جمهوری مهاباد

جمهوری مهاباد نامی است که معمولاً به دولتی که در 22 ژانویه 1946 توسط بعضی نیروهای کرد در کردستان ایران تشکیل داده شد داده می‌شود. پایتخت این دولت شهر مهاباد بود و این نام نیز از همانجا می‌آید.

این حکومت توسط حزب دموکرات کردستان ایران و با حمایت شوروی تشکیل شد و رئیس جمهور آن قاضی محمد بود و وزیر دفاع آن ژنرال مصطفی بارزانی بود.

نهایتا جمهوری مهاباد کمتر از یکسال دوام آورد و با سرکوب خونین توسط دولت مرکزی و اعدام رئیس جمهوری وقت (قاضی محمد) و سران آن همراه بود.

دوران این حکومت از مهم‌ترین دوران تاریخ کردستان شمرده می‌شود و تاریخ تأسیس و دوران حیات آن هنوز توسط بسیاری از ناسیونالیست‌ها و نیروهای سیاسی کرد جشن گرفته می‌شود و مورد مخالفت بعضی نیروها و منجمله جریان کمونیسم کارگری در کردستان است.

[ویرایش] وضعیت زندگی در جمهوری مهاباد

روابط این حکومت با حکومت مشابهی که در آذربایجان به پا بود بسیار حسنه بود و از همین رو "اقلیت" آذری که در جمهوری مهاباد زندگی می‌کرد دچار مشکل نبود.در دوران حکومت جمهوری مهاباد ادبیات کردی و رسانه‌های کردی و مدارس کردی در سطح وسیعی برپا بودند.

[ویرایش] پیش زمینه و تاریخچه

در سپتامبر ۱۹۴۵ قاضی محمد و عده‌ای دیگر از شخصیت‌های جمعیت احیای کرد به شوروی دعوت شدند و با جعفر باقراف نخست وزیر جمهوری آذربایجان شوروی دیدار کردند. این نیروها خواهان کشوری کرد بودند و امیدوار بودند اتحاد شوروی از کمک مالی و تسلیحاتی بدانها دریغ نورزد. در بازگشت از این سفر بیانیه‌ای با امضاء قاضی محمد و ۱۰۵ تن از سرشناسان کرد انتشار یافت. در این بیانیه تأسیس حزب دموکرات کردستان ایران اعلام و‌هدف‌های حزب برشمرده شد. بدین طریق در روز دوم آبان ماه سال 1324 برابر با 1945 میلادی، کنگره اول حزب دموکرات کردستان ایران منعقد شد.

تنها 159 روز بعد از تأسیس یعنی روز دوم بهمن ماه ۱۳۲۴ (برابر با ۲۲ ژانویه‌ ۱۹۴۶)، این حزب با استفاده‌ از شرایط مناسب آن زمان (اشغال ایران توسط متفقین) و با حمایت دولت شوروی در بخشی از خاک کردستان ایران (که در اشغال شوروی بود) جمهوری مهاباد را تشکیل داد.

جمهوری کردستان تنها ۱۱ ماه دوام آورد و علت آن انعقاد قراردادی از جانب دولت وقت ایران با اتحاد جماهیر شوروی و حمله‌ ارتش ایران به‌ کردستان بود. ارتش نهایتا در 16 آذر 1325 جمهوری مهاباد را سرنگون کرد و نخستین رهبر حزب دموکرات و رئیس جمهور وقت یعنی قاضی محمد را به همراه بسیاری دیگر (همچون حسن مازوجی) در میدان مرکزی شهر مهاباد به دار آویخت. اعدام‌های دیگری در سقز و سایر شهرها نیز صورت گرفت. سایر اعضای حزب نیز یا زندانی شدند و یا موفق شدند به خارج و بویژه به مناطق کردنشین شمال عراق بگریزند.

این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[ویرایش] کتابشناسی و پیوند به بیرون

1. "The Republic of Kurdistan: Fifty Years Later," International Journal of Kurdish Studies, 11, no. 1 & 2, (1997).
2. The Kurdish Republic of 1946, William Eagleton, Jr. (London: Oxford University Press, 1963)
3. Moradi Golmorad: Ein Jahr autonome Regierung in Kurdistan, die Mahabad-Republik 1946 - 1947 in: Geschichte der kurdischen Aufstandsbewegungen von der arabisch-islamischen Invasion bis zur Mahabad-Republik, Bremen 1992, ISBN 3929089009
4. M. Khoubrouy-Pak: Une république éphémère au Kurdistan, Paris u.a. 2002, ISBN 2747528030
5. Archie Roosevelt, Jr., "The Kurdish Republic of Mahabad", Middle East Journal, no. 1 (July 1947), pp. 247-69.
6. The Kurds: People without a country, Encyclopedia Britannica [1]
7. Meiselas, Susan Kurdistan In the Shadow of History, Random House, 1997. ISBN 0679423893
8. McDowall, David A Modern History of the Kurds, I. B. Tauris, 1996 (Current revision at May 14, 2004). ISBN 1860641857
9. Yassin, Burhaneddin A., Vision or Realty: The Kurds in the Policy of the Great Powers, 1941-1947, Lund University Press, Lund/Sweden, 1995. الگو:ISSN, ISBN 91-7966-315-X Lund University Press. ou ISBN 0-86238-389-7 Chartwell-Bratt Ltd.

رده‌های صفحه: مقالات بدون منبع | مقاله‌های ناقص