Emirdağ, Afyonkarahisar
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Kordinatı | |
|---|---|
| İdari Yapı: ilçe | |
| Bağlı: il | Afyonkarahisar |
| Beldeler | Adayazı, Aşağıpiribeyli, Bademli, Davulga, Gömü |
| Özellikleri | |
| Alanı | |
| Toplam | 2009 km² |
| Nüfus | |
| (2000) | 47.321 |
| Yoğunluk | 23.9/km² |
| Merkez | 20.495 |
| websitesi: http://www.emirdag.bel.tr | |
| alan kodu: 272 | |
| posta kodu: 03600 | |
| plaka kodu: 03 | |
Emirdağ Afyonkarahisar iline bağlı bir ilçe. Merkez ilçenin ismi burayı mesken tutmuş bulunan Türkmen boylarının isimlerinden hareketle 1867'ye kadar Cırgın veya Musluca olarak anılagelmiş, 1867'deki bölgesel idare düzenlemelerinin ardından ismi 1933'e kadar Sultan Abdülaziz 'e atfen Aziziye olmuştur. 1933'de merkez ilçenin ismi, yamacında yer aldığı Emir dağı na (yüksekliği 2281 m.) atfen Emirdağ olarak değiştirilmiştir. İlçe merkezinin rakımı 1000 m.'den biraz fazladır.
İlçenin kasabaları arasında Karacalar nüfusunun çoğunluğunun Alevi olması nedeniyle farklılık gösterir.
Antik dönemde Aura, Roma ve Bizans dönemlerinde Amorium olarak anılan tarihi kentin kalıntıları Emirdağ'a 13 km. mesafede yer almaktadır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Tarih
Yerleşim alanı olarak tarihi M.Ö. 1437 yılına kadar uzanan Emirdağ ve çevresi Hititler, Lidyalılar, Persler, Eski Yunanlılar, Romalılar ve Bizanslılar a evsahipliği yapmıştır. Özellikle Bizans döneminde, kalıntıları Emirdağ'a 13 km. uzaklıktaki ve bugünkü adıyla Hisarköy 'de bulunan Amorium, Bizans Amorian hanedanı nın (bir diğer adıyla Frigyalı hanedanın) memleketi olması nedeniyle özel bir önem kazanmıştır. (Ancak bu hanedan 820-867 yılları arasında 3 imparatordan ibaret kalmış ve Bizans tarihi açısından başarılı icraatlar yapamamıştır. Amorian veya Frigyalı hanedana mensup 3 imparator 'Kekeme' 2'nci Mihail, oğlu Teofilos ve torunu 'Sarhoş' 3'üncü Mihail 'dir.) Dahası, imparatorların memleketi olan Amorium, aynı hanedan döneminde, İstanbul'u fethetme teşebbüslerinde bulunan Abbasi Arap ordularının sefer yolu üzerinde önemli bir merkez olması nedeniyle Harun Reşit ’in ikinci oğlu Mu’tasim tarafindan 838 yılında ele geçirilmiş ve büyük bir yıkıma uğratılmıştır. Kent Arapların geri çekilmesinden sonra dahi bir daha eski canlılığını yeniden kazanamamıştır.
Amorium Malazgirt savaşı öncesinde Anadolu'ya akınlar düzenleyen Türkmen beylerinden Ahmet Şah ve Emir Afşin tarafından 1068 yılında bir süre zaptedilmiştir. Ancak bölgeye geniş çaplı Türkmen yerleşimi ve bölge nüfusunun Türkleşmesi Anadolu Selçuklu devleti ile Bizans arasında 1116 yılında yapılan Bolybotum (Bolvadin) savaşından sonra cereyan etmiştir. Bu savaş esnasında Selçuklu sultanının Bolvadin güneyinde bir süre çekildiği dağlara Sultandağı, komutanlarından Emir Mengücük'ün çekildiği dağlara ise Emirdağı ismi verilmiştir. Yöreye ilk yerleşen Türkler Oğuzların Bozoklar kolundan Bayat boyundandır ve bu boyun ismi de Emirdağ'a komşu bir ilçenin adında günümüze kadar gelmiştir.
Daha büyük bir Türkmen yerleşimi 1522 yılında Osmanlı İmparatorluğu 'na dahil olan Dulkadiroğulları beyliği topraklarındaki Türkmenlerin ve bu arada Halep Türkmenlerinin bölgede iskan edilmesiyle gerçekleşmiştir. Bu dönemde Emirdağ merkez kasaba ve köylerine ilk yerleşen boy Morcalı Türkmenleridir. Ilçe merkezinin sahibi konumuna gelen ve ilçeye adını veren Cırgın Türkmenleri bu boya bağlıdır.
1691-1696 yılları arasında Karabağlı aşireti yörede iskana tabi tutulmuştur. Daha çetin bir süreç içinde vuku bulan bu iskan ile bu aşiret, Davulga, Bademli ve diğer merkezlere yerleşmiş, toplam 28 köy kurmuştur. 1729 yılından itibaren de bu kez, yine Halep kökenli ve Musacalı olarak anılan Türkmen topluluğundan, Çıllı, İncili, Gacerli aşiretleri merkeze; Oşulu, Caberli, Tanburacı ve Hacıfakılı aşiretleri de köylere yerleştirilmiştir. Bunları yine Halep Türkmenlerinden Alçı, Kılıçlı, Boynuyoğunlu, Ünlü ve Demircili Türkmen aşiretlerinin ve Karakeçili, Sarıkeçili, Horzumlu, Alkaevli, Yüreğirli, Karatekeli ve Atçekenli Yörüklerinin muhtelif köylere dağıtılması izlemiştir.
Yörede ilk merkez olarak Kemerkaya (Çuğu) veya Avdan mevkileri, veya Eskigömü veya Yozgatören köylerinin düşünüldüğü bilinmektedir. Ancak Cırgın Türkmenlerinin yerleşmiş bulunduğu yörede karar kılınmıştır. Emirdağ 1851 yılına kadar Cırgın kariyesi ve bir süre boyunca da Musluca nahiyesi olarak anılmış, 1864 yılında ise, Sultan Abdülaziz tarafından çıkarılan yeni vilayet kanunu ile eyalet sistemine son verilmesi üzerine, ve 1867'de Hüdavendigar vilayetinin kurulmasıyla ilçe statüsü kazanmıştır. Sultan Abdülaziz’e atfen Aziziye ismini almıştır. Ilçe 1932 yılında ise güneyindeki Emirdağlarının adından esinlenilerek Emirdağ şeklinde adlandırılmıştır.
[değiştir] Gurbetçilik
Belçika ve Hollanda'da yaşayan Türkler arasında (civar kasaba ve köyleri de dahil olmak üzere) pek çok Emirdağlı bulunmaktadır. Emirdağlılar özellikle Brüksel'deki Türkiye kökenli nüfus içinde ezici çoğunluğu oluşturmaktadırlar [kaynak belirtilmeli]. Belçika'nın bir diğer büyük kenti olan Gent'te de kalabalık bir Emirdağlı topluluğu bulunmaktadır.
Nitekim günümüzde Brüksel'in iki komşu semti, yerli halk arasında da, Türk mahallesi, hatta Emirdağ mahallesi olarak anılagelmektedir. Brüksel'de Türk mahallesi haline gelmiş bu iki semtin ortasından geçen ve bu semtlerin ana caddesini oluşturan Chaussée de Haecht caddesinin isminin Chaussée d'Emirdağ olarak değiştirilmesi bile gündeme getirilmiştir. [kaynak belirtilmeli] Brüksellilerin tanıştıkları bir Türk'e sordukları ilk sorulardan biri (şaka veya ciddi) 'Türkiye mi daha büyük, Emirdağ mı?' sorusudur.
Bu yoğun göç hareketi Emirdağ merkez ilçe nüfusunun son 40 yılda sadece 10 bin civarında artmasının ardında yatan sebeptir (1960 nüfusu 10069). Öte yandan, Avrupa'da yerleşik ve sayıları 110.000 olarak tahmin edilen [kaynak belirtilmeli] Emirdağlı kitlesi özellikle yaz aylarındaki ziyaretlerinde ilçenin nüfusunu kalabalıklaştırmaktadır. Bir yandan Avrupalı Emirdağlılar Emirdağ'da ev yaptırır ve imara katkıda bulunurken, bir yandan da Emirdağlıların Avrupa'ya göçü, özellikle evlilikler yoluyla, sürmektedir. veçok buyuk bir nufus turkmen akoren koy mensuplarida vardir.buda untulmamasi gereken bir etkendir
[değiştir] Yerel politika
2004 yerel seçimlerine kadar sol çoğunluk tarafından ve CHP 'li belediye başkanı İsmet Güler'in başkanlığında yönetilen belediyede, son yerel seçimlerde sağ partiler çoğunluğu elde etmiş ve (AKP) 'li Lütfi İhsan Dağ belediye başkanı olmuştur. Emirdağ'ın yurtdışı ilişkilerden sorumlu bir belediye meclis üyesi bulunmaktadır ve bu üye Metin Edeer (MHP) (Brüksel'in meşhur pidecisi Metin Pide 'nin sahibi ve Brüksel büyükşehir siyasetinin etkili kuruluşlarından EYAD-Emirdağ Yardımlaşma Derneği'ın başkanı) Brüksel'de yaşamaktadır.
[değiştir] Halk Ozanları, Sairler, Yazarlar, Araştırmacılar ve Eserlerinden Seçmeler
Sert olur soğuğu Emirdağı'nın
Mert olur yiğidi Emirdağı'nın Emirdağ'ı anlatan dizelerden biridir. Tüm eserlerde ve türkülerinde Emirdağ gelenek ve görenekleri saklıdır.
Aşık Yoksul Derviş (Şemsettin Kubat, Şarkıcı Kubat'ın Amcası)
Fikret Akın
Fakı Edeer
Yüksel Önaçan
Ömer Faruk Yaldızkaya
Metin Akın
Özcan Türkmen
[değiştir] Türkülerle Emirdağ
Bozlak tarzı türküleri ile ünlüdür.
Al Fadimem, Emirdağı Birbirine Ulalı, Harmana Sererler, Suvermez Diyorlar, Zalım Poyraz, Dabandan, Düz Oyun
bazı bilinen türkülerindendir.
[değiştir] Meşhur Yöresel Yemekleri
Bükme (tercihen mercimekli olan börek), Tutmaç (Ev eriştesi ve mercimek ile yapılır ve sarımsaklı yoğurtla birlikte yenilir. Çorba kıvamından koyudur ve sakala sarkan da denir), Dolgulu Köfte (İçli köfte diye bilinir ağırlıkla da kuyruk yağı kullanılır), Arabaşı ( Un ve su ile jöle tarzı hazırlanıp, acılı ekşili tavuk suyu çorba ile çiğnenmeden yutulur), Kelle-Paça(sarımsaklı Yoğurt ile yenilir), Katmer (Gözleme olarak yagınlaştı ancak genellikle haşhaşlı olarak yapılır), Mantı, Güveç, Oymaç (Yağda yumurtaya kuru yufka doğranarak yapılır), Bulgur Pilavı (Mercimekle yapılır, yörede birden fazla yufka üzerine dökülür, kaşıksız yenir)
[değiştir] Türkmen Geleneğinden İzler
Çocukluğunda büyüklerinden tekerleme şeklinde aşağıdakileri duymamış çocuk azdır.
-Parmakların isimlendirilmesi: Başparmak, Badiparmak, Ortadirek, Gülağacı,Güccükhaci
-"Elin ortasında bir tavşan varmış; (parmaklar gösterilerek) Başparmak görmüş, badiparmak vurmuş, ortadirek pişirmiş, gülağacı yemiş, güccükhacı da bulaşıkları yıkamış" diyerek büyükler çocukları eğlendirir.
[değiştir] Medyatik Emirdağ'lılar
Kubat (Şarkıcı),Azra Akın(Dünya Güzeli),Tevfik Başer(Sinema Yönetmeni)
[değiştir] Kaynakça
[1] Emirdag Belediyesi Web Sitesi Emirdağ Türküleri ve Folklörü Amorium'da halen devam eden kazı çalışmaları
Mehmet Koksal, Emirdag et son échevin belge des Affaires étrangères, 14 Avril 2004
 |
Afyonkarahisar İlinin İlçeleri |  |
|---|---|---|
|
Merkez | Başmakçı | Bayat | Bolvadin | Çay | Çobanlar | Dazkırı | Dinar | Emirdağ | Evciler | Hocalar | İhsaniye | İscehisar | Kızılören | Sandıklı | Sinanpaşa | Sultandağı | Şuhut | |
||
