Soru (kavram)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu sayfa başka bir dilden çevrilmektedir.

Çeviriye kalınan yerden devam edebilirsiniz.
Çeviriyi başlatan kişiyle iletişime geçip sayfanın durumunu sorabilirsiniz.
Sayfanın geçmişinden sayfa üzerinde çalışanları görebilirsiniz.
Çevirilecek yazıyı görmek için gerekirse değiştire tıklayınız.

Bir soru, genellikle cevap biçiminde bilgi talep eden dilbilimsel bir ifadedir. Çeşitli türde sorular biçimlendirilebilir. Örneğin, bir soru aynı zamanda bir istek olabilir ve soru cümlesi şeklinde ifade edilebilir. Sorular rica ifadelerinin yanında normalde bir cevap temin etmek için kullanılan komutları da andırabilir. Aslında bazı ifadeler, örneğin "Tereyağını uzatır mısın?", dilbilgisi kurallarına göre soru biçimindedir ama bir faaliyet isteği işlevindedir, cevap değil; bunlar burada değerlendirilmek yerine istek maddesi altında işlenecektir.

[değiştir] Soru çeşitleri

Soruların çeşitli kullanımları vardır: Soru soranı araştırma yolunda yönlendirmek için kullanılabilirler (bak Sokrat Metodu). Cevabı beklenilmeyen ve etkili olsun diye kullanılan soru (en:rhetorical question) bir noktaya dikkati çekmek için sorulur, ve bir cevap beklemez (genellikle cevap ima edilir ya da bellidir). Önceden varsayılan sorular, örneğin "Eşini dövmeyi bıraktın mı?", şakaya vurmak ya da izleyiciyi utandırmak için kullanılabilir, çünkü kişinin vereceği herhangi bir cevap onaylamak isteyeceğinden daha fazla bilgi verebilir ya da ima edebilir. Sorular aynı zamanda sanat veya edebiyat eserlerinin başlığı da olabilir (örneğin Lev Tolstoy'un İnsana Ne Kadar Toprak Lazım? adlı hikayesi ve Peki Ya Bob? adlı film).

[değiştir] Dilbilgisi

Dilbilgisinde, çoğu dil, bildirim cümlelerinden sözdizim kullanılarak yaratılan soru cümlelerini, öneri belirten bildirim cümlelerinden ayırır. Diller tarafından soru sormak için kullanılan bazı düzenler aşağıdadır:

Farklı bir tonlama düzeni (genellikle cümle sonundaki kelimenin bir ton artırılarak telaffuzu)
İfadelerdeki her zamanki sözcük sırasından farklı olan belirgin bir sözcük dizimi (bak wh-eğilimi)
Türkçe'de bulunmayan en:subjunctive mood kipi gibi dilek kipleri veya başka farklı bir fiil çekimi
Bir takı (cf Japonca ka, Mandarin Çince ma)

Farklı tipte sorular için başka düzenler ve yukarıda belirtilenlerin birleşimleri mümkündür. Örneğin, İngilizce'de genel cümleler için sözdizim kullanılır, ama "Sen ne yaptın?" (You did what?) gibi vurgulu sorularda sözcük sırası olduğu gibi bırakılarak tonlama arttırılır. İspanyolca'da sözcük sırası sadece soru zamiri olduğunda değişir (evet-hayır sorularında değil). Çince'de soruların sözcük sırası, uygun yerde wh-eğilimini yaratmak amacıyla bir takı eklenmesinin dışında, düz cümlelerde olduğu gibidir.

Latin alfabesiyle yazılan dillerde, cümlenin sonundaki soru işareti, soruların imla kurallarınca tanımlanmasına yardımcı olur. İspanyolca'da cümlenin başında ek olarak başka bir işaret eklenir (örnek: ¿Cómo está usted?).

İfade edişlerinde olumsuzluk olan "olumsuz sorular" vardır, örneğin "Pasaportun yok mu?" Bunların alışılagelmiş soru şekillerinden farklı onaylanma ve inkar yöntemleri vardır. Çeşitli dillerde cevapların başına gelen farklı edatlar vardır (örnek, Fransızca'da "si"; Almanca'da "doch").

İngilizce'de yüklemin özneden önce gelebileceği üç cümle tipi vardır. Soru cümlesi bu tip cümlelerden biridir. Örnek: Did you pick the car up from the shop?

[değiştir] Sorular ve cevaplar

En basit sorular doğrudan ya da ima ile, sınırlı ya da sınırsız cevap seçeneklerinden bilgi talep ederler. Kastedilen ve talep edilen bilgi sorgulayana sunulduğunda, soru cevaplanmış olur. Yani, sunulan bilgi cevaptır. Cevaplar doğru ya da yanlış olabilirler. Eğer sunulan bilgi asılsızsa cevap yanlıştır. Eğer cevap talep edilenin dışında bilgiler sunuyorsa, yanlış, uygunsuz ya da alakasız olarak adlandırılabilir. Bu ve diğer bazı durumlar şartlar ve çevreye bağlıdır: Bazen, "Bilmiyorum" uygun bir cevaptır, diğer zamanlarda ise doğru cevap olabilir. Aynı şekilde "Hiçbiri" ve "Yanıt yoktur" da doğru cevaplar olabilirler. Bir cevap eğer belirlenmiş seçenekler arasından gerçek bilgiyi sunuyorsa doğru cevap ya da doğru bir cevap olabilir. Bu tür basit sorular genellikle Kim, Ne, Hangisi, Nerede, Ne zaman, ... midir gibi soru kelimelerini içerirler.

Diğer tür sorular bu kalıbın dışında kalabilir. Örneğin, "Neden" ve "Nasıl" ile başlayan sorular genellikle soruyu soran kişinin kafasındaki karışıklığı çözmek için bilgi talep ederler. Bu noktada sorunun sunuluş biçimi, sunulan bilgiden daha önemli olabilir. Sorgulayan doğru cevaptaki bütün bilgilere sahip de olabilir, ve asıl ihtiyacı bilginin daha kullanışlı (anlaşılır) bir biçimde ifade edilmesi olabilir.

Aşağıdaki paragrafı ingilizceden çevirmek yerine türkçenin tarihçesinden araştırıp yazmak daha uygun olmaz mı?

Ultimately, the interregotive pronouns (those beginning wh in addition to the word how), derive from the Proto-Indo-European root k^wo- or k^wi, the former of which was reflected in Proto-Germanic as x^wa- or h^wa-.^{[kaynak belirtilmeli]} The Proto-Indo-European root directly originated the Latin and Romance form qu- in words such as Latin qualis ("which") and quando ("when"). In English, a typographical error in copying by a series of monks is responsible for the transposition of the h and w^{[kaynak belirtilmeli]}. Although some varieties of Received Pronunciation and various Scottish dialects still preserve the original sound (i.e. [hw] rather than [w]), the majority only preserve the [w]. The words who, whom, whose, what and why, can all be considered to come from a single Old English word hwā, reflecting its masculine and feminine nominative (hwā), dative(hwām), genitive(hwæs), neuter nominative(hwæt), and instrumental of all genders (hwȳ, later hwī) respectively. Other interrogative words, such as which, how, where, as well as the now archaic whither derive either from compounds (which coming from a compound of hwā[what, who] and lic[like]), or other words from the same root (how deriving from hū).

Buda: "Bir soruyu cevaplamanın dört yolu vardır. Hangi dört yol? Kesin olarak cevaplanması gereken sorular vardır [açıkça evet, hayır, bu, şu]. Çözümleyici [terimleri tanımlayan ya da yeniden ve açıkça tanımlayan] cevaplarla cevaplanması gereken sorular vardır. Karşıt sorularla cevaplanması gereken sorular vardır. Bir yana konulması gereken sorular vardır. Bunlar sorularıcevaplamanın dört yoludur." İngilizce Kaynak

[değiştir] Öğrenme

Sorular asıl araştırmanın en basit safhasında kullanılır. Bilimsel Yöntemde, bir soru genellikle soruşturmanın temelini oluşturur ve gözlem ile varsayım safhaları arasında bağlantı olarak düşünülebilir. Küçüklü büyüklü her öğrenci soruları herhangi bir konuda bilgilenmek için kullanır ve "araştırılabilir" sorular yaratma kabiliyetini edinmek, öğrencilerin soruşturma eğitiminin ana kısmıdır. Öğrencinin cevaplarını Sokrat metodu ile sorgulamak bir öğretmen tarafından öğrenciyi direk bilgi vermeden doğru yola yönlendirmek amacıyla kullanılabilir ve öğrenciye mantıksal sonuç ve kanaatlar yaratma konusunda yardımcı olur.

Soruların, eğitimsel çerçevede yaygın ve benimsenmiş bir başka kullanılış yöntemi de öğrencinin bilgisini sınavlar aracılığı ile değerlendirmektir.