrri (Alcibiades I) (1), Alkibíades II eða Alkibíades annar (Alcibiades II) (2), Hipparkos (Hipparchus) (2), Elskendurnir (Amatores) (2)
• V. Þeages (Theages) (2), Karmídes (Charmides), Lakkes (Laches), Lýsis (Lysis)
• VI. Evþýdemos (Euthydemus), Prótagóras (Protagoras), Gorgías (Gorgias), Menon eða Menón (Meno)
• VII. Hippías meiri (Hippias major) (1), Hippías minni (Hippias minor), Jón (Ion), Menexenos (Menexenus)
• VIII. Kleitofon (Clitopho) (1), Ríkið (Res Publica), Tímajos eða Tímaíos (Timaeus), Krítías (Critias)
• IX. Mínos (Minos) (2), Lögin (Leges), Epinomis (Epinomis) (2), Bréfin (Epistulae) (1) (Einhver bréfanna gætu verið ósvikin.=

[breyta] Verk utan fjórleikja

Önnur verk hafa varðveist í handritum með verkum Platons og voru eignuð honum í fornöld en voru ekki talin ósvikin af Þrasýllosi. Nútíma fræðimenn eru almennt sammála um að þessi verk séu ekki eftir Platon en sum þeirra gætu hafa verið samin af einhverjum innan Akademíunnar. Þau eru:

• Skilgreiningar (Definitiones) (2), Um réttlætið (2), Um dygðina (2), Demodókos (Demodocus) (2), Sísýfos (Sisyphus) (2), Halcyon (Halcyon) (2), Eryxías (Eryxias) (2), Axíokkos (Axiochus) (2), Eftirmæli (Epigramma) (1) (Einhver eftirmælanna gætu verið ósvikin.)

[breyta] Blaðsíðutal Stephanusar

Hefð er fyrir því að vísa til verka Platons með blaðsíðutali úr heildarútgáfu Henricusar Stephanusar (Henri Estienne) á verkum Platons sem kom út í Genf árið 1578. Blaðsíðutal þessarar útgáfu er venjulega haft á spássíu textans í öllum nútíma útgáfum og þýðingum á honum. Um þetta má lesa nánar í grein um blaðsíðutal Stephanusar.

[breyta] Tenglar

• Verk Platons á ensku hjá Project Gutenberg
• Umdeild verk eignuð Platoni hjá Project Gutenberg
• Greinar á Stanford Encyclopedia of Philosophy:
  • Plato
  • Plato's Ethics
  • Friendship and Eros
  • Middle Period Metaphysics and Epistemology
  • Plato on Utopia
  • Rhetoric and Poetry
• Greinar á The Internet Encyclopedia of Philosophy:
  • Plato
  • Plato's Political Philosophy
  • Plato's Theaetetus
• Vísindavefurinn: „Hver var Platon?“
• Vísindavefurinn: „Hver eru helstu ritverk Platons?“
• Vísindavefurinn: „Hafa rit Platons og Aristótelesar verið útbreidd og þekkt frá því þau voru skrifuð?“
• Vísindavefurinn: „Hverjar voru helstu heimspekihugmyndir Platons?“
• Vísindavefurinn: „Hvað hafði Platon að segja um viskuna og þekkinguna?“
• Vísindavefurinn: „Eru menn aðeins eftirmyndir af hinum fullkomna manni eða konu, líkt og málverk af stól er aðeins eftirmynd af einhverjum ákveðnum stól?“
• Vísindavefurinn: „Hvernig er vitað að hugmyndirnar sem Sókrates heldur fram í samræðum Platons tilheyri Platoni en ekki Sókratesi?“

[breyta] Heimild

• Greinin „Plato“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 4. nóvember 2005.

Þessi grein sem fjallar um fornfræðilegt efni er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við hana

Þessi grein sem fjallar um heimspekilegt efni er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við hana