Tibet Budizmi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Tibet ve Moğolistan’da halkın büyük çoğunluğunun inandığı bir inanç sistemi. Kimi yerlerde Lamaizm olarak da adlandırılmaktadır.
Tibetçede bulunan La-ma (= üstün) den doğan bu kelime, aynı zamanda bir unvan olarak ta kullanılmaktadır. Lamaizm, Budizm ile tabiata tapınmanın, bir tür karışımıdır.
Tibet’e Budizm, M.S. 5. yüzyılda girmiş ve 7. yüzyılda Tibet Kralı Srongtsen Campo tarafından yaygın hâle getirilmiştir. Sekizinci yüzyılda ilk defa, Tibet budistleri kurumsal bir yapı kazanmıştır. Bugün ki kırmızı şapkalı Tibet papazları, bu ilk yapının devamıdır. Lamaizmin tatbik edilen şeklinde, Budist kitaplarının okunup öğrenilmesi, ahlâkî öğütler, nefisle mücadele ve tefekkür önemli yer tutar.
On birinci yüzyılda bir Hintli Budist olan Atisa ve 14. yüzyılda Çinli Tsong-k’a-pa, çeşitli reformlar yaparak, taraftarlarının sarı şapka giydiği bir inanç ortaya çıkardılar.
Lamaizm’de ibâdet şekli, Hıristiyanlığın tesiri altında kalmıştır. Büyük dînî lider olan Lama’nın ölümünden 18 ay sonra onun rûhunun geçtiği kabul edilen bir genç seçilerek yetiştirilir. Lamaizm, 13. yüzyıldan beri önem kazanmasına rağmen, tesiri 17. yüzyılda görülmüştür. Tibet ve Moğolistan’ın bir bölümünde, bu inanç topluma hâkim olmuş, idârî sistem olarak hâkimiyetini devam ettirmiştir. 1950’de Çin komünistlerinin Tibet’i işgâli ve büyük Lama’lardan Dalai Lama’nın 1959’da Hindistan’a kaçmasıyla, bu tür idâre son bulmuştur.
- Ayrıca Bakınız
