Ursa Major (takımyıldız)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Takımyıldız ile ilgili bu madde bir taslaktır. İçeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

Ursa major
büyütmek için tıklayınız
Kısaltma	UMa
Genitif	Ursae Majoris
Sembol	Büyük ayı
Sağ açıklığı	10.67 h
Dik açıklığı	55.38°
Alan	1280 derece kare 3. sırada
Yıldızlarının sayısı (parlaklığı < 3)	6
En parlak yıldızı	ε UMa (Alioth) (Parlaklığı 1.7)
Meteor yağmurları	Alpha Ursa Majorids Leonids-Ursids
Çevreleyen takımyıldızlar	Draco Camelopardalis Lynx Leo Minor Leo Coma Berenices Canes Venatici Boötes
+90° ve −30° enlemleri arasında görülebilir. En iyi Nisan ayında saat 21:00'de görülebilir.
Büyük kepçe

Ursa Major (Lat. Ursa Maior) ya da Büyük Ayı takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Kuzey yarım küreden tüm yıl boyunca görülebilir. Callisto efsanesiyle ilişkilendirilir.

Konu başlıkları

1 Dikkat çekici noktalar
2 Dikkat çekici derin uzay nesneleri
3 Tarihi
4 Mitoloji
5 Dikkat çekici ve isimlendirilmiş yıldızlar
6 Ayrıca bakınız
7 Dış bağlantılar

[değiştir] Dikkat çekici noktalar

Aynın arka ayakları ve kuyruğunda bulunan yedi parlak yıldız, tanınmış Büyük kepçe şeklini oluşturur. Britanya'da bu şekil saban veya pulluk (İng. plough) olarak adlandırılır. Büyük kepçe'nin Dubhe ve Alkaid hariç diğer yıldızları Yay takımyıldızı bölgesinde kalan bir noktanın çevresinde özdevim hareketi yapmaktadırlar. Bu tarz bir hareket gösteren diğer başka yıldızlar da belirlenmiştir.

Büyük kepçeye ek olarak, kökenini Arap kültüründen alan bir başka yapı daha vardır – üç grup yıldızdan oluşan "ceylanın sıçramaları":

ν ve ξ Ursae Majoris, Alula Borealis ve Australis, ilk sıçrama;
λ ve μ Ursae Majoris, Tania Borealis ve Australis, ikinci sıçrama;
ι ve κ Ursae Majoris, Talitha Borealis ve Australis, üçüncü sıçrama.

Bu yıldızlar takımyıldızın güneybatı sınırında, yani ayının ayak parmaklarında bulunurlar.

W Ursae Majoris parlaklığı 7.75m ve 8.48m arasında değişen bir çift yıldızdır. Temaslı çiftler türündeki çift yıldızların prototipini oluşturur.

47 Ursae Majoris Jüpiter kütlesinin 2.54 ve 0.76 katı kütlelere sahip belirlenmiş iki gezegene sahip bir gezegen sistemine sahiptir.

[değiştir] Dikkat çekici derin uzay nesneleri

Büyük ayı takımyıldızı bölgesinde pek çok parlak gökada bulunmaktadır. Ayının başının üzerindeki M81 ve M82 ikilisi, η Ursae Majoris'in kuzeybatısındaki bir sarmal gökada olan M101, yine Messier kataloğunda bulunan M108 ve M109 bunlardan bazılarıdır. Takımyıldız bölgesinde amatör astronomların teleskoplarıyla gözlemleyebilecekleri, çoğu 10. kadirden daha sönük 50 kadar gökada bulunmaktadır. Parlak bir gezegenimsi bulutsu olan M97, fotoğraflardaki görüntüsünden ötürü Baykuş Bulutsusu olarak da bilinir, büyük kepçenin çanağının hemen altında bulunur. Bir yıldız çifti olan M40 da – her ne kadar derin uzay nesnesi olmasa da – Messier'in kataloğuna eklemiş olduğu bir cisim olduğu için dikkate değerdir.

Hubble Deep Field δ UMa yıldızının kuzeydoğusunda bulunur.

[değiştir] Tarihi

Hevelius'un Ursa Major çizimi. Çizim teleskoptan görüldüğü gibi ters biçimde çizilmiştir.

Ursa Major Batlamyus tarafından listelenmiş 48 takımyıldızdan biridir. En çok tanınan takımyıldızlardan biridir. Homeros, Spenser, Shakespeare, Tennyson ve Bertrand Cantat gibi pek çok şairin şiirlerinde büyük ayının adı geçer.

[değiştir] Mitoloji

Bu alt başlık taslaktır. Katkılarınızla bu başlık geliştirilebilir.

Ursa Major takımyıldızı pek çok uygarlık tarafından bir ayı olarak tanımlanmıştır. Yanıbaşındaki Küçük ayı takımyıldızıyla birlikte Callisto efsanesinin kökenini oluşturur.

[değiştir] Dikkat çekici ve isimlendirilmiş yıldızlar

Bu alt başlık taslaktır. Katkılarınızla bu başlık geliştirilebilir.

BD	FD	İsimler ve diğer tanımlar	Kadir	Işık yılı uzaklıkta	Bilgiler
ε	77	Epsilon Ursae Majoris, Alioth	1.76	80.9	alyat Fat tail of the sheep
α	50	Alpha Ursae Majoris, Dubhe, Dubh, Dubb, Thahr al Dub al Akbar, Ak	1.81	124	< ظهر الدب الأكبر z̧ahr ad-dubb al-akbar Back of the greater bear
η	85	Eta Ursae Majoris, Benetnasch, Alkaid, Elkeid	1.86	101	< القائد البنات النعش al-qāid al-banāt an-na^c "The leader of the daughters of the bier" (the daughters of the bier, i.e. the mourning maidens, are the three stars of the handle of the Big Dipper, Alkaid, Mizar, and Alioth.)
ζ	79	Mizar, Zeta Ursae Majoris, Mizat, Mirza	2.23	78.2	< مئزر mi´zar girdle Alcor ile birlikte görülebilen çift yıldız
β	48	Beta Ursae Majoris, Merak, Mirak	2.34	79.4	< ? al-maraqq The loins (flank?) [of the bear]
γ	64	Gamma Ursae Majoris, Phad, Phecda, Phegda, Phekha, Phacd	2.41	83.7	< الفخذ الدب al-faxð al-dubb The thigh of the bear
ψ	52	Psi Ursae Majoris, Ta Tsun	3.00	147	< Name of chinese origin.
μ	34	Mu Ursae Majoris, Tania Australis, Alkafzah Australis	3.06	249	< القفزة الثانية al-qafzat aθ-θāniyah (or at-tāniyah) The second leap (of the gazelle) [القفزة by itself is al-qafzah] + austrālis southern Semiregular variable
ι	9	Iota Ursae Majoris, Talitha Borealis, Talita Borealis, Dnoces, Alphikra Borealis	3.12	47.7	< القفزة الثالثة al-qafzat aθ-θāliθah (or at-tālitah) The third leap (of the gazelle) + boreālis northern < second backwards < الفقرة الثالثة al-fiqra[h] The vertebra Double binary star.
θ	25	Theta Ursae Majoris, Al Haud, Sarir, Sarir Bonet?	3.17	44.0	< الحوض al-ħawđ̧ The pond/pelvis (which?) < سرير as-sarīr The couch/bed [of the dead]
δ	69	Delta Ursae Majoris, Megrez, Kaffa	3.32	81.4	< المغرز al-maghriz The root/insertion-point [of the bear's tail]
ο	1	Omicron Ursae Majoris, Muscida	3.35	184	< post-classical Latin musus "snout", "muzzle" Muscida shared with π¹^,² Ursae Majoris
λ	33	Lambda Ursae Majoris, Tania Borealis, Alkafzah Borealis	3.45	134	< القفزة الثانية al-qafzat aθ-θāniyah (or at-tāniyah) The second leap (of the gazelle) [القفزة by itself is al-qafzah] + boreālis northern
ν	54	Nu Ursae Majoris, Alula Borealis	3.49	421	< القفزة الأولى al-qafzat al-´ūla´ The first leap (of the gazelle) + boreālis northern
κ	12	Kappa Ursae Majoris, Talitha Australis, Al Kaprah, Alphikra Australis	3.57	423	< القفزة الثالثة al-qafzat aθ-θāliθah The third leap (of the gazelle) + austrālis southern Al Kaprah is a corruption of القفزة al-qafzah The leap < الفقرة الثالثة al-fiqra[h] The vertebra
h	23	23 Ursae Majoris	3.65	75.5
χ	63	Chi Ursae Majoris, Alkafzah, Alkaphrah, El Koprah	3.69	196	< القفزة al-qafzah The leap
υ	29	Upsilon Ursae Majoris	3.78	115	Delta Scuti type variable star
ξ	53	Xi Ursae Majoris, Alula Australis	3.79	28.8	< القفزة الأولى al-qafzat al-´ūla´ The first leap (of the gazelle) + austrālis southern binary star; component magnitudes: 4.4 + 4.9 RS Canum Venaticorum type variable star
g	80	Alcor, 80 Ursae Majoris, Saidak	3.99	81.2	< سها Al-Suha, the pious woman. Also a corruption of al-jawn "the black horse", originally applied to Mizar. Alcor is the rider of the "horse and rider" visual double star with Mizar
f	15	15 Ursae Majoris	4.46
	26	26 Ursae Majoris	4.47
d	24	24 Ursae Majoris	4.54
π²	4	Pi-2 Ursae Majoris, Muscida	4.59	252	< post-classical Latin musus "snout", "muzzle" Muscida shared with ο Ursae Majoris
	83	83 Ursae Majoris	4.63
ω	45	Omega Ursae Majoris	4.66	267
τ	14	Tau Ursae Majoris	4.67	122
ρ	8	Rho Ursae Majoris	4.74	287
	55	55 Ursae Majoris	4.76
σ²	13	Sigma-2 Ursae Majoris	4.80	66.7
e	18	18 Ursae Majoris	4.80
	36	36 Ursae Majoris	4.82
	78	78 Ursae Majoris	4.93
	56	56 Ursae Majoris	4.99
	46	46 Ursae Majoris	5.02
	47	47 Ursae Majoris	5.03	45.9	has two planets
	49	49 Ursae Majoris	5.06
	38	38 Ursae Majoris	5.12
	44	44 Ursae Majoris	5.12
σ¹	11	Sigma-1 Ursae Majoris	5.15	500
	27	27 Ursae Majoris	5.15
	37	37 Ursae Majoris	5.16
c	16	16 Ursae Majoris	5.18
	67	67 Ursae Majoris	5.22
	31	31 Ursae Majoris	5.27
	17	17 Ursae Majoris	5.28
	57	57 Ursae Majoris	5.30
	61	61 Ursae Majoris	5.31
	74	74 Ursae Majoris	5.37
	82	82 Ursae Majoris	5.46
A	2	2 Ursae Majoris	5.47
	70	70 Ursae Majoris	5.54
	59	59 Ursae Majoris	5.56
	6	6 Ursae Majoris	5.57
	42	42 Ursae Majoris	5.57
	81	81 Ursae Majoris	5.60
π¹	3	Pi-1 Ursae Majoris, Muscida	5.64	46.5	< post-classical Latin musus "snout", "muzzle" Muscida shared with ο Ursae Majoris BY Draconis type variable star
	43	43 Ursae Majoris	5.66
	73	73 Ursae Majoris	5.68
	84	84 Ursae Majoris	5.68
	86	86 Ursae Majoris	5.70
b	5	5 Ursae Majoris	5.72
	62	62 Ursae Majoris	5.73
	32	32 Ursae Majoris	5.74
	22	22 Ursae Majoris	5.77
	39	39 Ursae Majoris	5.79
	71	71 Ursae Majoris	5.82
	66	66 Ursae Majoris	5.83
	58	58 Ursae Majoris	5.94
	51	51 Ursae Majoris	6.01
	76	76 Ursae Majoris	6.02
	75	75 Ursae Majoris	6.07
	60	60 Ursae Majoris	6.09
	35	35 Ursae Majoris	6.32
	41	41 Ursae Majoris	6.34
	68	68 Ursae Majoris	6.34
		Groombridge 1830	6.42	29.9	nearby yellow subdwarf
	28	28 Ursae Majoris	6.51
	65	65 Ursae Majoris	6.54		binary star; component magnitudes: 6.54, 7.16
	71	71 Ursae Majoris	7.09
	40	40 Ursae Majoris	7.22
		Lalande 21185	7.48	8.2	nearby, has possible planets
		W Ursae Majoris	7.75v	162	variable star: 7.75–8.48
		Winnecke 4, M40	9.0	510	double star; component magnitudes: 9.0, 9.3
		SZ Ursae Majoris	9.31v		variable star
		CF Ursae Majoris	12.00v		variable star
		WX Ursae Majoris	14.4v		variable star