الفبای تاجیکی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
مردم تاجیکستان در صد سال اخیر از سه شیوه گوناگون برای نوشتن استفاده کرده اند. قبل از انقلاب روسیه خط مردم تاجیکستان فارسی بود. بعد از آن تاجیکان برای مدتی از خط لاتین استفاده کردند. بعد از رایج شدن خط سیریلیک در روسیهٔ بعد از انقلاب، استفاده از این خط بمرور در تمام کشورهای وابسته به اتحاد شوروی اجباری گردید. از آن به بعد مردم تاجیکستان و میلیون‌ها مردم در کشورهای گوناگون از این خط به‌عنوان شیوهٔ نگارش رسمی‌شان استفاده می‌کنند. بعد از استقلال تاجیکستان از اتحاد شوروی مردم تاجیکستان خط سیریلیک را منطبق با زبان فارسی اصلاح کرده و این خط را تاجیکی نامیدند. در تاجیکستان امروز در کنار خط رسمی تاجیکی از خط فارسی نیز بیش از پیش استفاده می‌شود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] واکه‌ها
| تاجیکی | О о | Е е | А а | Я я | Ё ё | И и | У у | Э э | ӯ Ӯ | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| فارسی | آ (مثل آرام) | اِ مثل (امروز) | اَ (مثل اندک) | یا | یَ | ای (مثل زیبا) | اُ | اِ کوتاه | او (مثل دوست) |
در واژه هایی که از روسی وام گرفته شده‌اند Ю ю برای یو بکار می‌رود.
[ویرایش] همخوان‌ها
| تاجیکی | Б б | Ҷ ҷ | Ч ч | Д д | Ф ф | Г г | Ж ж | К к | Л л | М м | Н н | П п | Ғ ғ | Р р | С с | Ш ш | Т т | В в | Ъ ъ | Х х | Ҳ ҳ | Й й | З з | Қ қ |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| فارسی | ب | ج | چ | د | ف | گ | ژ | ک | ل | م | ن | پ | غ | ر | س ص | ش | ت | و | ع | خ | ه ح | ی | ز | ق |
در تاجیکی «-ِ» اضافه را با и نشان می‌دهند و «ی» نسبی با ӣ نشان داده می‌شود. برای نمونه
گلِ زیبا Гули Зибо
گلی زیبا Гулӣ Зибо
[ویرایش] ناهمگونی های الفبای تاجیکی
در نوشتن الفبای تاجیکی هنوز ناهمگونی هایی دیده می‌شود. الفبایی که در بالا به آن اشاره شد از سوی دولت تاجیکستان پذیرفته شده است. اما افزون بر آن دو شیوه دیگر نیز بکار می‌رود:
- ۱ در این شیوه برای خ، ح و ه از Х х استفاده می‌شود و برای ک، ق و غ از К к استفاده می‌شود. این شیوه توسط وب‌گاه هایی مانند بی بی سی تاجیکی، بکار می‌رود.
- ۲ در این شیوه برای ح و ه از Њ њ، برای ق از Ќ ќ و برای غ از Ѓ ѓ استفاده می‌شود. در این شیوه ی نسبی که در پایان واژه ها می‌آید، به شکل Ї ї نوشته می‌شود. این شیوه در نوشته‌های قدیمی تر دیده می‌شود.
[ویرایش] نمونه
- فارسی
تمام آدمان آزاد به دنيا مى آيند و از لحاظ منزلت و حقوق با هم برابرند. همه صاحب عقل و وجدانند، بايد نسبت به يكديگر برادروار مناسبت نمايند.
- سریلیک
Тамоми одамон озод ба дунё меоянд ва аз лиҳози манзилату ҳуқуқ бо ҳам баробаранд. Ҳама соҳиби ақлу виҷдонанд, бояд нисбат ба якдигар бародарвор муносабат намоянд.
- لاتین
Tamomi odamon ozod ba dunyo meojand va az lihozi manzilatu huquq bo ham barobarand. Hama sohibi aqlu viçdonand, bojad nisbat ba jakdigar barodarvor munosabat namojand.
[ویرایش] منبع
مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی؛ Tajik Alphabet، ویرایش 10 August 2006.
