Doueoniezh
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
An doueoniezh a zo studi ar pezh a zo gwir hag a denn da Zoue. Savet eo bet ar ger da glotañ gant ar ger θεολογία, pe "theologia", deuet eus ar gregach.
Er relijionoù undoueek, diazezet war an undoueegezh, eo skiant an Diskuliadur, diazezet war ar skridoù relijiel, o c'hompren, a-benn sklêrijenniñ ar feizidi diwar-bouez an doare da ober pe d'en em zerc'hel, pe da grediñ hervez ar relijion.
[kemmañ] Istor
Gant Plato, en e levr Ar Republik, eo bet implijet ar ger θεολογία da gentañ, diwar-benn ar wengelouriezh.
Adkemeret eo bet war e lerc'h gant Aristoteles, evit diveskañ ar brederourion diouzh an doueoniourion, a gont ar mojennoù pe gwengeloù en ur stumm barzhonius.
Skrivagnerien c'hresian all a ra gant ar ger evit ober anv eus "kosmogoniezh". Gant ar stoisianed ez eus kaoz a "brederouriezh doueoniel" diwar-benn ar prederiañ a-zivout an doueegezh, a zo dezhe ur skourr eus ar brederouriezh.
Gant ar brederourion latin ne voe ket nemeur a gaoz a zoueoniezh, war-bouez un arroud brudet diwar zorn Varron : kemm a ra etre doueoniezh mojennel, doueoniezh fizikel, ha doueoniezh politikel.
Er c'hantvedoù kentañ e oa savet disfiz en oberourion gisten ouzh implij ar ger. En o spered e oa stag ar gerioù "doueoniezh" ha doueoniourion ouzh ar wengelouriezh pagan. Koulskoude e teu Klemañs Aleksandria da ober ar c'hemm etre « doueoniezh ar Verb peurbadel » ha « gwengelouriezh Dionysos ». Tamm-ha-tamm e ya da goll ar ster stag ouzh ar baganiezh. Nemet e kemm a-wechoù ster resis ar ger: a-wechoù e talv kement ha Skriturioù Sakr, pe kofezadur ar feiz kristen. Da veno doueoniourion arall e talveze an doueoniezh kement ha prezeg eus doueegezh dre vras, pe eus doueegezh Jezuz nemetken. Er c'hornog ne vez ket graet nemeur gant ar ger a-raok ar mare "skolastek": gwell e vez kavet komz gant troiennoù enne ar ger "sacer", evel "doctrina sacra", "sacra pagina" pe "sacra eruditio". A-benn ar fin neoazh e weljod an doueoniourion latin oc'h ober forzhik gant ar ger en o skridoù, ma teuas ar ger "doueoniezh" da dalvezout kement ha "studi ar gelennadurezh kristen", ar ster a zo chomet warnañ abaoe, e metoù ar gristenien da vihanañ.
Adalek ar XVI-vet kantved e teu ar ger da gaout ur ster ledanoc'h. Kaoz a vo neuze eus "doueoniezh naturel", a dalv kement hag anavezout Doue en un doare a vefe "naturel". Diwar neuze e vez implijet evit ober anv eus relijionoù estrevit ar gristeniezh, e-barzh studi ar relijionoù da skouer. Dont a ra ar ger doueoniezh da dalvezout kement ha skeudenn doue hag an doueegezh er relijionoù a bep seurt, hag o c'helennadurezhioù zoken.
Ret eo derc'hel soñj e veze termenet ar brederouriezh klasel, adalek an amzerioù a-raok Sokratez betek mare diskibien Leibniz, evel skiant Doue, pe skiant ar peurvoud, e-berr evel doueoniezh. Metafizik, pe "prederouriezh kentañ" a veze graet anezhi ivez, dre ma veze gwelet evel gwrizienn, andon, sichenn an holl skiantoù.
