کتابخانه‌های مهم ترکیه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

از میان بهترین کتابخانه‌هایی که در دوره عثمانیان تأسیس شدند می‌توان به کتابخانه بایزید (در داخل مسجدی به همین عنوان)، کتابخانه فاتح (در بطن مدرسه‌ای به همین نام)، کتابخانه ملامراد (در داخل درگاه نقشبندی)، کتابخانه توپقاپی‌سرای (در داخل سلطنتی) و کتابخانه نور عثمانیه (در بطن یک موقوفه) اشاره کرد.

امروز علاوه بر کتابخانه‌های آموزشی (در داخل مدارس و دانشگاهها) و کتابخانه‌های تحقیقاتی (در بطن مؤسسات پژوهشی) تعداد 1350 کتابخانه عمومی و 72 کتابخانه کودک در ترکیه مشغول فعالیت می‌‌باشند. جمع کل کتابهای موجود در این دو نوع کتابخانه به ترتیب 12398913 و 446322 جلد می‌‌باشد. در سال 2001 تعداد 2096417 نفر (10767724 مرد و 10196448 زن) از کتابخانه‌های عمومی و تعداد 698990 نفر از کتابخانه‌های کودک استفاده کرده اند. تعداد کارکنان کتابخانه‌های عمومی و کتابخانه‌های کودک 2829 می‌‌باشد.

برخی از کتابخانه‌های مهم ترکیه به ترتیب الفبای نام شهرها عبارت‌اند از :

فهرست مندرجات ۱ آدانا ۱.۱ کتابخانه عمومی ۲ آفیون ۲.۱ کتابخانه گدیک احمد پاشا ۳ آق سکی ۳.۱ کتابخانه محمد پاشا ۴ آماسیا ۴.۱ کتابخانه بایزید ۵ آنکارا ۵.۱ کتابخانه دانشکده زبان، تاریخ- جغرافیای دانشگاه آنکارا ۵.۲ کتابخانه عدنان اوتوکن ۵.۳ کتابخانه کبیر ملت ۵.۴ کتابخانه ملی ترکیه ۵.۵ کتابخانه بنیاد تاریخ ترک ۵.۶ کتابخانه بنیاد زبان ترک ۶ ادرنه ۶.۱ کتابخانه سلیمیه ۷ ازمیر ۷.۱ کتابخانه ملی ازمیر ۸ اسپارتا ۸.۱ کتابخانه خلیل حمید پاشا ۹ استانبول ۹.۱ کتابخانه حسین پاشا ۹.۲ کتابخانه موزه باستانشناسی ۹.۳ کتابخانه انستیتوی تاریخ پزشکی ۹.۴ کتابخانه ایاصوفیه ۹.۵ کتابخانه بشیر آغا ۹.۶ کتابخانه حاجی سلیم آغا ۹.۷ کتابخانه خسرو پاشا ۹.۸ کتابخانه دانشگاه استانبول ۹.۹ کتابخانه دولتی بایزید ۹.۱۰ کتابخانه راغب پاشا ۹.۱۱ کتابخانه سلیمانیه ۹.۱۲ کتابخانه عاشر افندی ۹.۱۳ کتابخانه عاطف افندی ۹.۱۴ کتابخانه کوپریلی ۹.۱۵ کتابخانه ملت ۹.۱۶ کتابخانه موزه آثار ترک- اسلامی ۹.۱۷ کتابخانه موزه توپقاپی سرای ۹.۱۸ کتابخانه نور عثمانیه ۱۰ قونیه ۱۰.۱ کتابخانه موزه مولانا ۱۰.۲ کتابخانه یوسف آغا ۱۱ مغنیسا ۱۱.۱ کتابخانه عمومی

[ویرایش] آدانا

[ویرایش] کتابخانه عمومی

این کتابخانه از ترکیب کتابخانه‌های شیخ و رمضان اوغول لاری در سال 1923 به وجود آمد و با گردآوری نسخه‌های خطی موجود در اولو جامع و آثار مضبوط در سایر کتابخانه‌ها فعالیت خود را با عنوان ”کتابخانه رمضان اوغلی“ آغاز کرد. این کتابخانه در سال 1976 به محل فعلی خود منتقل شد.

[ویرایش] آفیون

[ویرایش] کتابخانه گدیک احمد پاشا

این کتابخانه در سال 1477 میلادی از سوی گدیک احمد پاشا، صدراعظم عصر فاتح و دوره بایزید دوم به عنوان کتابخانه مدرسه احداث شد و سپس در 1198 هجری به واسطه سپاهی آغاسی احمد بن مصطفی به خارج از مدرسه انتقال یافت و به خدمت خود برای همگان آغاز کرد کتابخانه با صدور قانون ”توحید تدریسات“ به وزارت اوقاف تحویل شد و زمانی که تکایا و زوایا بسته شدند کتابهای موجود در تکیه مسعود مولوی نیز به این کتابخانه آورده شد.

[ویرایش] آق سکی

[ویرایش] کتابخانه محمد پاشا

محمد پاشا، صدراعظم سلطان عبدالحمید اول در سال 1728 کتابخانه‌ای در مولد خود آق سکی (از توابع ایتالیا) احداث کرد و آثار نفیسی بدان بخشید. پس از وی افرادی چون مصطفی بهجت افندی در تکمیل و غنای کتابخانه کوشیدند.

[ویرایش] آماسیا

[ویرایش] کتابخانه بایزید

این کتابخانه بطوری که از عنوانش نیز برمی‌آید از سوی سلطان بایزید دوم در داخل یک مدرسه احداث شده است. نخستین مجموعه کتابخانه از سوی خود سلطان اهدا گردید و سپس با افزوده شدن آثار موجود در کتابخانه عثمان بیگ (واقع در مسجد بورما مناره) و کتابخانه عبداللطیف افندی بر غنای آن افزوده شد.

[ویرایش] آنکارا

[ویرایش] کتابخانه دانشکده زبان، تاریخ- جغرافیای دانشگاه آنکارا

این کتابخانه هم‌زمان با تأسیس دانشکده که در سال 1936 صورت گرفت تأسیس شد. اثار خطی موجود در این کتابخانه که در گنجینه‌های مختلفی چون اسماعیل صائب و مظفر اوزاق جای گرفته‌اند بر اهمیت این کتابخانه افزوده است.

[ویرایش] کتابخانه عدنان اوتوکن

این کتابخانه در سال 1932 در طبقه زیرزمین وزارت آموزش ملی احداث شد و پس از صدور قانون توحید تدریسات کلیه مواد موجود در تکایا و زوایا به این کتابخانه انتقال یافتند. کتابخانه در سال 1964 به جهت ضیق مکان به محلی دیگر منتقل شد و تا سال 1971 در همین مکان فعالیت کرد. این کتابخانه تا سال 1939 به عنوان ”کتابخانه ملت و معارف“ و از سال 1939 به بعد به عنوان ”کتابخانه عمومی آنکارا“ فعالیت خود را ادامه می‌‌دهد. عنوان “کتابخانه عمومی عدنان اوتوکن“ زمانی به این کتابخانه تعلق گرفت که کتابخانه ملی ترکیه به محل جدید خود انتقال یافت. اخیراً نسخه‌های خطی موجود در این کتابخانه و نیز کتابخانه جبه جی به کتابخانه ملی منتقل شده است.

[ویرایش] کتابخانه کبیر ملت

پنج سال پس از افتتاح مجلس ترکیه، به پیشنهاد دکتر مظفر بیگ، نماینده آیدین ایجاد یک کتابخانه در داخل مجلس مورد مذاکره قرار گرفت. هیأتی مرکب از 5 نماینده اقدامات اولیه را آغاز کرد (1920). این کتابخانه که تعداد کمی نسخه خطی نیز دارد برای استفاده نمایندگان مجلس تأسیس شده است.

[ویرایش] کتابخانه ملی ترکیه

هسته اصلی و اولیه کتابخانه ملی ترکیه با حمایت رجب پیکر، نخست وزیر وقت در سال 1946 در مدیریت نشریات وزارت آموزش ملی تشکیل شد. این کتابخانه که از سال 1983 به بعد در محل فعلی خود مشغول فعالیت می‌‌باشد در زمینی به مساحت 39 هزار متر مربع ساخته شده و از سه بلوک تشکیل یافته است. بخش‌های مختلف کتابخانه ملی ترکیه را اتاقهای کار، سالنهای مطالعه، انبارهای کتاب، تالارهای ویژه نمایشگاه و همایش، مرکز اطلاع رسانی، کتابخانه گویا، بخش‌های بایگانی، نقشه، میکروفیلم، عکاسی و چاپخانه تشکیل می‌‌دهند. مجموعه مواد موجود در کتابخانه (کتاب و مواد غیر کتابی) بالغ بر 1238210 می‌‌باشد که حدود نهصد هزار آن کتاب است. تعداد کارکنان کتابخانه ملی ترکیه بالغ بر 203 نفر می‌‌باشد که از میان آنان 34 نفر از رشته کتابداری فرهیخته شده اند.

کتابخانه ملی ترکیه به استادان، پژوهشگران و دانشجویان خدمت می‌کند (دانش آموزان مدارس حق استفاده از کتابخانه ندارند). دانشجویان برای اینکه بتواند از خدمات کتابخانه استفاده کنند لازم است برگه‌ای مبنی بر تحصیل در یک دانشگاه ارائه دهند. پژوهندگان و استادان خارجی برای اینکه از کتابخانه ملی ترکیه استفاده کنند باید مجوز لازم را از طریق سفارت خود در آنکارا از وزارت فرهنگ ترکیه دریافت دارند.

کتابخانه ملی ترکیه از مجهزترین کتابخانه‌های ترکیه است و از سال 1987 به این طرف رایانه را به خدمت کتابداری گرفته است. از میان انتشارات این کتابخانه علاوه بر دو کتابشناسی ملی (کتاب- مقاله) می‌توان به کتاب‌شناسی انتشارات دولتی و کتابشناسی نوشته‌های روزنامه‌های برگزیده اشاره کرد. فهرست مشترک نسخه‌های خطی ترکیه، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه کلی، فهرست مشترک آثار چاپی، فهرست مشترک آثار خارجی موجود در کتابخانه‌های ترکیه از دیگر انتشارات کتابخانه ملی ترکیه می‌‌باشند.

[ویرایش] کتابخانه بنیاد تاریخ ترک

این کتابخانه که وابسته به بنیاد عالی فرهنگ، زبان و تاریخ آتاتورک می‌‌باشد در سال 1931 هم‌زمان با تشکیل جمعیت تحقیق تاریخ ترک احداث شد. کتابخانه بیناد که در آغاز بطن دانشکده زبان، تاریخ- جغرافیای دانشگاه آنکارا قرار گرفته بود، بعداً با تغییر عنوان به محل کنونی خود منتقل شد. اغلب آثار موجود در این کتابخانه جنبه تاریخی دارند.

[ویرایش] کتابخانه بنیاد زبان ترک

این کتابخانه نیز مانند کتابخانه بنیاد تاریخ ترک، به بنیاد عالی فرهنگ، زبان و تاریخ آتاتورک وابسته است و از سال 1932 به این طرف فعالیت می‌کند. اغلب آثار موجود در این کتابخانه در ارتباط با ادبیات، زبان و زبانشناسی است.

[ویرایش] ادرنه

[ویرایش] کتابخانه سلیمیه

کتابخانه سلیمیه هم اکنون شعبه‌ای از کتابخانه شهرستان ادرنه می‌‌باشد در سال 982 هجری در اتاقی واقع در کنار مسجدی که از سوی سلطان سلیم دوم و به دست معمار سنان ساخته شده بود احداث گردید. صدراعظم چلبی مصطفی پاشا آثار ارزشمندی به این کتابخانه اهدا کرد و سپس جمعیت اتحاد و ترقی آثار موجود در کتابخانه بادی افندی را بر آن افزود.

[ویرایش] ازمیر

[ویرایش] کتابخانه ملی ازمیر

این کتابخانه از سوی ”انجمن علم و عرفان“ که در سال 1911 به همت ابراهیم قاضی زاده تشکیل یافته بود احداث شد و یک سال بعد در بخش بیرونی قصر ثعلبچی زاده فعالیت خود را ادامه داد. کتابخانه ملی ازمیر از سال 1939 به بعد از سوی انجمن کتابخانه ملی اداره می‌‌شد تا اینکه در سال 1978 انجمن بصورت بنیاد درآمد و اداره کتابخانه به دست بنیاد سپرده شد. کتابخانه ملی ازمیر یکی از پنج کتابخانه ترکیه است که ناشران موظفند یک نسخه از انتشارت خود را بدان بفرستند.

[ویرایش] اسپارتا

[ویرایش] کتابخانه خلیل حمید پاشا

این کتابخانه که وابسته به وزارت فرهنگ است در سال 1783 از سوی خلیل حمید پاشا، صدراعظم مقتدر عثمانی در داخل مسجد حاجی عبدی با 550 نسخه خطی تأسیس شد. کتابخانه که با آثاری از سایر کتابخانه ها، از جمله کتابخانه شیخ علی آغا دریافت کرده و غنی شده بود مدتها از سوی مفتیان اداره می‌‌شد، تا اینکه تحویل وزارت معارف شد.

[ویرایش] استانبول

[ویرایش] کتابخانه حسین پاشا

حسین پاشا (آمجه زاده = عمو زاده) از صدراعظم‌های عثمانی است که دست صلح به سوی همسایگان و از جمله ایران دراز کرد. او را به جهت اینکه عموزاده فاضل احمد پاشا بود بدین عنوان ملقب کرده اند. کتابخانه که در مجتمعی واقع در سراجخانه باشی قرار داشت، حین ادغام کتابخانه‌های استانبول ابتدا به کتابخانه دولتی بایزید و سپس به کتابخانه ملت منتقل شد. امروز کتابهای این کتابخانه در سلیمانیه در بخشی جداگانه نگهداری می‌شود.

[ویرایش] کتابخانه موزه باستانشناسی

نخستین موزه ترک در سال 1902 در چهارچوب موزه‌های باستان‌شناسی استانبول از سوی عثمان حمدی گشایش یافت هزار کتاب موجود در این کتابخانه از مجموعه‌هایی نظیر مجموعه سلطان رشاد، مجموعه رجائی زاده اکرم، مجموعه جودت پاشا و غیره تشکیل یافته است. اغلب کتابهای این کتابخانه در زمینه تاریخ، باستان‌شناسی و موزه‌شناسی است.

[ویرایش] کتابخانه انستیتوی تاریخ پزشکی

این کتابخانه وابسته به دانشگاه استانبول است و بطوری که از عنوانش نیز مستفاد می‌شود اکثریت آثارش در زمینه پزشکی و علوم وابسته است. کتابخانه از مجموعه‌هایی نظیر مجموعه پرفسور دکتر نشأت عمر ایردلپ و پرفسور دکتر عاقل مختار اوزدن تشکیل یافته است.

[ویرایش] کتابخانه ایاصوفیه

این کتابخانه که در داخل مسجد ایاصوفیه قرار داشت از سوی سلطان محمود اول ساخته شد و در 24 محرم 1153 هجری در حضور سلطان فعالیت خود را ‎آغاز کرد. کتابخانه ایاصوفیه به گفته صبحی محمد به هنگام گشایش چهار هزار کتاب داشت که قسمتی از آنها از خزینه عامره آمده بود و بخشی دیگر را دولتمردان و شیخ الاسلامان و آغاهای دارالسعاده به سلطان اهدا کرده بودند.

این کتایخانه که از نقطه نظر مطالعات اسلامی حائز اهمیت است در سال 1968 به کتابخانه سلیمانیه منتقل گردید.

[ویرایش] کتابخانه بشیر آغا

کتابخانه بشیر آغا که یک کتابخانه تحقیقاتی است از سوی بشیر آغا احداث شده است. وی که خود از هنر خطاطی بهره داشت تأثیری بسیار در سلطان احمد سوم و سلطان محمود اول داشت و در تعیین صدراعظم‌ها نقش آفرین بود. پس از مدتی که از فعالیت کتابخانه گذشت مشاهده شد که کتابداران برخلاف وقفنامه عمل می‌کنند و تعدادی از کتابها (38 نسخه خطی) مفقود شده است. بدین جهت کتابخانه تعطیل شد و مجدداً با هیأتی جدید شروع بکار کرد. آثار موجود در این کتابخانه در حال حاضر در سلیمانیه در بخشی جداگانه نگهداری می‌شود.

[ویرایش] کتابخانه حاجی سلیم آغا

این کتابخانه تحقیقاتی در سال 1781 میلادی در محلی که حاجی سلیم آغا (امین ترسانه) احداث کرده بود تأسیس شد. هسته اصلی کتابخانه را کتابهایی اهـدایی خود سلیم آغـا تشکیل می‌‌دهـد (1281 جلد). پس از استقرار جمهوریت و تصویب قانون توحید تدریسات، آثار موجود در تعدادی از مساجد، تکایا و زوایای محله اسکدار به این کتابخانه انتقال یافت. آثار این کتابخانه از پنج مجموعه (مجموعه حاجی سلیم آغا، مجموعه عزیز محمود خدائی افندی، مجموعه نور بانو سلطان (والده عتیق)، مجموعه کمانکش امیر خواجه و مجموعه یعقوب آغا تشکیل شده است.

امروز کتابخانه تحت نظارت کتابخانه سلیمانیه اداره می‌شود.

[ویرایش] کتابخانه خسرو پاشا

این کتابخانه که وابسته به وزارت فرهنگ است. در سال 1839 به همت خسرو پاشا یکی از دولتمردان عهد سلیم سوم، محمود دوم و عبدالحمید اول تأسیس شد. آثار موجود در این کتابخانه از شش قسمت زیر تشکیل یافته است :

کتابهای خسرو پاشا؛ کتابهای مهرشاه سلطان؛ کتابهای اسم خان سلطان، کتابهای بشیر آغا، کتابهای حسن حسنی پاشا و کتابهای مسجد ایوب.

آثار موجود در این کتابخانه به جهت وجود رطوبت بیش از حد به سلیمانیه منتقل شده است.

[ویرایش] کتابخانه دانشگاه استانبول

این کتابخانه در سال 1924 تحت عنوان ”کتابخانه دارالفنون“ در ساختمان مدرسه القضاه احداث شد و در سال 1993 به ”کتابخانه دانشگاه استانبول“ تغییر عنوان داد. هسته اصلی کتابخانه را آثاری تشکیل می‌‌دهند که از کتابخانه ییلدیز سرای منتقل شده بودند؛ سپس کتابهای خالص افندی، صاحب ملاورضا پاشا بدان افزوده شدند. در سال 1953 نیز بیش از یک هزار اثر از سوی ابن الامین محمود کمال اینال به مجموعه کتابخانه افزوده شد.

کتابخانه دانشگاه اسانبول آثار ارزشمندی دارد که اغلب جزو نوادر به حساب می‌‌آیند. جمع آثار خطی موجود در کتابخانه دانشگاه استانبول 18602 نسخه است که از میان آنها 1615 نسخه به فارسی است؛بعضی از آنها چون نسخه مینیاتور دار شاهنامه فردوسی از شاهکارهای هنری محسوب می‌شوند.

[ویرایش] کتابخانه دولتی بایزید

این کتابخانه که وابسته فرهنگ می‌‌باشد نخستین کتابخانه‌ای است که به دست دولت احداث شد و عنوان ”کتابخانه عمومی عثمانی“ را به خود اختصاص داد. در سال 1822 بود که بخش عمارت مجتمع بایزید به کتابخانه اختصاص یافت و سلطان عبدالحمید دوم برای اتمام تعمیرات مبالغی از بودجه اختصاصی خود صرف کرد. کتابخانه روز 25 حزیران 1884 با حضور رجال دولت و قاطبه مردم افتتاح شد و یک دوره از کتاب ”تاریخ نعیما“ با سلام و صلوات در قفسه جای گرفت. کتابخانه دولتی بایزید از جمله کتابخانه‌هایی است که ناشران موظفند یک نسخه از انتشارت خود را بدان بفرستد.

[ویرایش] کتابخانه راغب پاشا

این کتابخانه در سال 1762 از سوی راغب پاشا، صدراعظم دوره سلطان عثمان سوم و سلطان مصطفی سوم احداث گردید. راغب پاشا علاوه بر اینکه دولتمردی صاحب نام بود، در زمینه شعر و ادب نیز آوازه داشت. وی مدتی برای انجام وظایفی دولتی به همدان رفت و سپس به عنوان نماینده دولت در مذاکرات ایران- عثمانی شرکت جست. وی پس از طی مدارج مختلف بر منصب صدارت تکیه زد و تا مرگ در این مقام ماند. آثار موجود در این کتابخانه را چهار منبع تشکیل می‌‌دهد: کتابهای راغب پاشا؛ کتابهای مدرسه مصلی؛ کتابهای مدرسه یحیی توفیق؛ کتابهای مدرسه نو.

[ویرایش] کتابخانه سلیمانیه

این کتابخانه که وابسته به وزارت فرهنگ می‌‌باشد از نقطه نظر احتوای آثار خطی بزرگ‌ترین کتابخانه ترکیه است. کتابخانه در محل مدارس اول و ثانی مجتمع سلیمانیه که به دستور سلطان سلیمان قانونی به دست معمار سنان ساخته شده بود قرار دارد. کتابخانه سلیمانیه در حال حاضر شامل 111 مجموعه مختلف است و افزون بر آن پنج کتابخانه موقوفه (عاطف افندی، حاجی سلیم آغا، کوپریلی، نور عثمانیه و راغب پاشا) بدان وابسته اند.

تعداد آثار خطی موجود در این کتابخانه 65321 نسخه است که از میان آنها 6267 نسخه به فارسی است.

[ویرایش] کتابخانه عاشر افندی

مصطفی افندی رئیس الکتاب عصر محمود اول براساس وقفنامه‌ای که تنظیم کرد کتابهای خود را به کتابخانه‌ای که در باغچه قاپی استانبول می‌‌ساخت اهدا کرد و چون پیش از اتمام ساختمان کتابخانه درگذشت پسرش مصطفی عاشر افندی- که او نیز چون پدر رئیس الکتاب بود- آرزوی پدر را جامه عمل پوشانید. مجموعه این کتابخانه از چهار قسمت تشکیل شده که عبارت‌اند از :

کتابهای مصطفی افندی؛ کتابهای عاشر افندی؛ کتابهای حامد افندی، (نوه مصطفی افندی) و کتابهای قصیده جی زاده سلیمان سری افندی. آثار موجود در این کتابخانه در حال حاضر در کتابخانه سلیمانیه تحت عنوان ”مجموعه عاشر افندی و رئیس الکتاب مصطفی افندی“ نگهداری می‌شود.

[ویرایش] کتابخانه عاطف افندی

این کتابخانه در سال 1741 از سوی مصطفی عاطف افندی احداث شد. وی که از دولتمردان صاحب نام عصر عبدالحمید اول بود، علاقه وافری به شعر و ادب داشت. کتابخانه با اهدای کتابهای حاجی عمر افندی و خانواده زکی پاک آلین غنی تر شد. آثار خطی موجود در این کتابخانه شهرتی بسزا در میان پژوهشگران داخلی و خارجی دارد؛ بعضی از آنها نادر و یا نسخه منحصر به فرد هستند و برخی دیگر به خط مؤلف بوده، یا به وسیله علمای مشهور کتابت یافته اند. این آثار که از نقطه نظر تذهیب و تجلید نیز شهرت دارند هم اکنون در کتابخانه سلیمانیه در بخشی جداگانه نگهداری می‌شوند.

[ویرایش] کتابخانه کوپریلی

کتابخانه نخستین کتابخانه مستقلی است که در سال 1661 احداث شد و کتابهای سه تن از اعضای خانواده کوپریلی (محمد پاشا، فاضل احمد پاشا و محمد عاصم بیگ) را دربرگفت. بنیانگذار این کتابخانه فاضل احمد پاشا یکی از صدراعظم‌های مقتدر عثمانی است که به اعمال شدت و خشونت شهرت داشت. این کتابخانه در حال حاضر تحت اداره سلیمانیه مشغول فعالیت است.

[ویرایش] کتابخانه ملت

کتابخانه ملت در سال 1916 در مدرسه‌ای که از سوی شیخ الاسلام فیض الله افندی ساخته شده بود با 2189 نسخه خطی موقوفه فیض الله افندی و کتابهای اهدایی علی امیری افندی شروع بکار کرد. از وقفنامه و کتیبه‌ای که بر در مدرسه فیض الله افندی نصب گردیده برمی‌آید که مدرسه در سال 1112 هجری بنا شده است. در اوایل قرن بیستم مدرسه به صورت خرابه درمی‌آید و شهرداری استانبول مصمم می‌شود که آن را تخریب کند و به جایش پارکی برپا دارد. در این اوان جمعیت دوستداران استانبول وارد میدان می‌شوند و به همت مصطفی خیری افندی شیخ الاسلام، وزارت اوقاف را به تعمیر مدرسه مجبور می‌‌سازند.

هسته اصلی کتابخانه را شش مجموعه زیر تشکیل می‌‌دهد :

کتابهای علی امیری افندی؛ کتابهای فیض الله افندی؛ کتابهای راشد افندی، کتابهای ولی الدین جارالله افندی، کتابهای پرتوپاشا وکتابهای حکیم اوغلی پاشا.

کتابخانه ملت یکی از پنج کتابخانه ترکیه است که نسخه‌ای از کلیه انتشارت داخل ترکیه را دریافت می‌‌دارد. وقتی کتابخانه ملت را بصورت کتابخانه عمومی درآمد، آثار خطی آن به جز آثار اهدایی فیض الله افندی و علی امیری افندی به کتابخانه سلیمانیه منتقل شدند. باتوجه به اهمیت و اعتبار نسخه‌های خطی موجود در این کتابخانه، موزه‌ای در بطن آن تأسیس شده که آثار مذهب و گرانبها در آن جای گرفته است.

[ویرایش] کتابخانه موزه آثار ترک- اسلامی

موزه آثار ترک- اسلامی روز 27 نیسان 1914 با عنوان ”موزه اوقاف اسلامیه“ در بخش دارالضیافه مجتمع سلیمانیه گشایش یافت و در دوره جمهوریت عنوان فعلی خود را به دست آورد. اساس کتابخانه را نسخه‌هایی از قرآن تشکیل می‌‌دهند که از مساجد و درگاهها آورده شدند. متعاقباً تعدادی از آثار نفیس خطی از دیگر کتابخانه‌های استانبول و آثار مضبوط در کتابخانه‌های چوپان مصطفی پاشا (واقع در قبضه) و سلیمیه (واقع در ادرنه) بدین جا انتقال یافتند.

[ویرایش] کتابخانه موزه توپقاپی سرای

ساختمان کتابخانه هم‌زمان با ساختمان کاخ توپقاپی در قرن 15 آغاز شد. آثار موجود در این کتابخانه از ترکیب 9 مخزن زیر به وجود آمده است :

کوشک روان؛ خزینه؛ کتابخانه اندرون؛ کوشک بغداد؛ بخش مدینه؛ خزینه امانت؛ بخش کوغوشلار؛ بخش محمد رشاد و تیریال خانم و بخش آثار جدید.

درحال حاضر مهم‌ترین و ارجمندترین مخطوطات موزه که با مهر سه سلطان ممهور شده‌اند در کوشک روان- که به عنوان ”کتابخانه خاص“ نیز شهرت دارد نگهداری می‌شود. خزینه حاوی کتابهایی است که از سوی سلاطین خریداری و یا اهدا شده است و اغلب تاریخی و ادبی می‌‌باشند. آثار موجود در کوشک بغداد با مهر سلطان عبدالحیمد اول و سلطان سلیم دوم ممهور شده اند. بخش مدینه حاوی آثاری است که از کتابخانه‌های سلطان عبدالحیمد اول، سلطان محمود دوم، حاجی بشیر آغا و شیخ الاسلام عارف حکمت گردآوری شده اند.

[ویرایش] کتابخانه نور عثمانیه

ساختمان این کتابخانه در سال 1749 به دستور سلطان محمود اول آغاز شد و به جهت مرگ او از سوی برادرش در سال 1755 به پایان رسید. آثار موجود در کتابخانه نور عثمانیه در سه بخش قرار گرفته‌اند :

1- بخش نور عثمانیه شامل 4955 نسخه خطی قدیمی

2- بخش بایرام پاشا

3- بخش هدایا و آثار مطبوع

لازم به یادآوری است که از میان 5052 نسخه خطی موجود در این کتابخانه 1117 نسخه به فارسی است.

[ویرایش] قونیه

[ویرایش] کتابخانه موزه مولانا

این کتابخانه تحقیقاتی وابسته به وزارت فرهنگ بوده، در سال 1855 از سوی محمد سعید همدم چلبی، بیست و پنجمین پوست‌نشین درگاه مولویه تأسیس شده است. از میان 2298 نسخه خطی موجود در این کتابخانه که اغلب در زمینه علوم اسلامی، تاریخ و ادبیات هستند قریب یکهزار نسخه به فارسی است. فهرست نسخه‌های خطی فارسی این کتابخانه، همراه با سه کتابخانه دیگر قونیه (یوسف آغا، مخطوطات منطقه و فریدون نافذ اوزلق) از سوی این رایزنی فرهنگی فراهم آمده و تحت طبع است.

[ویرایش] کتابخانه یوسف آغا

این کتابخانه تحقیقاتی وابسته به وزارت فرهنگ است و در سال 1796 در ساختمانی که از سوی یوسف آغا، کدخدای مهرشاه والده سلطان ساخته شده بود تأسیس شد. آثار خطی موجود در این کتابخانه از اهمیتی بسزا برخوردار هستند و اغلب مورد اشاره پژوهشگران داخلی و خارجی قرار می‌‌گیرند.

[ویرایش] مغنیسا

[ویرایش] کتابخانه عمومی

هسته اصلی این کتابخانه را ”کتابخانه مرادیه“ تشکیل می‌‌دهد که در سال 1806 از سوی حسین آغا (از قره عثمان اوغول لاری) تأسیس یافته بود. هدف صلی از احداث این کتابخانه، تلفیق و ترکیب کتابخانه‌هایی بود که بطور جداگانه در مسجدها، مکتب‌ها و دارالشفاءها خدمت می‌‌کردند. پس از تصویب قانون توحید تدریسات، آثار موجود در تکایا و زوایا نیز به کتابخانه جدید منتقل شدند. کتابخانه عمومی مغنیسا حاوی بیش از پنج هزار نسخه خطی است.

نگاه کنید به: موزه‌های ترکیه

برگرفته از ترکیه.کام (برداشت آزاد)