Układ napędowy roweru

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Układ napędowy roweru to zespół przekładni przenoszący napęd roweru z mięśni do kół.

Olbrzymia większość rowerów posiada układ napędowy oparty na przekładni łańcuchowej. Próbowano także adaptować do tego celu wał Kardana i rozmaite przekładnie cierne, lecz bez większego powodzenia. Niektóre rodzaje rowerów (jednokołowe i dziecinne, a także historyczne) posiadają też skrajnie uproszczony układ napędowy, w którym pedały i korby są połączone bez żadnych przekładni bezpośrednio z osią napędzanego koła.

Najczęściej układ napędowy roweru jest napędzany nożnie, poprzez cykliczne, kołowe ruchy nóg rowerzysty. Istnieją też napędy, w których zamiast ruchów kołowych wykonuje się naprzemienne ruchy posuwistwo-zwrotne, nie są one jednak zbyt wydajne i bardzo rzadko spotykane. Równie rzadko spotykane są napędy rowerowe przystosowane do rąk. Tego rodzaju napędy są jednak czasami stosowane w wózkach inwalidzkich.

[edytuj] Konstrukcja

Typowy układ napędowy roweru, dający możliwość zmiany biegów składa się z:

dwóch skierowanych do siebie pod kątem 180° i znajdujących się po dwóch stronach ramy korb, do których są przymocowane
pedały na które naciska się nogami wprawiając cały układ w ruch
korby są połączone z sobą ułożyskowaną osią supportową (Choć element łaczący korby nazywany jest tradycyjnie "osią" w ścisłym sensie technicznym jest on wałkiem)
po jednej, zwykle prawej stronie jest do supportu przymocowany zestaw przednich zębatek (od jednej do 3), które napędzają
łańcuch, przenoszący ruch do
tylnych zębatek (od jednej do 10), które są połączone z tylną piastą za pomocą bębenka lub wolnobiegu. W tym drugim przypadku tylne zębatki są połączone w jeden element zwany kasetą

[edytuj] Zmiana biegów

Zmiana przełożeń w takim napędzie jest możliwa poprzez zestaw przerzutek sterowanych zwykle ręcznie obsługiwanymi manetkami sterującymi przerzutkami za pomocą linek.

Współcześnie układy napędowe rowerów dają możliwość zmiany przełożeń od 3 do nawet 30 biegów. W rowerach nie posiadających przerzutek wmontowanych do wnętrza piast, liczba możliwych przełożeń jest iloczynem liczby przednich i tylnych zębatek. Typowy rower górski posiada zwykle 3 zębatki przednie i od 7 do 9 tylnych, co daje 21 do 27 przełożeń. rowery szosowe bardzo długo posiadały zatwierdzony przez UCI stały zestaw 10 przełożeń (dwie zębatki z przodu i pięć z tyłu). Obecnie jednak zasady te zliberalizowano i liczba przełożeń dostępnych w rowerach szosowych przegoniła nawet rowery górskie. Obecnie niektóre, profesjonalne napędy szosowe składają się z dziesięciu zębatek tylnych i 3 przednich co daje 30 różnych biegów, większość rowerów szosowych ma jednak 8-9 zębatek tylnych i 2 przednie.

[edytuj] Odmiany napędów

Nie każdy rower posiada wszystkie wspomniane elementy układu napędowego i istnieją ich uproszczone wersje:

napęd torpedo (zwany też czasem napędem dynamo) posiada tylko jedną zębatkę tylną i jedną przednią. W tylnej piaście jest zamontowany prosty mechanizm zapadkowy umożliwijący kręcenie się do przodu tylnej piasty przy zatrzymanej tylnej zębatce. Mechanizm ten powoduje też, że kręcenie pedałami do tyłu daje efekt hamowania. Napędy torpedo nie mogą posiadać zewnętrznych przerzutek istnieją jednak jego wersję z przerzutkami montowanymi wewnątrz piasty
napęd "ostre koło" - w którym tylna zębatka jest bezpośrednio połączona z osią tylnej piasty. Napęd ten wymusza stałe kręcenie się pedałów w czasie jazdy. Wstrzymanie pedałowania powoduje gwałtwone hamowanie, zaś kręcąc pedałami do tyłu można jechać do tyłu. "Ostre koło" jest stosowane w rowerach cyrkowych, rowerach torowych oraz rowerach treningowych używanych przez kolarzy szosowych i górskich jako rodzaj dość specyficznego treningu siłowego.

[edytuj] Lista napędów szosowych i górskich

Napędy szosowe i górskie są obecnie produkowane przez kilka firm, z których najważniejsze to japońska Shimano, amerykańska Sram, oraz włoska Campagnolo. Oprócz tego istnieje kilkanaście mniejszych firm amerykańskich i europejskich specjalizujących się w produkcji drogich napędów do rowerów górskich (FSA, Orbit, Azonic, Ritchey, Bees i wiele innych) oraz liczna rzesza producentów z Tajwanu oferujących w większosci napędy do tanich rowerów.

Napędy różnią się użytymi materiałami jakością i precyzją wykonania, zakresem i liczbą przełożeń, szczegółami technicznymi budowy piast, zębatek, przerzutek i manetek oraz trwałością i masą. Większość producentów tworzy z części składających się na napęd tzw. grupy osprzętu, w ramach których wszystkie części są z sobą w 100% zgodne i są one porównywalne jakościowo, tworząc kompletny napęd odpowiadający jakością całej grupie. Części z różnych grup, a nawet od różnych producentów można z sobą zwykle mieszać, gdyż większość z nich stosuje podobne normy i wymiary. Czasami jednak zdarza się, że pewne części do siebie nie pasują, dlatego przy konstruowaniu napędu z części mieszanych trzeba mieć sporo doświadczenia. Nie ma też większego sensu mieszanie z sobą części z bardzo drogich (i dobrych jakościowo) grup oraz części bardzo tanich, gdyż jedna tania część jest w stanie popsuć efekt działania całego napędu.

Poniżej znajduje się lista grup napędu - z szacunkową ceną całego zestawu obejmującego korby, pedały, wkład supportowy, zębatki, piasty, przerzutki, manetki i linki.

Producent	grupa	liczba przełożeń	przeznaczenie	cena [zł]
Shimano	TY/T0	18-21	klient masowy	100-150
Shimano	Acera	21-24	turystyka	200-250
Shimano	Alivio	24	turystyka górska	350-400
Shimano	Deore/ST RC*	24-27	zaawansowana turstyka górska	500-600
Shimano	Deore LX	27	kolarstwo górskie/turystyka	1000-1200
Shimano	Deore XT	24-27	kolarstwo górskie	1500-2000
Shimano	XTR	24-27	profesjonalne kolarstwo górskie	ok 5000
Shimano	Sora	5-16	turstyka szosowa	500-700
Shimano	Tiagra	10-18	kolarstwo szosowe/turystyka	1000-1500
Shimano	105	10-27	kolarstwo szosowe	2000-5000
Shimano	Dura Ace	10-30	profesjonalne kolarstwo szosowe	10000-15000
Sram	ESP 3.0	21-24	turystyka	150-200
Sram	ESP 5.0	24	turystyka górska	300-350
Sram	ESP 7.0	24-27	zaawansowana tursytyka górska	500-600
Sram	ESP 9.0	27	kolarstwo górskie	1000-1500
Sram	ESP 9.0 SL	27	profesjonalne kolarstwo górskie	3000
Campagnolo	Mirage	10-18	turystyka/kolarstwo szosowe	3000-5000
Campagnolo	Chorus	10-18	kolarstwo szosowe	10000-12000
Campagnolo	Record	10-30	profesjonale kolarstwo szosowe	15000-20000