Tehuelche
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Pobl brodorol Patagonia yw'r Tehuelche (yr Aónikenk yn y de a'r Günün-A-Küna yn y gogledd). Roedd rhai 4,000 neu 5,000 ohonyn yn byw yn yr ardal cyn i'r Ewropeaidd cyrraedd, ond roedd eu nifer yn lleihau yn gyflym ac ar ôl y Databas Ethnolegol does ddim ond 30 o bobl yn siarad yr iaith heddiw.
Pobl yr Ewrop cyntaf i gwrdd i'r Tehuelche roedd pobl ar llong Ferdinand Magellan ym 1520 a mae adrodd gan Antonio Pigaffeta, cartogrfaffydd a chroniclydd y taith, ar eu gyfer.
Roedd y Tehelche yn heliwyr, ond roedd eu bywyd yn newid ar ôl cyrraeddon yr Ewropeaid a -- ganddyn nhw -- ceffylau. Roedden nhw'n symyd ledled eu wlad yn grwpiau teuluol.