تکیه معاون الملک
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
تکیه معاون الملک از جمله آثار زیبا و باشکوه است که از دوره قاجاریه در کرمانشاه به یادگار مانده است. این بنای تاریخی در بافت قدیم شهر کرمانشاه در محله آبشوران قدیم و در خیابان شهید «حداد عادل» واقع شده است.
تکیه معاون الملک در سال ۱۳۲۰هجری قمری توسط حسین خان معین الرعایا (پدر معینی کرمانشاهی، شاعر معاصر) بناشد. در آن زمان تکیه به منظور برگزاری مراسم مذهبی و رفع اختلافات قومی و عشایری مورد استفاده قرار میگرفت.
در سال ۱۳۲۷در گرماگرم مبارزات مشروطه خواهی گروهی از مشروطه خواهان به علت آنکه تکیه معاون الملک محل اجتماع مخالفان مشروطه شده بود با استفاده از توپهای سنگین این بنای نفیس را که همچون گوهر شب چراغی در غرب ایران میدرخشید ویران کرده و به آتش کشیدند. با فروکش کردن آتش هرج و مرج، حسن خان معین الرعایا معروف به معاون الملک در سال ۱۳۰۷به بازسازی مجدد این بنای باشکوه پرداخت.
امتیاز قابل ملاحظه و استثنایی این بنا در کاشی کاری آن است. به گفته کارشناسان میراث فرهنگی کرمانشاه کاشیهای برجسته و نیمه برجسته با نقوش بسیار زیبا و رنگهای صددرصد طبیعی که در این بنا به کار رفته در جهان بیهمتاست. تصاویری که بر روی کاشیها حک شده شامل صحنههایی از غزوات محمد ٫ نبردهای علی ،حوادث کربلا، تصاویر سلاطین باستانی ایران از جمله پادشاهان هخامنشی و تصاویری از تخت جمشید است که در نوع خود بی نظیر است.
تکیه معاون الملک دارای سه در ورودی است که در غربی به خیابان حداد عادل در شمالی به کوچه معاون الملک و در جنوبی به کوچه ایلخانی مشرف است.
این بنا از سه قسمت حسینیه، زینبیه و عباسیه تشکیل شده است.
مجموعه بنا در حدود شش متر از سطح خیابان پایین تر است به طوری که برای ورود به حسینیه باید از ۱۷پله بزرگ عبور کرد. در کنار پلههای ورودی ،سقاخانه کوچکی وجود دارد که به وسیله کاشیهایی با نقوش حضرت ابوالفضل تزیین شده است.
حسینیه صحن کوچکی است که در اطراف آن حجرههای دوطبقه و طاق نماهای متعددی قرار گرفته است که سراسر دیوارهای آن با کاشیهای زیبا آراسته شده است. داخل طاق نماهای این بخش به وسیله تابلوهای کاشیکاری شده پوشیده شده که صحنههایی از عزاداری شامل سینه زنی قمه زنی و تصاویری از خلفا و سلاطین ایران و بارگاه سلیمان را نشان میدهد. همچنین اشعاری از واله کرمانشاهی در توصیف بنا و تاریخ خاتمه کاشیکاری آن نیز در این قسمت به چشم میخورد.
بخش میانی یا زینبیه به صورت صحن مسقفی است که اطراف آن به وسیله حجرههای متعددی احاطه شده است. غرفههای طبقه فوقانی محل استقرار زنان شرکتکننده در مراسم سوگواری بوده است. سقف بنابه صورت گنبدی روپوش است که گنبد زیرین به صورت عرق چین و نمای گنبد فوقانی فلزی است. تمام دیوارها و حجرههای اطراف با کاشیهای زیبا شامل ۱۸تابلو از صحنههای غم انگیز کربلا تزیین شده است. در قسمت بالای دیواره گنبد هشت تابلوی کاشیکاری شده قرار دارد.
این تابلوهای زیبا صحنههایی از عروج محمد و دیدن علی در معراج، ضمانت امام رضااز آهو قربانی کردن اسماعیل توسط ابراهیم نبرد علی در خیبر باطل کردن جادوی جادوگران فرعون توسط موسی و مکتب خانه فرزندان علی را به تصویر کشیده است.
همچنین در حاشیه پایین آن اشکال متعددی از سلاطین اساطیری و تاریخی و مرثیههای متعددی از محتشم کاشانی با خط «میرزا حسن خان» خطاط کرمانشاهی به چشم میخورد. قبر معاون الملک بانی تکیه که در سال ۱۳۲۷هجری شمسی در گذشته در این بخش قرار دارد.
بنای عباسیه به صورت صحن وسیعی است که در قسمت شرقی آن بنای دوطبقهای ساخته شده و در قسمت جنوبی آن ایوانی با دو ستون آجری برپا شده است. دیوارهای عباسیه نیز با کاشیهای رنگارنگی تزیین شده که بر روی آنها صحنههایی از ورود یوسف به کنعان و بارگاه امام علی و امام حسین دیده میشود. در این صحن تصاویری نیز از شخصیتهای مذهبی و سیاسی و مهرههایی از رجال دوره قاجار بر روی کاشیهانقش بسته است.
در ضلع جنوبی قسمت عباسیه تکیه معاون الملک موزه مردمشناسی کرمانشاه قرار دارد که شامل ۲۹ویترین از اشیا قدیمی،صنایع دستی، پوشاک و غیره با مضامین فرهنگی و اجتماعی است. تکیه معاونالملک اثری زیبا و باشکوه است که همواره گردشگران بسیاری را به سوی خود میکشاند.