aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie

Dr. Mohammed Sadiq Scharafkandi (Auf kurdisch: Dr. Mihemed Sadiq Şerefkendî) (* 21.Çile.1937 bei Bukan; † 17. ilon.1992 in Berlin) war ein kurdischer Politiker und Vorsitzender der DKP-I.

Geboren wurde im Dorf Erexe bei Bukan in der Provinz West-Aserbaidschan. Er verlor als Kind seinen Vater und sein älterer Bruder Mamoste Hejar tritt an die Stelle des Vaters.

Serdema zarokatiya Dr. Şerefkendî rastî xebatên ji bo rizgariya Kurdistanê û damezirandina Komara Mehabadê tê. Ew xebatên rengîn û çalakiyên serdemê di mêjiyê wî de neqişîn û mêjiyê wî kemilandin. Dr. Şerefkendî pola yekem û duyem li bajarê Bokanê dixwîne û piştî ku malbata wan koçî Mehabadê dike, ew jî li Mehabadê xwendina seretayî û ya navendî deqedîne û lîseyê jî li bajarê Tewrêzê (Tebrîz) dixwîne. Ew di sala 1959'an de li Zankoya Bilind a Tehranê dîplomeya Endezarya kîmyayê digire. Di dema xwedina xwe de weke şagirtê yekem dersên xwe diqedîne û di heman salê de dibe hîndekarê kîmyayê û heta sala 1965an li bajarên Urmiye û Mahabadê bi karê hînekariyê re mijûl dibe. Di dema hînekariyê de ji bo gihîştina xwendekarên kurd gelekî zehmetiyê dikişîne û hemû şagirtên wî qebûl dibin û diçin zanîngehê. Ev yek bala 'Sawak'ê ango (Dezgeha Casûsiya Rejîma Mihemed Riza Şah) dikişîne û nahêlin ku ew li Kurdistanê bimîne, lewma wî sûrgûnî bajarê Erak û paşê jî bajarê Kerecê dikin.

Dr. Mihemed Sadiqê Şerefkendî di sala 1970yî de weke asîstanê beşa kîmyayê tê wezîfedarkirin. Ew di sala 1972an de diçe Fransayê û piştî çar salan doktoraya kîmyayî ya analîtîk li zanîngeha hejmara 6an a Parîsê werdigire.

Dr. Sadiq Şerefkendî di sala 1976an de vedigere Tehranê û wekî mamosteyê beşa kîmyayê li zanîngehên Tehranê di xebite.

Di sala 1973an de, gava ku Dr. Şerefkendî li Parîsê hewil dide doktoraya bistîne, bi riya Şehîd Dr. Ebdulrehman Qasimlo bername û rêz û rêçikên PDK-Î'yê nas dike û bi wan re aşîna dibe. Piştî vê yekê dibe endamê Partiya Demokrat a Kurdistanê û gelekî zehmetiyê dikişînê û ji bo pêkanîna wezîfeyên ku partiyê dane wî, pêk bîne gelekî hewl dide û têdikoşe. Heta gelek caran jî giyana wî dikeve metirsiyê.

Piştî têkçûna rejîma paşayetiyê û destpêkirina eşkere ya PDK-Î li Îranê, ew dibe Berdevkê Komîteya Navendî ya Partiyê û di meha reşemiya sala 1979an de jî di Kongereya Çarem a Partiyê de dibe endamê Komîteya Navendî ya Partiyê û berpirsiyariya partiyê ya Tehranê dispêrin wî. Di havîna sala 1980yî de ji bo karê herdemî wî vedixwînin Kurdistanê.

Dr. Şerefkendî di havîna sala 1980'yî de dibe Endamê Deftera Siyasî ya PDK-Î'yê. Di kongreyên pêncem, şeşem, heftem, heştem û nehem ên partiyê de hemû caran bû Endamê Komîteya Navendî û di Komîteyê de jî hemû caran ji bo Endametiya Deftera Siyasî hate hilbijartin. Ji bilî vê yekê jî berpirsiyariya çapemeniya partiyê jî li ser milê wî bû. Ji sala 1986an heta dema şehîdbûna Dr. Qasimlo wekî Cîgirê Sekreterê Giştî yê Partiyê karê têkoşînê meşand.

Dr. Şerefkendî piştî şehîdbûna Dr. Qasimlo, bi girtina dengên giştî yên Komîteya Navendî, bû Sekreterê Giştî yê Partiyê. Kongreya nehem a partiyê jî bi rêveberiya wî pêk hat û heta dema şehîdbûnê wekî Sekreterê Giştî yê Partiyê wezîfeya xwe pêk anî. Ew di 17'ê îlona sala 1992an de li bajarê Berlînê li welatê Almanya tevî sê hevalên xwe ji aliyê sîxurên dewleta Îranê ve hate kuştin.

[Bearbeiten] =

Hunermendê bi nav û deng û dengxoş Mihemmed Arif Cizîrî di sala 1912'ê Zayînî li Cizîra Botan, cihê mêr maqûlên Kurd hate dinê û çavê xwe vekir. Hatina Mihemmed Arif bo ser dinê hevçax bo tevî Imparatoriya Osmanî û şerê êke cîhanî û qir kirin û kuştina bi kome Ermenîyan bi destê dewleta Usmaî ku bêhna xwînê tevlî şîrê dayka Mihemmed Arif de bû. Di zarokatiya xwe de vî jî mîna hemû zarokên Cizîrê guhdarîya wan bas û mijaran dikir ku ev qesabxanên bo Ermenîyan danabûn. Her lewema vî bi çavê zarokîniyê pirsyar ji xwe dikir, eva bo çi û ji ber çi û heta kengî? Lewaz bûna Impiratoriya Kevnare Usmaî û herifîna dergehê bilinde vê Impratoriyê û pêk hatina çendîn dewletan li ser vê axê û kuşt û kuştar û girtina xelek' û şerê yeke cîhanî bûye hegera têk çûna jîyana Giştî ya xelkê deverê.

Ev rojên reş û deravên teng û jarî û belengazî û bin pê kirina mirovannîya mirovan bandoreke zaf dana ser jîyan û hiş û mejîyê Mihemmed Artif û di kûratîya dilê wî da cih digirtin. Her vek xuyaye û tişteke eşekre bû ku cencera şerê yêke cîhanê zaf êş û elem tev xwe anîn û hindek jî afirandin û li deverê belav bûn, nemaze kolip û xela li hemû cihekê hebû û heta çendîn salan perê xwe bi ser dever û cîhanê da kêşa bû. Mihemmed Arif jî wek hemû kesên din ev saloxêt kirêt û ne rind ji bîra vê neçûn, rabihoriya wan xurtên li ser kelexê seyekê yan kitkekê li kulanêt Cizîrê hevdu di kuştin û çavan pirtikên keleş ji destê hev di revandin, heta zikê xwe berîyê zarokên xwe têr biken. Yan çîroka vê keça kiçke ku bi hegera hebûna palozeke nan di destê vê de dibin dest û pên çend kesan da hate pelçiqandin bo pare nan. Rojeke din ji van rojên tarî ku Mihemmed Arif bi çavê xwe mêze kiriye û qet ji bîr nekiriye, eva bû ku babê wî jî tevî sedan xurt û egîdên Cizîrê bo şerê êke cîhanê hatne şandin û îdî nezivirîn.

Mihemmed Arif ji sala 1925 hetanî 1929'ê de, jîyana xwe di girtîgeha Dîyarberkr' de bihorand, navbirî wê demê bi çavê xwe mêze kir ku çavan seyda û hevalên wî yek bi dîv yêkê bi bê dengê hatine Qenaredan. Îdî ji vê rojê ve hizrek kevte mejîyê wî, hizra Welatparêzîyê û bîr û hizra wî di hemberî cîhanê da hatin guherîn û bi çaveke din mêzeyî çepelîyên cîhanê dikir. Dunyayeke bê bawer ku merofv têde çi bihagiraniyek nine.

Piştî serbest bûn ji hepsa Dîyarbekrê, Mihemmed Arif çend mehan li kulanêt Cizîrê avkêşî kir. Di hemen demê da jî dest bi sitirîna stirana kir, namze ev stiranên pesin û mehta gernasan dikin û hem jî neqencî û kirêtîya kesên xweînmij û sitemkar eşkere dikir. Em dikarin bêjin hemû stiranên vê ên bijare û demê lawîniya wî da li salên reş di wê çerxê da renge dervîşî' didan, nemaze li varê wan merovên bi destê dujminan hatne êşandin. Mîna Emê Gozê, Xelîlê Xazî, Salihê Norî, babê Norî, Nadir Beg û zaf ji mêrxasên dinêye Kurdan. Stiran gotin yek ji xasmanîyên xelkê Cizîrê ye. Dibêjin rojekê Mîrê Botanê biryarek der kir ku ev kesê Cizirê bit, stiranekê nezanît yan qesîdeyekê nexwînît bila li Cizîrê nemîne.

Dayka Mihemmed Arif (Edila) li Cizîra Botan dengbêjeke bi nav û deng bû. Li bin çavedêrîya dayka seydayê stiranbejên Cizîrîya "Edwê Noran" heftî nebû, ku Mihemmed Arifê zarok du sê caran tev dayka xwe û "Celîla Leelê" û dayka Remezan Cizîrî neçûbane şahî û dawetan û xelkêt Olî li hinek malên Cizîrîyan, wek xwandina Mewlûda Pêxember û Medîhe û Helbestan, nemaze li demên hecê û sinet kirina zarokan û xitim kirina Quranê. Lewma şagirdê dayka xwe, çeleng û zîrek bû û dizanî gihdarên wî çi terze stiran divên, lewma bi lez xwe berda nav dilê wan û karî bigehîje armancê. Xelki zû bi axên û nalînên wê dihesîyan, çûnku ev axên û nalêne ji devê Mihemmed Arif dibarîn, hemû ji kovan û keserên vwan dihatin. Ji ber wê yekê û hewcehîyên hizr û bîrê û dilê xwe li serê salên sîyan qesta Duhoka dasînan kir, li Duhokê orteke nûv bo dengê xwe mêze kir û dest bi stiran gotinê kir. Lî wêderê xaringehek vekir heta nanê rojê peyda biket û rojê nan difirot û şevê jî tev heval û merovên mîna xwe belengaz dirûnişt û stiran digot.

Paşê ço eskerîyê û piştî eskerîyê li dûmahîya salên sêyan de xwe kire sinetçî û berê xwe da gundêt dûr, bo sinet kirina zarokên xelkê, ev şola nûv ya Mihemmed Arif bûye sedema vê ku Mihemmed Arif zêdetir ji berê têkelîya xelkê biket û tevî xelkê rencber û îzakêş û çave kirî bijît. Navbirî li bin sîbera vê sinetçiyêda karî têr ava edet û rewşên xekê û mîrata stirana Kurdî ji serekanîyê vexot. Sal bo salê nav û dengê Mihemmed Arif bilavtir diobû. Di geryanên xwe da çi li guvend û şahîyan û çî li kuçk û Divaxanêt şevên Kanona zaf tişt guhdarî dikir. Di sala 1946 an û 1947an bû hegera bizvîna hizra derwêşatîyê di hundura Mihemmed Arif de tîpeke ayînî bi serokatîya xwe pêk anî. Endamên vê tîpê navbirî bûn ji:

• Remezanê Cizîrî,
• Hesenê Hemdanî,
• Zawayê Hesenê Hemdanî Earo,
• Ewdê eshedê Cizîrî, ku mewlûd dixwand û xelekêt ayînî li ser rêya mevlevîyan pêşkêş dikirin. Piştî salekê Mihemmed Arif qesta Bexdayê kir û xwe gihîande kompaniyên tomar kirina stiranan û tevî wan hinek ji stiranêt xwe tomar kirin. Bi firotina wan stiranan li Kurdistanê hinek rewşa Jîyana Mihemmed Arif baş bû û roj bo rojê Mihemmed Arif nav û deng peyda dikir û tevî hunermend û rewşenbîran pêwendî digirt. Mihemmed Arifher di vê qunaxê da tevî hunermendên bi nav û deng wek Elî Merdan, Resol Gerdî, Hesen Zîrek, Tahir Tofîq, Hesenê Cizîrî, Cemîl Beşîr, Miryem Xan, Fewzîye Mihemmed, Nesrîn Şêrwan nasyar bû.

Di sala 1949an Mihemmed Arif xwe gehande radyo Kurdî ya Bexdayê û ji aliyê berpirsên radyoê ve bi germî hate pêşwazî kirin û Mihemmed Arif karî piranîya stiranên xwe ji rêya radyoê ve bigehîne guhê guhdaran. Stirana Mihemmed Arif ya Xezal – Xezal wek birişskê di nav xelkê da belav bû û cihê xwe di dil û hundura guhdaran da vekir. Îzgeha Kurdî bi belav kirina stirana Xirabû - Xirabû bi dengê Mihemmed Arif xweli ber dilê guhdaran şirîntir kir û Mihemmed Arif jî mîna stiranbêjeke mezintir dihate çav lêkirin. Distiranêt Mihemmed Arif de Eşq û Evîn kesayetîya jinê û keça Kurd û şerê egîd û mêrxasan hemûyan cihê nemazeye xwe hene.

Mihemmed Arifê dengxoş û hunermend û sazbend di roja 1992.12.17ê hevberî 26ê Sermaweza sala 1371ê li bajarê Duhokê ço ber dilovanîya xudê û ji hunera Kurdî mal avayî kir û li goristana Şaxkê teslîm axê hate kirin (hate veşartin).

Berhem Mihemmed Arif Cizîrî nizîkî sed stirana tomar kirîye: ku Xezal – Xezal, Xirabû - Xirabû, Swaro, Pismamo, Yardilo, ez Xezalim, Bêrîvanê, Befr barî, babê Fexrê, hesenîko, Çîyayê Şengarê, Koçerê, Gulê Mehromê, Şevên Nîsana, Dîyarbekir, Çîyayê Kurdistanê û . . . hinek ji wanin. Bo cara êkan tîra evîna dilê Mihemmed Arif ketiye tevgula Ertoşî, li devera şernexê ya ku dikeve Rojhilata Cizîra Botan, li destpêka salên sîyan da piştî ku hatîye Duhokê (gul) hatîye bîravê û stirana Gulê Mehromê pê got û çendîn salan nigarê vê diberokê da bû. Li sala 1951ê bûye evînadrê jinekê li gundê kurê gavana ku navê vê Ilîzabêt bû, evîndarîya wan çend salan dom kir.

[Bearbeiten] =

Leyla Qasim (1952 in Xaneqîn - December 5, 1974 in Baghdad) (Arabic: لیلا قاسم) was a Kurdish activist against the Iraqi Ba'ath regime who was executed in Baghdad. She is known as a national martyr among the Kurds.

Birth and Childhood Was the third out of five children born to Kurdish farmer, Dalaho Qasim and his wife Kanî. She was born in Xaneqîn but was relocated to Irbil when she was four years old. The Qasims lived in wretched poverty, relying on rations for food and clothes. Leyla and her brother, Çiyako , were taught Arabic by their mother when they were six and eight and agriculture

Political Activism When Leyla was sixteen years old when Abdul Rahman Arif was overthrown by Ba'ath party leader, General Ahmed Hassan al-Bakr. Leyla was disturbed by the violent takeover in the capital. During the late 1960s, Leyla and Çiyako wrote pamphlets on the horrors of the Ba'ath party including the new leader, Saddam Hussein whom they described as being against Kurdish independence. Leyla spoke to several Kurds in the Northern region of Iraq about the Ba'ath regime and the loose morals of the members. Leyla was told that her words were inspiring sedition. She was executed in Baghdad on December 5, 1974.

[Bearbeiten] =

Amir Hassanpour, (1943- ), is a prominent Iranian Kurdish scholar and researcher. He was born in Mahabad, in north-western Iran. He received Bachelor of Arts (B.A.) degree in English language in 1964 from University of Tehran. He taught in the secondary schools of Mahabad in the period of 1965-66.

In 1968, he began studying linguistics at Tehran University, and received his M.A. in 1970. He finished his doctoral work in 1972, while teaching for a year at the University of Tehran. Then he went to the University of Illinois at Urbana-Champaign, where he studied communications and received his Ph.D. in 1989 in the field of sociolinguistics and contemporary Middle Eastern history. The title of his thesis is The language factor in national development: The standardization of the Kurdish language, 1918-1985. He has been living in Canada since 1986, and has been teaching at University of Windsor, Concordia University and University of Toronto. Currently, he is Assistant Professor at the Department of Near and Middle Eastern Civilizations at the University of Toronto. His areas of interest for the course are media, conflict and democracy and critical approaches to nationalism, ethnic conflict, genocide and social movements. He is married to Shahrzad Mojab, another Kurdish scholar.

[edit] Works Nationalism and Language in Kurdistan, 1918-1985. San Francisco: Mellen Research University Press, 1992. Witûwêjêk sebaret be zimanewanî w edebî Kurdewarî (An Interview about Linguistics and Kurdish Literature), Gzing Journal, No.1, pp.6-16, Fall 1993, Sweden. The Nationalist Movements in Azarbaijan and Kurdistan, 1941-1946, in A Century of Revolution Edited by John Foran. Minneapolis: Univ. of Minnesota Press, 1994, 78-105. The Creation of Kurdish Media Culture in Kurdish Culture and Identity, Edited by Philip Kreyenbroek and Christine Allison, Zed Books, 1996. The Politics of A-political Linguistics: Linguists and Linguicide, in Rights to Language: equity, power, and education, Edited by Robert Phillipson , 2000. The Making of Kurdish Identity: Pre-20th Century Historical and Literary Discourses, in Essays on the Origins of Kurdish Nationalism, Edited by Abbas Vali, Mazda Publishers, 2003.

• Biography of Dr. Amir Hassanpour